Είναι αδύνατο να μην συγκλονιστεί κανείς βλέποντας τις σημερινές εικόνες — τους ανθρώπους να βγαίνουν από τα φορτηγά, να μη μιλούν, να κλαίνε μόνο, να κοιτάζουν γύρω σαν να ψάχνουν αν είναι αλήθεια. Τους γονείς τους να τους αγκαλιάζουν και να κλαίνε κι αυτοί σπαρακτικά με κραυγές. Δεν καταλάβαινα τη γλώσσα τους, μα τους καταλάβαινα.
Ωστόσο παρατηρήσα κι εγώ, όπως κι άλλες φίλες, πως δεν υπάρχει ούτε μία γυναίκα ανάμεσα στους ομήρους που γύρισαν. Η απουσία των γυναικών από τις λίστες των επιστρεφόντων δεν είναι τυχαία. Είναι ο πιο σιωπηλός τρόπος που η φρίκη φανερώνεται. Οι γυναίκες βιάστηκαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες.
Στις μαρτυρίες που έχουν αρχίσει να δημοσιεύονται, ακόμη και από ερευνητές του ΟΗΕ, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για σεξουαλική βία, βασανισμούς και εκτελέσεις — κάτι που η Χαμάς αρνείται, αλλά που πολλοί διεθνείς παρατηρητές χαρακτηρίζουν εμφυλοποιημένη γενοκτονική βία.
Οι γυναίκες δεν είναι ανταλλάξιμες είναι στην ουσία η στιγμή που η πολιτική ανάλυση υποχωρεί μπροστά στην πρωτογονία του κακού.
Και ναι — οι αρχαίοι το ήξεραν αυτό καλύτερα από όλους. Ο Αριστοφάνης, στις Λυσιστράτη και Εκκλησιάζουσες, έδειξε πως οι γυναίκες είναι εκείνες που πληρώνουν τον πόλεμο χωρίς να τον έχουν επιλέξει. Και ο Αριστοτέλης, στα Πολιτικά, γράφει ότι "ὁ πόλεμος γίγνεται ἕνεκα τῆς εἰρήνης" — ο πόλεμος γίνεται για χάρη της ειρήνης, κι όχι για την καταστροφή. Όταν χάνει αυτόν τον σκοπό, γίνεται απάνθρωπος και βάρβαρος. Είναι αυτό που ο Θουκυδίδης θα ονόμαζε "ἀνομία" — η στιγμή που καταρρέουν όλοι οι νόμοι, θεϊκοί και ανθρώπινοι.
Αλλάξαμε δυο επίθετα στον δυτικό κόσμο — λέμε πια βουλεύτρια, πυροσβέστρια — κι νομίσαμε πως νικήσαμε την πιο αρχαία ανισότητα του κόσμου. Στην Κύπρο μαλώνουμε για το αν υπάρχει woke ατζέντα — που δεν υπάρχει — δίνοντας μάχες οπισθοφυλακής μέσα στον μικρόκοσμό μας. Κι όμως, λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, γυναίκες εξαφανίζονται από προσώπου γης και παιδιά ψάχνουν τις μανάδες τους κάτω από τα ερείπια.
Δεν έχουμε καμία συναίσθηση, ούτε καν ενσυναίσθηση, για το τι συμβαίνει λίγο παραέξω. Τα εγώ μας θέλουμε να ικανοποιήσουμε με τις φανατικές ταυτίσεις μας.