Την περασμένη Τρίτη ο υπουργός Επικρατείας Δημήτρης Σταμάτης ανακοίνωσε την, προσωρινή έστω, κυβερνητική υπαναχώρηση για το εφιαλτικό εκείνο νομοσχέδιο που αν ψηφιστεί θα αποδώσει όλες τις παραλίες σε κερδοσκόπους επιχειρηματίες, αποκλείοντας παράλληλα την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών. Είναι σίγουρο ότι η προεκλογική περίοδος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κυβερνητική αυτή στάση. Το ίδιο σίγουρο είναι πως καθοριστικό ρόλο έπαιξε και κάτι άλλο: η πρωτοφανής αντίδραση μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας. Και σ? αυτή την τελευταία θα σταθούμε, αφού έχει πρωτόγνωρα χαρακτηριστικά για τα δεδομένα της χώρας μας.
Συνήθως, οι αντιδράσεις στα νομοσχέδια προέρχονται από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Και σχεδόν πάντα είναι αναποτελεσματικές. Οι εκάστοτε κυβερνητικές πλειοψηφίες ψηφίζουν τα νομοσχέδια, με μικρές έστω απώλειες, και όλα κυλάνε χωρίς να συμβαίνει τίποτα. Η κοινωνία συνήθως απέχει, η σύνδεση των κομμάτων μαζί της είναι ιδιαίτερα χαλαρή και τίποτα δεν αλλάζει ουσιαστικά. Αυτήν τη φορά συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Η κοινωνία πρωτοστάτησε στις αντιδράσεις για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο και τα κόμματα ουσιαστικά αναγκάστηκαν ν? ακολουθήσουν.
Η πρωτοβουλία για συγκέντρωση υπογραφών εναντίωσης στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο είχε μεγάλη ανταπόκριση. Μέσα σε λίγες ημέρες συγκεντρώθηκαν περισσότερες από 120.000 υπογραφές, ενώ μαζική ήταν η συμμετοχή πολιτών σε σχετικές διαδικτυακές κινήσεις. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αξιοποιήθηκαν και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Πολίτες διατύπωναν τις αντιρρήσεις τους με συγκεκριμένα σχόλια και επιχειρήματα. Ενα μεγάλο μέρος της κοινωνίας πήρε την υπόθεση στα χέρια του, έστελνε σχόλια στην ανοιχτή διαβούλευση, ενώ και δεκάδες φορείς που ασχολούνται με την προστασία του περιβάλλοντος έβαλαν κι αυτοί το χεράκι τους για να συμβεί αυτή η αναδίπλωση από την πλευρά της κυβέρνησης. Η τελευταία είδε πως οι αντιδράσεις δεν προήλθαν από εκείνους που ασκούν αντιπολίτευση μ? έναν σχεδόν επαγγελματικό τρόπο, αλλά από ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Χωρίς καπέλα πάσης φύσεως.
Η ιστορία αυτή έχει «διδακτικό» περιεχόμενο. Πρώτα απ? όλα για όλους τους ενεργούς πολίτες. Η δύναμη που έχουν στα χέρια τους είναι μεγάλη και αν αξιοποιηθεί σωστά μπορεί να πετύχει πολύ περισσότερα απ? όσα φαντάζονται. Δεν χρειάζονται «πατερούληδες» και επαγγελματίες της πολιτικής για να τους κατευθύνουν όπου αυτοί νομίζουν. Αρκεί η αυτοοργάνωση των ίδιων των πολιτών. Δεύτερος αποδέκτης τα ίδια τα πολιτικά κόμματα, τα οποία δεν έχουν συνειδητοποιήσει πως υπάρχει απόσταση μεταξύ των ίδιων και του μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Και αν δεν τους αρκεί το προαναφερόμενο παράδειγμα, ας αναλογιστούν τι ποσοστά πολιτών παίρνουν μέρος στις εκλογές, πόσοι επιλέγουν τα κόμματα και πόσοι γυρίζουν την πλάτη τους. Οχι επειδή δεν είναι πολιτικοποιημένοι, σ? ένα μεγάλο μέρος τους τουλάχιστον. Ας αναλογιστούν και γιατί όσα από αυτά οργανώνουν ανοιχτές συγκεντρώσεις δυσκολεύονται να γεμίσουν μικρούς χώρους.
Τρίτος αποδέκτης, θα έπρεπε να είναι οι ίδιες οι εξουσίες. Οι οποίες αφού εξασφαλίσουν μια προσωρινή, συγκυριακή και σε μεγάλο βαθμό πλαστή πλειοψηφία στη Βουλή, αγνοούν κάθε είδους δεσμεύσεις και συμπεριφέρονται με αυταρχικό τρόπο. Το παράδειγμα της αντίδρασης στο νομοσχέδιο για τις παραλίες θα πρέπει να τις προβληματίσει. Και αν αγνοήσουν οι εξουσίες αυτές τις πρωτοβουλίες μετεκλογικά, θα πρέπει να είναι σίγουρες πως αυτό δεν θα συμβεί χωρίς κόστος.
Υπάρχει προφανώς η περίπτωση οι συγκεκριμένες αντιδράσεις για το νομοσχέδιο να μην έχουν στο μέλλον την επιτυχία που είχαν έως τώρα σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα. Είναι νωρίς να βγάλουμε οριστικά συμπεράσματα. Ακόμα κι αν συμβεί αυτό, όμως, το παράδειγμα αντίδρασης και ο βαθμός συμμετοχής από ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας αποτελούν μια καλή παρακαταθήκη: για το πώς οι μαζικές αντιδράσεις, που δεν κρύβουν ιδιοτελείς σκοπιμότητες αλλά αφορούν διεκδίκηση στοιχειωδών δικαιωμάτων, μπορούν να έχουν αποτέλεσμα ουσιαστικό. Αν το ίδιο μεγάλο μέρος της κοινωνίας αντιδρούσε με τον ίδιο τρόπο και σε μια σειρά ακόμα από νομοσχέδια που έχουν πλήξει βάναυσα μεγάλες ομάδες πληθυσμού, τότε τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.