Γιατί ο αφοπλισμός της Χαμάς είναι προϋπόθεση για βιώσιμη συνύπαρξη Ισραηλινών και Παλαιστινίων
Η πρόσφατη σύνοδος στο Σαρμ ελ-Σέιχ και η νέα συμφωνία κατάπαυσης πυρός ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς σηματοδοτούν ένα σπάνιο, εύθραυστο αλλά ιστορικό άνοιγμα στην πορεία ειρήνευσης στην περιοχή. Η απελευθέρωση των τελευταίων Ισραηλινών ομήρων, η ανταλλαγή κρατουμένων, η προετοιμασία για την ανθρωπιστική βοήθεια και η συμμετοχή της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια συντονισμένη πρωτοβουλία δείχνουν πως, έπειτα από δεκαετίες, υπάρχει μια ρεαλιστική ευκαιρία να τερματιστεί ο κύκλος της βίας. Όμως η ευκαιρία αυτή θα χαθεί, αν η διεθνής κοινότητα αποφύγει να αντιμετωπίσει τη ρίζα του προβλήματος: τη φύση και τον ρόλο της Χαμάς.
Η οργάνωση που κυβερνά τη Γάζα από το 2007 δεν είναι ένα απελευθερωτικό πολιτικό κίνημα· είναι ένα αυταρχικό, θεοκρατικό καθεστώς που οικοδόμησε την εξουσία του πάνω στον φόβο, τον έλεγχο και τον θρησκευτικό φανατισμό. Η σφαγή της 7ης Οκτωβρίου 2023, με τη δολοφονία αμάχων, τις απαγωγές και τα βασανιστήρια, δεν ήταν μια παρέκκλιση· ήταν η πιο καθαρή εκδήλωση μιας ιδεολογίας που περιφρονεί τη ζωή και τη δημοκρατία. Αυτό που βιώνει η Γάζα δεν είναι απλώς κατοχή ή φτώχεια· είναι μια μορφή ισλαμοφασισμού, μια σύζευξη θρησκευτικού φανατισμού και ολοκληρωτισμού που στραγγαλίζει κάθε πολιτική φωνή, κάθε ελπίδα αυτοδιάθεσης, κάθε διαφορετικότητα.
Η Χαμάς δεν απελευθέρωσε τη Γάζα· τη φυλάκισε μέσα σε έναν φαύλο κύκλο βίας και αυταρχισμού. Εκεί όπου υποσχέθηκε “αντίσταση”, εγκαθίδρυσε έλεγχο και τρόμο. Εκεί όπου υποσχέθηκε “πίστη”, καλλιέργησε τυφλό φανατισμό. Και εκεί όπου μίλησε στο όνομα του παλαιστινιακού λαού, τον μετέτρεψε σε όμηρο. Ο αφοπλισμός της είναι προϋπόθεση ελευθερίας — όχι μόνο για την ασφάλεια του Ισραήλ, αλλά κυρίως για την απελευθέρωση των ίδιων των Παλαιστινίων από ένα καθεστώς που τους κρατά δέσμιους στο όνομα της “αντίστασης”.
Η ειρήνη δεν θα επιτευχθεί αν δεν συνοδευτεί από ένα ρεαλιστικό, σταδιακό και διεθνώς εγγυημένο σχέδιο αφοπλισμού. Η αποστρατιωτικοποίηση χρειάζεται κοινωνική ανάκαμψη, υποδομές, δουλειές, σχολεία, ασφάλεια.
Το Ισραήλ από την πλευρά του οφείλει να αντιληφθεί ότι η ασφάλεια δεν μπορεί να στηριχθεί στη διαρκή πολιορκία ή στην εκδίκηση. Η σταθερότητα της Γάζας δεν είναι παραχώρηση — είναι προϋπόθεση για τη δική του ειρήνη. Η Αίγυπτος, που γνωρίζει όσο κανείς το βάρος της αστάθειας στην περιοχή, μπορεί να παίξει τον ρόλο του εγγυητή, διασφαλίζοντας ότι ο αφοπλισμός δεν θα γίνει εργαλείο ταπείνωσης αλλά πράξη αποκατάστασης. Η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες οφείλουν να στηρίξουν έμπρακτα τη διαδικασία, όχι μόνο με ανθρωπιστικά κονδύλια, αλλά με μακροπρόθεσμη πολιτική και οικονομική επένδυση στη σταθερότητα και τη θεσμική ανασυγκρότηση της Παλαιστινιακής Αρχής.
Σε αυτό το πλαίσιο, επανέρχεται στο προσκήνιο η μόνη ρεαλιστική και ηθικά αποδεκτή προοπτική: η λύση των δύο κρατών. Μια Παλαιστίνη ανεξάρτητη, δημοκρατική και αποστρατιωτικοποιημένη που θα συνυπάρχει ειρηνικά με το Ισραήλ. Όσο κι αν φαντάζει μακρινό, είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να σταματήσει τον φαύλο κύκλο αίματος. Η μία πλευρά πρέπει να αποδεχθεί την κρατική κυριαρχία της άλλης· ο παλαιστινιακός λαός πρέπει να αποκτήσει κράτος και θεσμούς, όχι ένοπλες φατρίες· το Ισραήλ πρέπει να αντιληφθεί ότι η ασφάλεια δεν κατοχυρώνεται μέσα από την αιώνια επιτήρηση, αλλά μέσα από την αναγνώριση του δικαιώματος των άλλων να υπάρξουν.
Η Χαμάς δεν μπορεί να αποτελέσει μέρος αυτής της λύσης. Ο ισλαμοφασισμός της είναι το αντίθετο της ειρήνης· είναι το μόνιμο εμπόδιο στην ελευθερία και των δύο λαών. Η ήττα του δεν είναι ήττα των Παλαιστινίων, αλλά η μόνη ελπίδα σωτηρίας τους. Ο αφοπλισμός της είναι η αφετηρία για μια νέα πολιτική πραγματικότητα στη Γάζα, όπου η εξουσία θα ανήκει στους θεσμούς και όχι στα όπλα, στους πολίτες και όχι στους φανατικούς.
Η ειρήνη είναι δύσκολη γιατί απαιτεί γενναιότητα — τη γενναιότητα να παραδεχθούμε ότι η βία δεν φέρνει λύσεις, ότι η θρησκεία δεν μπορεί να υποκαθιστά τη δημοκρατία, ότι η ασφάλεια του ενός δεν εξασφαλίζεται με την καταστροφή του άλλου. Όμως, η ειρήνη είναι και αναπόφευκτη, γιατί καμία κοινωνία δεν μπορεί να επιβιώσει για πάντα μέσα στην απελπισία.
Αν η σύνοδος της Αιγύπτου κατορθώσει να σταθεροποιήσει την κατάπαυση του πυρός και να προωθήσει τον αφοπλισμό της Χαμάς μέσα σε ένα πλαίσιο διεθνών εγγυήσεων, τότε ίσως η ιστορία να αλλάξει πορεία.