Το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Πορτογαλία αναγνώρισαν επίσημα την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση. Οι αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο ήταν φυσικά έντονες και ο συμβολισμός για τους Παλαιστίνιους ιστορικός. Αλλά η αναγνώριση, όσο δραματική κι αν είναι, δεν είναι η λύση. Αυτό που έχει σημασία τώρα είναι τι κάνουν οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι.
Η 7η Οκτωβρίου και ο πόλεμος που ακολούθησε ήταν μια καταστροφή τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους - τίποτα σε αυτή τη φρίκη ή τις συνέπειές της δεν είναι θετικό. Αυτό που οι αναγνωρίσεις έκαναν, είναι ένα μικρό διπλωματικό άνοιγμα. Εάν οι Παλαιστίνιοι δεν το εκμεταλλευτούν, αμέσως, θα κλείσει.
Η Χαμάς έχει καταγγελθεί από τον Αραβικό Σύνδεσμο, ακόμη και από την ίδια την Παλαιστινιακή Αρχή, ως ηθική και στρατηγική καταστροφή. Αλλά η καταγγελία της Χαμάς δεν είναι αρκετή. Η Παλαιστινιακή Αρχή, στην τρέχουσα μορφή της, εμπνέει λίγη περισσότερη εμπιστοσύνη. Είναι διεφθαρμένη, δεν χαίρει εμπιστοσύνης και συχνά έχει κάνει τα στραβά μάτια ενώ η Χαμάς άκμαζε. Εάν η Παλαιστινιακή Αρχή θέλει να επιστρέψει στο πεδίο της διεθνούς πολιτικής - και στο δωμάτιο όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις - πρέπει να αποδείξει γρήγορα ότι μπορεί να κυβερνήσει, να κάνει μεταρρυθμίσεις και να εξασφαλίσει ασφάλεια.
Το πρώτο βήμα είναι η αξιοπιστία. Για τους Παλαιστίνιους, η πρώτη κιόλας δοκιμασία δεν μπορεί να είναι απλώς ένας προϋπολογισμός ή ένας έλεγχος. Είναι οι όμηροι.
Η Παλαιστινιακή Αρχή πρέπει να ζητήσει ανοιχτά και κατηγορηματικά την απελευθέρωσή τους και να καταδικάσει τη Χαμάς για την κράτησή τους. Ακόμα κι αν δεν έχει τα μέσα να επιβάλει το αποτέλεσμα, η υιοθέτηση αυτής της στάσης θα είχε απήχηση στο Ισραήλ, όπου οι ψηφοφόροι παραμένουν βαθιά επιφυλακτικοί ως προς τις παλαιστινιακές προθέσεις. Χωρίς μια τέτοια χειρονομία, η συζήτηση για μεταρρύθμιση κινδυνεύει να ακουστεί κούφια. Με αυτήν, η Παλαιστινιακή Αρχή θα μπορούσε να σηματοδοτήσει ότι κατανοεί τι σημαίνει ασφάλεια για τους Ισραηλινούς και είναι πρόθυμη να αντιμετωπίσει τη Χαμάς όχι μόνο στη ρητορική αλλά και ως ηθική προτεραιότητα.
Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, έχει μιλήσει για τους ομήρους στο παρελθόν, ακόμη και προτρέποντας τη Χαμάς να τους απελευθερώσει, αλλά η κυβέρνησή του δεν έχει ποτέ υλοποιήσει ουσιαστικά την πρότασή της. Πέρα από τις περιστασιακές καταδίκες της Χαμάς και τις εκκλήσεις για διεθνή αναγνώριση, η Παλαιστινιακή Αρχή έχει σταματήσει να συνδυάζει τα λόγια με τα έργα ή να σκιαγραφεί μια πορεία μεταρρύθμισης.
Ο Αμπάς έχει προγραμματίσει να απευθυνθεί στον ΟΗΕ μέσω Zoom τις επόμενες ημέρες - μια ευκαιρία να μετατρέψει τη ρητορική σε ουσία: να απαιτήσει την απελευθέρωση των ομήρων και να παρουσιάσει ένα αξιόπιστο σχέδιο για μεταρρύθμιση. Μπορεί να ξεκινήσει δίνοντας εντολή στα παλαιστινιακά μέσα ενημέρωσης να ενισχύσουν την έκκλησή του για την απελευθέρωση των ομήρων και να συνεργαστούν με τους Άραβες εταίρους για να επαναλάβουν το μήνυμα ότι υπάρχει μια παλαιστινιακή πλευρά που ζητά την απελευθέρωση των ομήρων.
Η Παλαιστινιακή Αρχή θα πρέπει στη συνέχεια να καθορίσει ένα χρονοδιάγραμμα μεταρρυθμίσεων 180 ημερών με απτά ορόσημα: Δημοσίευση ενιαίου προϋπολογισμού, ενδυνάμωση ανεξάρτητων ελεγκτικών αρχών και απαίτηση δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων από ανώτερους αξιωματούχους. Η μη τήρηση των προθεσμιών θα πρέπει να έχει συνέπειες.
Παράλληλα, η ηγεσία πρέπει να αντικαταστήσει στον κρατικό μηχανισμό τους οπαδούς με επαγγελματίες. Ένα τεχνοκρατικό υπουργικό συμβούλιο με στόχους απόδοσης για την ηλεκτρική ενέργεια, το νερό, τις κλινικές και τις θέσεις εργασίας θα σηματοδοτούσε ότι η νομιμότητα προέρχεται από την παροχή υπηρεσιών και όχι από την αφοσίωση των φατριών.
Η ασφάλεια είναι εξίσου επείγουσα. Η Παλαιστινιακή Αρχή πρέπει να δηλώσει ξεκάθαρα ότι καμία ένοπλη ομάδα δεν μπορεί να λειτουργεί υπεράνω του νόμου. Μια κοινή παλαιστινοαραβική ομάδα εργασίας, συντονισμένη αθόρυβα με το Ισραήλ, θα μπορούσε να επιβάλει μια ενιαία αλυσίδα διοίκησης και να δημοσιεύει μηνιαία δεδομένα ασφαλείας για να δείξει τόσο στους Παλαιστίνιους όσο και στους ξένους ότι η τάξη αποκαθίσταται.
Στη Γάζα, ένα πιλοτικό έργο θα μπορούσε να ξεκινήσει εντός ενενήντα ημερών: δημοτικά συμβούλια υπηρεσιών υπεύθυνα για την ύδρευση, το ηλεκτρικό ρεύμα, τα νοσοκομεία και την απομάκρυνση των συντριμμιών, που θα χρηματοδοτούνται μέσω ενός κλειστού καταπιστεύματος που θα διαχειρίζονται εξειδικευμένοι Άραβες και διεθνείς εταίροι. Οι άμεσες πληρωμές σε εργολάβους και νοικοκυριά θα παρακάμπτουν τα παλιά δίκτυα υποστήριξης της Παλαιστινιακής Αρχής.
Η μεταρρύθμιση πρέπει επίσης να επεκταθεί στην εκπαίδευση και τα μέσα ενημέρωσης. Τα νέα σχολικά βιβλία θα πρέπει να παγώσουν εν αναμονή της διεθνούς αξιολόγησης και τα επίσημα μέσα ενημέρωσης πρέπει να απαλλαγούν από την υποκίνηση. Μια ανεξάρτητη μονάδα που δημοσιεύει τριμηνιαίες εκθέσεις συμμόρφωσης θα μπορούσε να αποδείξει ότι η Παλαιστινιακή Αρχή ενδιαφέρεται σοβαρά για την οικοδόμηση μιας κουλτούρας αγωγής του πολίτη και όχι συνθημάτων.
Οι εκλογές πρέπει να ακολουθούν ένα σαφές χρονοδιάγραμμα - πρώτα τοπικες, και μετά για το νομοθετικό σώμα - για την αποκατάσταση της νομιμότητας. Τα κόμματα που εξακολουθούν να διατηρούν ένοπλες δυνάμεις δεν πρέπει να τους επιτραπεί να συμμετάσχουν και οι Άραβες, καθώς και οι διεθνείς παρατηρητές θα πρέπει να κληθούν να παρακολουθήσουν τη διαδικασία. Χωρίς αυτές τις εγγυήσεις, οι εκλογές κινδυνεύουν να γίνουν απλώς ένα ακόμη στάδιο για τις ίδιες παλιές παρατάξεις.
Οι προσπάθειες κατά της πάταξης της διαφθοράς είναι επίσης απαραίτητες. Ένα γρήγορο δικαστικό πρόγραμμα για μεγάλες υποθέσεις διαφθοράς, ψηφιοποιημένα τελωνεία καθώς και άδειες και πραγματική προστασία των καταγγελλόντων θα σηματοδοτούσαν τη διαφορά μεταξύ ενός ακόμη γύρου υποσχέσεων και μεταρρυθμίσεων που θα ισχύσουν. Οι Άραβες εταίροι θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο εδώ. Μια περιορισμένη αραβική αποστολή σταθεροποίησης - δυνάμεις της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, του Μαρόκου και των Εμιράτων σε υποστηρικτικούς ρόλους - θα ενίσχυε τις εκπαιδευμένες παλαιστινιακές μονάδες, ενώ το Ισραήλ θα παρείχε άμυνα πέρα από τον ορίζοντα. Μια τέτοια ρύθμιση θα έδινε χώρο στις μεταρρυθμίσεις να ριζώσουν χωρίς καθημερινές διαταραχές.
Η Παλαιστινιακή Αρχή πρέπει επίσης να υποβάλει ένα αξιόπιστο διπλωματικό αίτημα στον ΟΗΕ και στη συνέχεια στις Βρυξέλλες. Η ανάρτηση με παραδοτέα - διαφάνεια του προϋπολογισμού στο διαδίκτυο, λειτουργία των συμβουλίων υπηρεσιών στη Γάζα, συλλήψεις ένοπλων που διαστρεβλώνουν την κατάσταση - θα επέτρεπε στην ηγεσία να ζητήσει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τη διεθνή αναγνώριση της μεταρρυθμιστικής πορείας της Παλαιστινιακής Αρχής ως του μοναδικού νόμιμου εταίρου για τη διακυβέρνηση της «επόμενης ημέρας», ένα σύμφωνο δωρητών που θα απελευθερώνει κεφάλαια σε στάδια που συνδέονται με σημεία αναφοράς και μια ομάδα εργασίας για την ιεράρχηση της ασφάλειας και της ανασυγκρότησης με τον Αραβικό Σύνδεσμο και την ΕΕ.
Για να ενισχύσουν αυτό το επιχείρημα, οι Παλαιστίνιοι ηγέτες θα πρέπει να μιλήσουν απευθείας στους Ισραηλινούς στα εβραϊκά για την ασφάλεια, τη διακυβέρνηση και την εκπαίδευση, τερματίζοντας παράλληλα κάθε εξύμνηση της βίας. Ακόμα κι αν δεν αλλάξει τις καρδιές από τη μια μέρα στην άλλη, θα μπορούσε να μειώσει την πολιτική θερμοκρασία και να ανοίξει ξανά μια δίοδο.
Τίποτα από αυτά δεν θα είναι εύκολο. Η Χαμάς και άλλοι όμοιοί τους θα προσπαθήσουν να αναζωπυρώσουν τη βία. Άτομα που βρίσκονται μέσα στην Παλαιστινιακή Αρχή θα προσπαθήσουν να αποδυναμώσουν αυτή τη διαδικασία. Ο δημόσιος σκεπτικισμός είναι βαθύς και δικαιολογημένος. Το μόνο αντίδοτο είναι η ορατή απόδειξη: λειτουργικές νοσοκομεία, αξιόπιστο ηλεκτρικό ρεύμα και η εξαφάνιση των πυραύλων από τον ορίζοντα. Οι Παλαιστίνιοι πρέπει να δουν ότι η μεταρρύθμιση αποφέρει αποτελέσματα, όχι απλώς νέα πρόσωπα που απαγγέλλουν παλιές ατάκες.
Για χρόνια, η παλαιστινιακή υπόθεση δεν προχωρούσε λόγω της γενικότερης αραβικής πολιτικής. Οι ηγέτες του Κόλπου ενδιαφέρονταν περισσότερο για ουρανοξύστες και παγκόσμιες επενδύσεις παρά για συνθήματα για την Ιερουσαλήμ. Η Αίγυπτος και η Ιορδανία ήταν υπερβολικά απορροφημένες από το χρέος και τις αναταραχές στο εσωτερικό τους. Οι ηγέτες εξακολουθούσαν να εκφράζουν την υποστήριξή τους, αλλά το παλαιστινιακό ζήτημα είχε περάσει στο περιθώριο. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ φάνηκαν να το έχουν επιβεβαιώσει: οι αραβικές κυβερνήσεις ήταν έτοιμες να προχωρήσουν με το Ισραήλ ακόμη και αν οι Παλαιστίνιοι έμεναν πίσω.
Εάν τέτοιες μεταρρυθμίσεις ξεκινούσαν γρήγορα και αξιόπιστα, όχι μόνο θα ανοικοδομούσαν την παλαιστινιακή νομιμότητα, αλλά θα έδιναν επίσης στην Ευρώπη και στους Άραβες εταίρους μια συγκεκριμένη βάση για να πιέσουν την τρέχουσα δεξιά ισραηλινή κυβέρνηση. Χωρίς μια παλαιστινιακή μεταρρυθμιστική πορεία, οι εξωτερικοί παράγοντες έχουν μικρή επιρροή. Με μια τέτοια, αποκτούν τόσο τη αιτιολογία όσο και την επείγουσα ανάγκη να απαιτήσουν από το Ισραήλ να εμπλακεί σοβαρά - και ίσως ακόμη και να ανοίξουν την πόρτα για την Ουάσιγκτον να επιστρέψει στη διαδικασία.
Οι Παλαιστίνιοι ηγέτες συχνά σπαταλούσαν το χρόνο τους, βασιζόμενοι στη συμπάθεια παρά στη στρατηγική. Η συμπάθεια πάντα εξασθενούσε. Σήμερα, η συμπάθεια κορυφώνεται ξανά. Αυτές οι ανακοινώσεις αναγνώρισης είναι ένα ορόσημο, αλλά δεν υποκαθιστούν την ηγεσία. Εάν οι Παλαιστίνιοι δεν δράσουν, οι αραβικές κυβερνήσεις θα προχωρήσουν, η προσοχή της Δύσης θα μετατοπιστεί και η ισραηλινή πολιτική θα σκληρύνει περαιτέρω. Αν αδράξουν την ευκαιρία – μεταρρυθμιστούν, ενωθούν και υλοποιήσουν – ίσως τελικά ανοίξουν ξανά τον δρόμο για την κρατική υπόσταση.
Προς το παρόν, αυτές οι δυτικές χώρες μιλούν εκ μέρους τους. Η πραγματική δοκιμασία είναι αν οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι μπορούν να αποδείξουν – με χρονοδιάγραμμα, προϋπολογισμούς και δράσεις – ότι μπορούν να μιλούν και να κυβερνούν οι ίδιοι.
Πηγή: www.haaretz.com