Από το 2010, τις πρώτες συζητήσεις, τις πρώτες συμφωνίες, μνημόνια και μεσοπρόθεσμα, κι όλο και χειρότερα χρόνο το χρόνο, κυβέρνηση τη κυβέρνηση, η διαπραγμάτευση της Ελλάδας με τους δανειστές είχε ένα σταθερό πρόβλημα: την αδιαφάνεια. Σήμερα φτάσαμε στο σημείο μηδέν. Κύκλοι, non paper, διαρροές, ενημέρωση από σκόρπιες δηλώσεις, ρεπορτάζ ξένων ΜΜΕ, αλληλοκατηγορίες κι αλληλόδιαψευσεις, λαγούς και χαμαιλέοντες.

Η πληροφόρηση ήδη την επόμενη του Καστελόριζου, προέρχεται όλο και περισσότερο από διαρροές της ελληνικής πλευράς για εσωτερική συνήθως κατανάλωση και διαρροές κάποιων από την άλλη πλευρά που κάτι είπαν σε κάποιον που τα μετέφερε κάπως σε κάποιους άλλους. Από επικοινωνιακά τρικ Ελλήνων, Γερμανών, Ολλανδών, Σλοβένων και λοιπών συγγενών, αιρετών, συνήθως εν όψει των αντίστοιχων κατά τόπους εκλογών. Από σιβυλλικές δηλώσεις αμφοτέρων των υπευθύνων στα πλαίσια της πολιτικής τους επιβίωσης και της αποφυγής πολιτικού κόστους ή ευθύνης για το αποτέλεσμα. Κι από τα συχνά αλληλοσυγκρουόμενα ρεπορτάζ ξένων και Ελλήνων δημοσιογράφων και των πηγών τους.

Το αποτέλεσμα: στην Ελλάδα ελάχιστοι εχουν καταλάβει ή αντιληφθεί έστω τι ακριβώς συζητάμε, τι θέλουμε, τι θέλουν οι άλλοι, γιατί κάνουμε ή δεν κάνουμε συμφωνίες. Κάποιοι μένουν στην πληροφόρηση που τους παρέχουν άμεσα ή έμμεσα οι κομματικοί μηχανισμοί. Κι αυτοί είναι οι τυχεροί, βρίσκονται στην πλευρά των μετρίως παραπληροφορηθέντων. Γιατί υπάρχει μια τεράστια δεξαμενή πολιτών που ενημερώνονται για την διαπραγμάτευση από το ηλεκτρονικό ή το πραγματικό καφενείο. Κι εκεί αναπτύχθηκαν τέτοιες καταστροφικές δυναμικές και στρέβλες εικόνες που κυριάρχησαν στον δημόσιο λόγο, παγίωσαν τακτικές κι άλωσαν ιστορικές παρατάξεις.

Στην Ευρώπη, άγος για όσους από εμάς συνεχίζουμε να πιστεύουμε στο φεντεραλιστικό κοινό μέλλον των ευρωπαϊκών λαών, η αδιαφάνεια κάθισε πάνω στην αδυναμία διαχείρισης και γέννησε τέρατα που γυρνάνε το ρολόι προς τα πίσω. Ο καθένας μπορεί να νοιώθει όπως θέλει, αλλά η θολούρα, η απόσταση των πολιτών από την διαδικασία λήψης αποφάσεων κι οι προσωπικές αντιπαραθέσεις υπουργών, ακυρώνουν τους θεσμούς και το όραμα. Τους κανονικούς, τους ευρωπαικούς θεσμούς και τα κανονικά, τα κοινά οράματα. Της Ευρώπης των ενημερωμένων πολιτών που διαχειρίζονται με δημοκρατικές διαδικασίες το κοινο τους μέλλον.

Δεν ξέρω αν είναι αργά, αλλά και σήμερα στο παραπέντε, η αδιαφάνεια της διαπραγμάτευσης δημιουργεί το μισό ίσως προβλημα που απειλεί την Ελλαδα με χρεωκοπία και την Ευρώπη με δραματικό πισωγύρισμα. Είναι τόσο εκτός πραγματικότητας να φανταστούμε μια τακτική – μια ή δυο φορές τη βδομάδα – κοινή συνέντευξη τύπου αντιπροσώπων των δυο, τριών , πέντε, όσων χρειάζεται, πλευρών με δυνατότητα αντιπαραβολής μεταξύ τους κι αλληλοεπιβεβαίωσης; Με υπεύθυνη θέση ενώπιον των υπολοίπων και των πολιτών στα θέματα που έχουν κλείσει, στους τίτλους έστω των θεμάτων που παραμένουν ανοιχτά, στις προσδοκίες καθενός, στους στόχους (μη γελάτε, ουτε αυτό δεν έχει συμφωνηθεί δημοσίως), στις διαδικασίες, στα χρονοδιάγραμματα; Και κυρίως στο τι ακριβώς συζητά ο καθένας και γιατί; Την χρηματοδότηση, τις μεταρρυθμίσεις ή την πολιτικη του επιβίωση; Ποιος φοβάται να πει τις αλήθειες;

Κάποιοι νομίζουν οτί πλησιάζουμε στην κατάληξη (αίσια ή καταστροφική, μένει να φανεί) του ελληνικού προβλήματος. Κάποιοι πιστεύουν οτι η κατάληξη θα έρθει το φθινόπωρο. Η συμφωνία ή η απουσία της θα ζητηθεί από όλους να στηριχθεί. Καμιά στήριξη ομως, καμιά συμμαχία στη βάση ή στην κορυφή δεν θα εχει αποτέλεσμα αν δεν στηρίζεται σε διλλήματα που μπαίνουν με καθαρό τρόπο ωστέ να γίνουν κατανοητά.

Έχω την υποψία ότι προϋπόθεση της λύσης ειναι να ξέρουμε ποιο είναι το προβλημα, τι λέει ο καθένας για αυτό και πως φτάσαμε στην όποια λύση, με ποια ναι, ποια όχι, ποιες παραχωρήσεις κι από ποιους. Φοβάμαι οτί χωρίς αυτό καμιά λύση δε θα τηρηθεί. Γιατί την συμφωνία την υπογράφουν μεν οι κυβερνήσεις αλλά την τηρούν όσοι κατάλαβαν για τι ακριβώς συμφωνούμε κι όσοι της δίνουν την σημασία που πρέπει.  

(*) – Η Σίβυλλα ήταν οποιαδήποτε γυναίκα που προφήτευε αυθόρμητα, μέσα σε «μαντική» έκσταση, τρομακτικά μελλοντικά συμβάντα κάτω από την καθοδήγηση μυστηριακών και χθονίων θεοτήτων. Σίβυλλες υπήρχαν πολλές, η καθεμία έλεγε τα δικά της. Οι Σίβυλλες, λέει ένας Άραβας σχολιαστής τον μεσαίωνα, τα είχαν πει όλα, κι αυτά που θα συμβούν κι αυτά που δεν θα υπάρξουν ποτέ. Κι έτσι δε πρόσφεραν τίποτα αφού στη πραγματικότητα έκαναν το μέλλον πιο θολό. Αντίθετα η Κασσάνδρα, μία και μοιραία, έλεγε τα σωστά αλλά κανεις δεν της έδινε σημασία.