Το ελληνικό, νέο μυθοπλαστικό σινεμά: απόπειρα οριοθέτησης και κατάταξης

Θόδωρος Σούμας 29 Μαϊ 2021

Ένα ερώτημα των συστηματικών, Ελλήνων σινεφίλ είναι πότε και πώς τελείωσε ο λεγόμενος Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος (Ν.Ε.Κ.), ο οποίος ξεκίνησε μέσα στην δικτατορία, σε αντίθεση, σε κόντρα με τον Παλιό Ελληνικό Κινηματογράφο (Π.Ε.Κ.) των δεκαετιών του 50, του 60 και του 70, των εμπορικών παραγωγών της Φίνος Φιλμ, των αδελφών Καραγιάννη με τον Α.Καρατζόπουλο, και των Δαμασκηνός – Μιχαηλίδης. Πότε ο Ν.Ε.Κ. των Θ.Αγγελόπουλου, Ν.Παναγιωτόπουλου, Π.Βούλγαρη, Α.Δαμιανού, Ν.Παπατάκη, Γ.Πανουσόπουλου, Σ.Τσιώλη, Σ.Τορνέ, Ν.Νικολαΐδη, Ν.Περράκη, Τ.Μαρκετάκη, Φ.Λιάππα, Γ.Κόρρα, B.Βαφέα, Τ.Ψαρρά, Δ.Θέου, Κ.Φέρρη, Γ.Τσεμπερόπουλου, Λ.Παπαστάθη, Γ.Καρυπίδη, Τ.Λυκουρέση, A.Θωμόπουλου, Γ.Σμαραγδή, Κ.Σφήκα, A.Aγγελίδη, Δ.Αβδελιώδη και πολλών άλλων αξιόλογων κινηματογραφιστών, ολοκληρώνει τον κύκλο του και πότε εμφανίζεται μια νέα γενιά Ελλήνων σκηνοθετών. (Πολλοί από τους προαναφερόμενους δυστυχώς δεν ζουν πια, ορισμένοι όμως, όπως οι Σμαραγδής, Βούλγαρης, Περράκης και Πανουσόπουλος ακόμη σκηνοθετούν!)


Στο ελληνικό σινεμά, εμφανίστηκε, και τους διαδέχτηκε, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ένα κινηματογραφικό ρεύμα νέων σκηνοθετών. Κατέστησε αντιληπτή την παρουσία του με τις πρώτες, καλές ταινίες του Νίκου Γραμματικού, του Σωτήρη Γκορίτσα, του Περικλή Χούρσογλου, του Αντώνη Κόκκινου, του Δημήτρη Αθανίτη, του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, της Όλγας Μαλέα, του Νίκου Κορνήλιου, κ.α.. Οι τότε νέοι σκηνοθέτες, στην πλειονότητά τους, υιοθετούσαν μια αφήγηση με αρχή, μέση και τέλος. Οι ικανοί και προικισμένοι, νέοι κινηματογραφιστές προσπαθούσαν να διηγηθούν με δεξιότητα και τεχνογνωσία τις ιστορίες τους, να ενστερνιστούν την αφηγηματική μυθοπλασία και τη βατή αφήγηση μιας ιστορίας (αυτό έκαναν στο παρελθόν και οι παλιότεροι Βούλγαρης, Πανουσόπουλος, Σμαραγδής, Τσεμπερόπουλος, Περράκης, Μαρκετάκη, Λιάππα, Ψαρράς, κ.α.). Οι νέοι σκηνοθέτες επιστράτευαν, δηλαδή, τα εφόδια και τις γνώσεις που διέθεταν σχετικά με τις αφηγηματικές και μυθοπλαστικές ικανότητες που απαιτούντο.

Κατόπιν εμφανίστηκαν με πετυχημένες μεγάλου μήκους, γύρω στο 2000, οι σκηνοθέτες Τάσος Μπουλμέτης, με την τεράστια επιτυχία του Πολίτικη κουζίνα , 2003, (είχε σκηνοθετήσει το 1990 το πειραματιζόμενο πρώτο φιλμ του Βιοτεχνία ονείρων), Γιάννης Οικονομίδης (πρώτη ταινία το Σπιρτόκουτο το 2002), Πάνος Κούτρας (πρώτη ταινία Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά, 1999), Κώστας Καπάκας (πρώτη ταινία Peppermint, 1999), Άγγελος Φραντζής (πρώτη ταινία Polaroid, 2000) και άλλοι.


Με τις ελληνικές ταινίες του Γιώργου Λάνθιμου Κινέτα του 2005 και Κυνόδοντας του 2009 πάνω σε σενάρια του Ευθύμη Φιλίππου, και το Attenberg του 2010 της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη (πρώτο της φιλμ το πειραματικό Η διαρκής αναχώρηση της Πέτρα Γκόινγκ, 2000) έκανε δειλά την εμφάνισή του ένα ελληνικό κινηματογραφικό ρεύμα διαφορετικό. Υπήρξε πιο ιδιότυπο και παράξενο αισθητικά και μυθοπλαστικά από το αμέσως προηγούμενο (που είχε ξεκινήσει στην αρχή της δεκαετίας του 1990 με τις ταινίες των Γιάνναρη, Γραμματικού, Χούρσογλου, Αθανίτη, Μαλέα, Κόκκινου κ.α. και συνέχισε και μετά το 2000). Στο σινεμά, λοιπόν, των προαναφερθέντων σκηνοθετών του 90 ήρθε να προστεθεί το λεγόμενο greek weird wave, ξεκινώντας γύρω στο 2010 και στη δεκαετία του 10. Οι νέοι σκηνοθέτες που σκηνοθέτησαν μεγάλου μήκους φιλμ εκείνη την εποχή ήταν, πέρα από τους προαναφερθέντες παλιότερους, οι Γ.Λάνθιμος, A.Ρ.Τσαγκάρη, Μπ.Μακρίδης, Α.Παπαδημητόπουλος, Α.Αβρανάς, Σ.Τζουμέρκας, κ.α..


Αυτό το “αλλόκοτο”, weird, παράδοξο και δροσερό ρεύμα, που είχε την αφετηρία του γύρω στο 2010, βασίστηκε εν πολλοίς στις σεναριακές και μορφικές εμπνεύσεις του ταλαντούχου και ταχύτατα ανερχόμενου, διεθνώς, Γ.Λάνθιμου και του σεναριογράφου του Ε.Φιλίππου, που απετέλεσαν τον πυρήνα αυτής της νέας κινηματογραφικής, αφηγηματικής, θεματολογικής και στυλιστικής, πιο φρέσκιας και πρωτότυπης, ελληνικής προσπάθειας. Υπήρξε η συνεργασία Λάνθιμου και Τσαγγάρη και τα σενάρια του σεναριογράφου τους Ευθύμη Φιλίππου, που έδωσαν έναν ιδιαίτερο τόνο στα έργα, και ορισμένες εκλεκτικές συγγένειες με τους υπόλοιπους νέους σκηνοθέτες.


Ακολούθησαν βεβαίως και άλλα φιλμ σε παρόμοιο κλίμα, άλλων ταλαντούχων σκηνοθετών, που δεν συνέκλιναν απαραίτητα προς την αισθητική των παραπάνω νέων σκηνοθετών, μα συνέβαλαν στη δημιουργία μιας τάσης, μιας παράδοξης ατμόσφαιρας και μιας ρηξικέλευθης διάθεσης. Ο Αργύρης Παπαδημητρόπουλος σκηνοθέτησε το Wasted youth το 2011 και το Suntan το 2016 , ο Σύλλας Τζουμέρκας την Έκρηξη το 2014 και το Θαύμα της θάλασσας των Σαργασσών το 2018, ο Μπάμπης Μακρίδης το L το 2011 και τον Οίκτο το 2018, ο Αλέξανδρος Αβρανάς το Miss Violence το 2013 και το Love me not, το 2017, η Τσαγγάρη το Chevalier το 2015, ο Έκτορας Λυγίζος το Αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού, το 2012, o Κωνσταντάτος τα Lutton, 2013, και Μικρά όμορφα άλογα, 2020, ο Γιώργος Γεωργόπουλος το Tungsten, το 2010, και ο Πάνος Κούτρας το Xenia το 2014 και την Στρέλλα το 2009, εάν θεωρήσουμε πως οι ταινίες του σχετίζονται με το προαναφερθέν, αλλόκοτο ρεύμα, κ.α. Σκηνοθέτες που προηγουμένως έκαναν κάποιο διαφορετικό σινεμά, μπορεί να επηρεάστηκαν από το greek weird wave και να μετέβαλαν κάπως το ύφος τους, βλέπε τις τελευταίες ταινίες του Π.Κούτρα, ορισμένες του Α.Φραντζή (Μέσα στο δάσος, 2009, και Σύμπτωμα, 2015) και τις ταινίες Η Μικρή Άρκτος και September των σκηνοθέτιδων Χρονοπούλου και Παναγιωτοπούλου, αντιστοίχως. Αλλά και ο σημαντικότατος Γιάννης Οικονομίδης της ταινίας Η ψυχή στο στόμα (2006), μήπως αποτελεί έναν εμπνευσμένο προάγγελο του αλλόκοτου ελληνικού ρεύματος, δίπλα στον Λάνθιμο της πρώτης του ταινίας Κινέτας (2005);


Οι νέοι σκηνοθέτες, πάντως, διαφοροποιήθηκαν από τον σκηνοθετικό, σεναριακό και τηλεοπτικό ακαδημαϊσμό, και ενστερνίστηκαν τις εξελίξεις της κινηματογραφικής γλώσσας, ιδίως του διεθνούς ανεξάρτητου, διαφορετικού σινεμά, ευρωπαϊκού και αμερικάνικου.


Γενικά, ο κινηματογράφος των νεότερων είναι πιο ζωντανός και σπιρτόζος από αυτόν των παλαιότερων, τον επονομαζόμενο Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο (Ν.Ε.Κ.) Ο Ν.Ε.Κ. ήταν το ελληνικό σινεμά που διέρρηξε, κατά τη διάρκεια της χούντας, τους συμβατικούς κι ακαδημαϊκούς, αισθητικούς κανόνες του Παλαιού Ελληνικού Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.) της Φίνος Φιλμ και των άλλων, υποδεέστερων, παλαιών εταιρειών παραγωγής, των οποίων οι καλύτερες δουλειές ήταν κεφάτες λαϊκές κωμωδίες, βασισμένες στην πληθωρική, σχεδόν αυτοσχεδιαστική ερμηνεία πηγαίων, ταλαντούχων ηθοποιών... Ο Ν.Ε.Κ. συνήθως παρήγαγε έναν κινηματογράφο κοινωνικό, συχνά εξωστρεφή πολιτικό· ή, αντίθετα, ένα σινεμά έντονα προσωπικό, ποιητικό (μερικές φορές εσωστρεφές, ναρκισσιστικό κι εγωκεντρικό, με περίκλειστη φιλμική γραφή). Ο Ν.Ε.Κ. είχε την αφετηρία του στα χρόνια της δικτατορίας και συνέχισε κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, περίπου έως τα τέλη της δεκαετίας του ?80, εποχές που χαρακτηρίζονταν από μια υπερπολιτικοποίηση και γι αυτό φορτώθηκε με αριστερά πολιτικά ιδεολογήματα και δοξασίες, που οι νεότεροι ευτυχώς εγκατέλειψαν.


Τι το διαφορετικό περιελάμβανε αυτός ο κινηματογράφος; Έναν πίνακα, μια απεικόνιση των κοινωνικών, υπαρξιακών και ατομικών προβλημάτων του σύγχρονου Έλληνα και των πυρήνων, των εστιών της κοινωνικής οργάνωσης της ζωής του, των οικογενειών, των ζευγαριών και των παρεών, μια διάθλαση των εικόνων μέσα από παραμορφωτικούς φακούς· εικόνων υπερβολικών, υπερτονισμένων, παράξενων μέσα στη διόγκωσή τους, αλλά αληθινών. Οι ιδιότυπες ταινίες του σύγχρονου ελληνικού σινεμά διατηρούν κάποια ροπή προς τη μυθοπλασία και την αφηγηματικότητα, όχι όμως αυστηρή. Γοητεύονται από τις μορφικές αναζητήσεις και επιδιώκουν να σαγηνεύσουν τον θεατή με τις σκηνοθετικές ιδέες και ανανεώσεις και όχι μόνο με τα θεματικά και αφηγηματικά μοτίβα τους. Αυτή την πλήρη, μορφική και θεματική ανανέωση επιδιώκουν οι Λάνθιμος – Φιλίππου – Μακρίδης –Tζουμέρκας – Παπαδημητρόπουλος – Τσαγγάρη, αλλά και οι Κούτρας, Οικονομίδης, Φραντζής, κ.α..


Από αισθητικής πλευράς, στο σημερινό ελληνικό σινεμά, συνδυάζονται μια σκηνοθετική ματιά ψυχρή και διαυγής, η δημιουργία εικόνων που γεννούν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, ένα ιδιότυπο, πρωτότυπο στυλ, κάποιος παγερός ρεαλισμός που δεν κολλάει σε προκαταλήψεις, καθώς και παράξενα, παράδοξα μυθοπλαστικά ευρήματα κι αφηγηματικά μοτίβα. Από αυτά προέκυψε ο χαρακτηρισμός των ξένων για τον κινηματογράφο των νεότερων σκηνοθετών, αλλόκοτο ελληνικό κύμα.


Διαπιστώνουμε όμως πως το παράξενο ελληνικό κύμα δεν έχει ομοιογένεια. Οι σκηνοθέτες χειρίζονται διαφορετικά το θέμα του ρεαλισμού ή αντίστροφα της δημιουργίας μιας παράξενης, μη αληθοφανούς ατμόσφαιρας, ανάλογα με το ταμπεραμέντο τους και την προσωπική αισθητική τους, άλλοτε εγγύτερα στον ρεαλισμό (Παπαδημητρόπουλος) κι άλλοτε μακριά από αυτόν (Λάνθιμος). Ο κινηματογράφος τους δεν έχει δημιουργήσει, στο σύνολό του, ένα αναγνωρίσιμο πρότυπο ταινιών τέχνης και πιθανότατα ούτε χρειάζεται… Πιθανά δεν υπάρχει μια τόσο μεγάλη ενότητα απόψεων, αναζήτησης και εντοπισμού θεμάτων.

Ορισμένες ταινίες έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά, σκληρότητα, αμεσότητα, αδρότητα ή και βιαιότητα στη σκηνοθετική τους ένταση και σύλληψη (βλέπε ταινίες των Γιάνναρη, Οικονομίδη, Λάνθιμου, Παπαδημητρόπουλου, Γραμματικού, Κούτρα, Αβρανά, κ.α.).


Στα πλαίσια ενός είδους πλατιάς αποδοχής, ψυχαγωγικού όσο και δύσκολου στην πραγμάτωσή του, της κωμωδίας, ορισμένοι σκηνοθέτες έφτιαξαν ενδιαφέρουσες ταινίες: Ο Γκορίτσας με τις δυο εμβληματικές κοινωνικές σάτιρες του νεοέλληνα (Βαλκανιζατέρ, Μπραζιλέρο). Η Όλγα Μαλέα γύρισε πέντε ψυχαγωγικές κωμωδίες και ειδικότερα μια σειρά έντονα γυναικείων κωμωδιών πάνω στον έρωτα και τις σχέσεις, Ο oργασμός της αγελάδας (1996), Η διακριτική γοητεία των αρσενικών (1998) και Ριζότο (2000). Ο Ρένος Χαραλαμπίδης σκηνοθέτησε τέσσερις ανάλαφρες, διασκεδαστικές κωμωδίες low budget (No budget story,1997, Φτηνά τσιγάρα,2000, Η καρδιά του κτήνους, 2005, 4 μαύρα κοστούμια, 2010). Ο Κώστας Καπάκας με τις τρεις τρυφερές και νοσταλγικές κομεντί του, Peppermint,1999, Uranya, 2006, Magic hour, 2011. Ο Φίλιππος Τσίτος σκηνοθέτησε τις γλυκόπικρες, διακριτικές, κοινωνικές κωμωδίες Ακαδημία Πλάτωνος (2009) και Άδικος κόσμος (2011). Ο Αντώνης Καφετζόπουλος γύρισε δύο κωμωδίες, Στακαμάν (2000) και Η γυναίκα είναι σκληρός άνθρωπος (2005). Ο Σταμάτης Τσαρουχάς τα Οι γενναίοι της Σαμοθράκης (2003) και Ηθικόν ακμαιότατον (2005). Συναντάμε συχνά έναν κινηματογράφο με χιούμορ, το οποίο αποτελεί βασικό συστατικό αρκετών ταινιών των Ινδαρέ, Κόκκινου, Οικονομίδη, Λάνθιμου, Κούτρα, Κ.Ευαγγελάτου, Α.Βούλγαρη, κ.α. Βρίσκουμε στα φιλμ, μια σκωπτική διάθεση και ατμόσφαιρα, σε αντίθεση με τη σοβαρή και κάπως βαριά αίσθηση που απέπνεαν αρκετές ταινίες του Ν.Ε.Κ.


Το σημερινό σινεμά έχει συχνά μαύρο χιούμορ, κυνικότητα και κυνική βία, αφηγηματικότητα κι ένα παγκοσμιοποιημένο και μη αυστηρά ελληνικό ύφος και χρώμα. Οι ταινίες αυτές προσκαλούνται στα ευρωπαϊκά φεστιβάλ και γίνονται δεκτές ευμενώς, κάτι που διευκολύνει την καλλιτεχνική διαδρομή τους. Το σύγχρονο ελληνικό σινεμά έχει τη διάθεση να πει ιστορίες, να αφηγηθεί και να πλάσει καταστάσεις και κινηματογραφικούς χαρακτήρες. Το τελευταίο διάστημα μάλλον μπορούμε να διακρίνουμε κάποια εσωστρέφεια στη μυθοπλαστική συγκρότηση ορισμένων ταινιών των νέων σκηνοθετών.

Επίσης αξίζει να σημειώσουμε πως εμφανίζονται σήμερα αρκετές ταινίες queer, ομοφυλόφιλης οπτικής, όπως τα Στρέλα και Xenia του Κούτρα, το Μέσα στο δάσος του Φραντζή, χώρια τα παλιότερα Από την άκρη της πόλης του Γιάνναρη και Ριζότο της Μαλέα.


Ίσως στην εξέλιξη του σύγχρονου ελληνικού σινεμά έπαιξε ρόλο κι η διαμόρφωση του ανεξάρτητου κινηματογραφικού κινήματος των «Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη», το 2009, και της Ακαδημίας Κινηματογράφου, το 2010, ανεξάρτητων από το κρατικό Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, από τα κρατικά βραβεία των επιτροπών του ΥΠ.ΠΟ. στις οποίες είχαν βαρύνοντα ρόλο τα μέλη των κινηματογραφικών σωματείων (βραβεία που καταργήθηκαν μέσα στην οικονομική κρίση για λόγους κρατικής οικονομίας)· ανεξάρτητων επίσης από τα προγενέστερα, παραδοσιακά συνδικαλιστικά σωματεία των Ελλήνων κινηματογραφιστών.


Οι σημαντικότεροι νέοι Έλληνες σκηνοθέτες ταινιών με υπόθεση από τις δεκαετίες του 1990, του 2000 και του 2010, είναι ίσως οι Γιώργος Λάνθιμος, Γιάννης Οικονομίδης, Κωνσταντίνος Γιάνναρης, Νίκος Γραμματικός, Τάσος Μπουλμέτης, Δημήτρης Αθανίτης, Όλγα Μαλέα, Περικλής Χούρσογλου, Σωτήρης Γκορίτσας, Πάνος Κούτρας, Φίλιππος Τσίτος, Αργύρης Παπαδημητρόπουλος, Κώστας Καπάκας, Άγγελος Φραντζής, Σύλλας Τζουμέρκας, Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη, Αντώνης Κόκκινος, Ρένος Χαραλαμπίδης, Αγγελική Αντωνίου, Μπάμπης Μακρίδης, Αλέξανδρος Αβρανάς, Θάνος Αναστόπουλος, Στράτος Τζίτζης, κ.α..


Ο Γιώργος Λάνθιμος αποτελεί λόγω της διεθνούς επιτυχίας και αξίας του, ένα ολόκληρο κεφάλαιο μόνος του. Δεν υποπτευθήκαμε με την Κινέττα (2005) πως μαζί του ξεκινά κάτι αλλιώτικο στο ελληνικό σινεμά, δύσκολα θα μπορούσαμε να προβλέψουμε τη δίκαιη εκτόξευσή του στο αγγλόφωνο και ευρωπαϊκό σινεμά, στην Αγγλία και στις ΗΠΑ, με τον Αστακό (2015), τον Φόνο του ιερού ελαφιού (2017 ) και την Ευνοούμενη (2018). Εκτός από την πρώτη του Κινέτα, όλες οι ταινίες του έχουν αποσπάσει δικαίως διεθνή βραβεία (δεν μετράμε τα πολλά ελληνικά), ακόμη και ένα Όσκαρ γυναικείας ερμηνείας για την Ευνοούμενη! Ο Λάνθιμος έχει κατορθώσει να βάλει την προσωπική σφραγίδα του σε μια συνεκτική, ιδιότυπη κι ελλειπτική αισθητική που έχει συλλάβει. Το στυλιστικό ύφος του είναι “εναλλακτικό”, “διαφορετικό” και μάλλον μεταμοντέρνο. Ίσως να μπορούσαμε να διαβλέψουμε, πως στα πλαίσια του ελληνικού brain drain, η λαμπερή έξοδος του Γ.Λάνθιμου στη σφαίρα της διεθνούς αναγνώρισης, μπορεί ίσως να σηματοδοτεί προοπτικά, την κατ ουσίαν ολοκλήρωση της ελκυστικής τροχιάς του weird greek cinema. Φυσικά παραμένουν και δημιουργούν εδώ, πολύ ενδιαφέρουσες, ξεχωριστές και αξιοπρόσεκτες ταινίες άλλοι σκηνοθέτες όπως ο Οικονομίδης, ο Τζουμέρκας, ο Κούτρας, ο Τσίτος, η Τσαγγάρη, ο Μακρίδης, κ.α. ακόμη και οι Παπαδημητρόπουλος, Φραντζής και Αβρανάς που έκαναν, σωστά, και το άλμα της διεθνούς, αγγλόφωνης παραγωγής. Η περιπέτεια των Ελλήνων σκηνοθετών στην Ελλάδα και στο διεθνές στερέωμα συνεχίζεται. Ας μη ξεχνάμε πως δυο από τους καλύτερους ever, ο σπουδαίος Θ.Αγγελόπουλος και ο Μ.Κακογιάννης δημιούργησαν πολύ καλές ταινίες ως διεθνείς παραγωγές.


Σημειώνουμε πως στο βαρύ πυροβολικό του σύγχρονου ελληνικού σινεμά ανήκει τουλάχιστον ένας ακόμη πολύ καλός σκηνοθέτης, ο ταλαντούχος και προικισμένος(καταρτισμένος;) Ελληνοκύπριος Γιάννης Οικονομίδης (Σπιρτόκουτο,2003, Η ψυχή στο στόμα,2006, Μαχαιροβγάλτης, 2009, Μικρό ψάρι, 2013, Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς, 2019), που κάνει ένα σινεμά σκληρού ρεαλισμού, δυνατό κι επιθετικό, που γνωρίζει πολύ καλά το είδος και τους κώδικες του κοινωνικού γκανγκστερικού φιλμ και της κοινωνικής κωμωδίας, και που αμφισβητεί τα κοινώς παραδεκτά κοινωνικά πράγματα, με ένταση και εικαστική δύναμη στη λιτή κι αποτελεσματική εικόνα του και σκληρό, αθυρόστομο λόγο. Περιμένουμε βέβαια, ακόμη, αρκετά και καλά φιλμ στο μέλλον από τους Α.Παπαδημητρόπουλο, Π.Κούτρα, Α.Φραντζή, Μ.Μακρίδη, Σ.Τζουμέρκα, Φ.Τσίτο, Στρ.Τζίτζη, τις κυρίες Α.Ρ.Τσαγγάρη, Α.Αντωνίου, Ε.Ψύκου και άλλους δόκιμους, νέους Έλληνες κινηματογραφιστές.


Ενδιαφέρουσες ταινίες έχουν, επίσης, κάνει ο Κύπριος Ηλίας Δημητρίου (Fish n chips, 2011, SMAC, 2015), ο Στράτος Τζίτζης (45 m2 ,2010, Σώσε με, 2001, Καύση, 2015, Night Out, 2018, και την εμπορική κωμωδία Η αγάπη είναι ελέφαντας, 2000), ο Αλέξης Αλεξίου (Ιστορία 52, 2008, Τετάρτη 04:45 , 2014), ο Πάνος Καρκανεβάτος (Μεταίχμιο,1995, Χώμα και νερό,1999, Καλά κρυμμένα μυστικά – Αθανασία, 2008, Όχθες, 2014), ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος (Ύψωμα 33, 1998, Ο γιος του φύλακα, 2006, Daniel ?16, 2020, και τα ντοκιμαντέρ Ο μανάβης, 2013, Ηθοποιοί: Ημερολόγιο σπουδής, 2014, Σιωπηλός μάρτυρας,2016, Ο Ηρακλής, ο Αχελώος και η Μεσοχώρα, 2019), ο Γιώργος Κωνσταντάτος (Luton, 2013, Μικρά όμορφα άλογα, 2020), η Κωνσταντίνα Βούλγαρη (Valse sentimental, 2007, Συγχαρητήρια στους αισιόδοξους;, 2012), κ.α.


Πηγή: www.bookpress.gr