Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως της θέσης των πολιτικών σχηματισμών στην κυβέρνηση ή στην αντιπολίτευση, περιορίζεται στη διαχείριση της κυβερνητικής εξουσίας ή στην επιδίωξη ανάληψης αυτής της ευθύνης, χωρίς πλέον να αναζητεί την προοπτική τόσο την δική του όσο και της ελληνικής κοινωνίας. Και αυτό προκαλεί ανησυχία. Το επικίνδυνο δε αυτής της κατάστασης είναι, ότι δεν το αντιλαμβάνεται ή και αν το κάνει σε ένα βαθμό, δεν κινείται με την ταχύτητα που πρέπει για την υπέρβαση της. Ήδη η διαδικασία κοινωνικής απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος καλπάζει, ενώ συνεχώς ανεβαίνει ο δείκτης κοινωνικής αποσταθεροποίησης. Τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. Εάν δεν συνειδητοποιηθεί άμεσα η ανάγκη αναζήτησης προοπτικής και συγκεκριμενοποίησης της με τεκμηριωμένες πολιτικές προτάσεις και σχεδιασμούς από τα κόμματα, τότε η αυτοαναίρεση τους είναι προ των πυλών. Και κοινωνία χωρίς σύγχρονη και με προπτική πολιτική ηγεσία οδεύει προς την καταστροφή.

Βεβαίως η αναζήτηση πολιτικής προοπτικής είναι εφικτή, όταν πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Με άλλα λόγια το πολιτικό σύστημα πρέπει να προσεγγίσει και να απαντήσει σε ορισμένες βασικές παραμέτρους διαμόρφωσης της σύγχρονης πραγματικότητας.Για την επίτευξη αυτού το στόχου απαιτούνται ακόμη και αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, οι οποίες άπτονται της ποιότητας και του περιεχομένου των δομικών του χαρακτηριστικών.

Κατ΄αρχήν δεν μπορεί να συνεχισθεί για πολύ ακόμη η αδυναμία του πολιτικού συστήματος και των κοινωνικών δομών να διαλέγονται και μάλιστα χωρίς σκοπιμότητες και ιδεοληπτικές περιχαρακώσεις. Στο μέτρο που ο ρεαλισμός διαπερνά το διάλογο, με ταυτόχρονη επιστημονική τεκμηρίωση, όχι μόνο είναι εφικτά μεγέθη η συνεννόηση και οι συγκλίσεις, αλλά διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για ουσιαστική δημοκρατική λειτουργία. Στο πλαίσιο δε του διαλόγου για την αναζήτηση πολιτικής προοπτικής ο στόχος δεν μπορεί να εξαντλείται στη λογική της διαπραγμάτευσης για την αποδοχή και επιβολή θέσεων ή απόψεων. Πολύ περισσότερο ενδιαφέρει και παραλλήλως έχει λειτουργικότητα η κατάληξη σε βιώσιμες σε βάθος χρόνου λύσεις και ο σχεδιασμός του μέλλοντος.

Και για να γίνει αυτό, το πολιτικό σύστημα πρέπει να είναι σε θέση, να διαθέτει δηλ. τους μηχανισμούς, οι οποίοι θα μπορούν να επεξεργάζονται τη γνώση και τη δυναμική της εξέλιξης σε όλα τα επίπεδα και τομείς της ανθρώπινης δραστηριοποίησης, ώστε να είναι εφικτός και με αειφορικά χαρακτηριστικά ο σχεδιασμός. Η πραγματικότητα εξελίσσεται με πολύ μεγάλη ταχύτητα και αυτό καθιστά το ρόλο του πολιτικού συστήματος πιό δύσκολο, διότι επικρατεί μεγάλη ρευστότητα. Συντελούνται διαρκώς μεγάλες αλλαγές, οι οποίες διαφοροποιούν τα δεδομένα, πάνω στα οποία στηρίζεται ο όποιος σχεδιασμός, είτε αυτός αφορά στο οικονομικό σύστημα ή στο σύστημα υγείας ή στο εκπαιδευτικό και όποιο άλλο. Αυτό σημαίνει, ότι όχι μόνο το πολιτικό σύστημα αλλά και η κοινωνία και οι δομές της πρέπει να είναι σε θέση να συμβιώσουν και να διαχειρισθούν αυτή τη μεγάλη ρευστότητα, η οποία στον ύψηστο βαθμό οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Αρκεί να λάβουμε υπόψη τη συμβολή του ανθρώπου στη ρύπανση του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή καθώς και τις επιπτώσεις τους, οι οποίες αφορούν στο σύνολο του πλανήτη και όχι μόνο στην περιοχή, στην οποία γίνονται ορατές. Η καταστροφή των τροπικών δασών του Αμαζονίου επιδρά και στις άλλες ηπείρους, εκτός της Νότιας Αμερικής. Γενικά κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα ο πλανήτης έγινε πιο φτωχός σε δάση, τα οποία κάλυπταν 1,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα σύμφωνα με μελέτη ερευνητικής ομάδας του πανεπιστημίου του Maryland υπό τον γεωγράφο Matthew Hansen. Τα δάση εκτός των άλλων αφαιρούν διοξείδο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και συμβάλλουν στη σταθερότητα του κλίματος. Σε πολιτικό επίπεδο αυτά τα δεδομένα επιβάλλουν ένα άλλο τρόπο προσέγγισης και διαχείρισης της πραγματικότητας, ο οποίος υπερβαίνει τα όρια του εθνικού κράτους και του βραχυπρόθεσμου πολιτικού σχεδιασμού.

Αυτόματα μπαίνει η διάσταση της αναζήτησης προοπτικής μέσα από έναν πολιτικό σχεδιασμό, ο οποίος δεν περιορίζεται στα όρια της κρατικής οντότητας, ενώ έχει επίσης μακροπρόθεσμο χαρακτήρα. Αυτό είναι αναγκαίο όχι μόνο για την διαφύλαξη ενός ανεκτού και αξιοπρεπούς επιπέδου ποιότητας ζωής, αλλά και για την διασφάλιση του οικοσυστήματος χωρίς χρονικούς ορίζοντες, οι οποίοι θέτουν σε τροχιά υψηλής διακινδύνευσης τις μελλοντικές γενιές.

Στο ίδιο πλαίσιο ως προς τα όρια κινείται και η παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου και της εργασίας, με τις αντίστοιχες επιπτώσεις στον πολιτικό σχεδιασμό, με τον οποίο επιδιώκεται η αναζήτηση προοπτικής.

Την ίδια πορεία, ως προς την υπέρβαση των εθνικών ορίων, ακολουθεί με αυξανόμενους ρυθμούς και ο χώρος του πολιτισμού με την έννοια της κουλτούρας. Οι κοινωνικές αξίες δεν απαράγονται πλέον στις τοπικές κοινωνίες και ιδιαιτέρως αυτές, οι οποίες κινούνται στην περιφέρεια. Στο πλαίσιο της κοινωνίας του θεάματος και του καταναλωτισμού τα πρότυπα και οι κοινωνικές στάσεις σε μεγάλο βαθμό διοχετεύονται στις μαζικές κοινωνίες χωρίς τοπική αναφορά. Υπάρχουν αρκετά λειτουργικά εργαλεία, όπως είναι ο κινηματογράφος, η μουσική, η μόδα και οι διάφορες εφαρμογές της ψηφιακής τεχνολογίας. Βασικό χαρακτηριστικό αυτών των αξιών είναι η εικόνα και όχι ο λόγος με τη μορφή του ορθολογισμού. Γι΄αυτό και η χειραγώγηση σε αυτή την περίπτωση δεν είναι δύσκολη. Αρκεί να υπάρχει ο κατάλληλος σχεδιασμός. Η εικονική διάσταση της πραγματικότητας είναι πολύ πιο εύκολα αντιληπτή και επεργάσιμη νοητικά από τον αφηρημένο λόγο. Σε αυτό βασίζεται και η διαφήμιση. Δεν είνει καθόλου τυχαίο.

Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε και την μεγάλη πυκνότητα του χρόνου σε πληροφορίες σε συνδυασμό και με την αδυναμία του ατόμου να τις επεξεργασθεί σε πραγματικό χρόνο είτε λόγω έλλειψης μεθοδολογικού εργαλείου για την ανάλυση και κατανόηση τους είτε λόγω άγνοιας (όταν είναι τόσο πολλές), τότε το πρόβλημα είναι μεγάλο. Οι επιπτώσεις δε στο άτομο ως πολίτη είναι επικίνδυνες, διότι δεν γνωρίζει την πραγματικότητα, που το περιβάλλει, σε όλες της τις διαστάσεις. Οπότε τίθεται θέμα δημοκρατίας, διότι κρίνει και κάνει επιλογές έχοντας ελλειπή γνώση της πραγματικότηας. Στο επίπεδο του πολιτικού συστήματος το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο, εάν δεν διαθέτουν οι πολιτικές δομές, οι οποίες το συνθέτουν, τεχνοκρατικούς μηχανισμούς ανάλυσης και τεκμηρίωσης των δεδομένων, ώστε να είναι εφικτή η επεξεργασία πολιτικών με βιωσιμότητα.

Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε και τις επιπτώσεις από τη ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης και των τεχνολογικών της εφαρμογών, η οποία αλλάζει με ταχείς ρυθμούς την πραγμτικότητα, που βιώνει το άτομο σε όλα τα κοινωνικά συστήματα, στα οποία δραστηριοποιείται. Από το οικονομικό και το εργασιακό μέχρι το σύστημα υγείας, το σύστημα εθνικής άμυνας, ακόμη και το σύστημα μαζικής επικοινωνίας και ενημέρωσης δημιουργούνται συνεχώς νέα δεδομένα από την δυναμική της παραγόμενης γνώσης. Συνεχώς αλλάζουν τα δεδομένα στην παραγωγική διαδικασία λόγω της αξιοποίησης της διαρκώς εξελισσόμενης τεχνολογίας. Οι δυνατότητες στον τομέα της υγείας μεταβάλλονται με διεύρυνση των δυνατοτήτων αντιμετώπισης ασθενειών με την αξιοποίηση της γνώσης και της τεχνολογίας. Σε σχέση με την άμυνα αξιοποιείται η τεχνολογία και ήδη οι στρατιωτικές επιχειρήσεις διενεργούνται για παράδειγμα με τηλεκατευθυνόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Στο πλαίσιο του συστήματος ενημέρωσης τα κοινωνικά δίκτυα λειτουργούν μαζικά με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας.

Όλες αυτές οι εξελίξεις διαμορφώνουν μια νέα πραγματικότητα, την οποία πρέπει το πολιτικό σύστημα να προσεγγίσει και να αναλύσει. Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν λειτουργεί όπως πριν από μία εικοσαετία για παράδειγμα. Ο τρόπος σκέψης και τα μέσα, με τα οποία βιώνει την διαφορετική σε σχέση με το παρελθόν πραγματικότητα, έχουν αλλάξει. Αυτό έχει επιπτώσεις και στην πολιτική λειτουργία τόσο του ατόμου-πολίτη όσο και του πολιτικού συστήματος, οι οποίες ακόμη δεν έχουν γίνει αντικείμενο επαρκούς έρευνας και μελέτης από τους υπάρχοντες πολιτικούς σχηματισμούς. Και αυτό δεν αφορά μόνο στην ελληνική πραγματικότητα, άλλά έχει ευρύτερες ευρωπαϊκές και πλανητικές διαστάσεις.

Ο μόνος πολιτικός χώρος, ο οποίος δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα σε μεγάλο βαθμό είναι ο νεοφιλελεύθερος, διότι λειτουργεί παράλληλα με τα συμφέροντα του οικονομικού συστήματος, τα οποία παίζουν ρυθμιστικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο. Όλοι οι άλλοι πολιτικοί χώροι και ιδιαιτέρως ο χώρος του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, εάν θέλουν να αποκτήσουν πολιτική προοπτική πρέπει να επαναπροσδιορίσουν την ταυτότητα τους με σημείο αναφοράς τη νέα πραγματικότητα. Αντί να στηρίζουν το λόγο τους σε ιδεολογήματα και να προσανατολίζονται σε λογικές του παρελθόντος, είναι ώρα να κάνουν πολιτική επανεκκίνηση. Και αυτό δεν είναι θέμα διαπραγμάτευσης με «όμορους σχηματισμούς», αλλά αναγκαιότητα αναζήτησης σύγχρονης πολιτικής ταυτότητας και προοπτικής.