Δεν υπάρχει τελικός σκοπός

Γιώργος Σιακαντάρης 22 Νοε 2025

Όλα δείχνουν πως στη Νέα Αριστερά έχουν σχηματιστεί δυο μεγάλα ρεύματα. Το ένα ζητά αυτή να γίνει καταλύτης για την αναδιοργάνωση των δυνάμεων αποκλειστικά της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Πράγμα που επί της ουσίας, άλλο αν ομολογείται ή όχι, σημαίνει συμπόρευση με τον Βαρουφάκη, για μερικούς ίσως και με τη Ζωή. Στο βαθμό που και αν μου πέφτει λόγος, μια που έχω μεγάλες συμπάθειες προς το κόμμα, αυτή η άποψη με αφήνει παγερά αδιάφορο. Το άλλο ρεύμα, με επικεφαλής τον Αλέξη Χαρίτση, επιθυμεί τη συνάντηση, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, των δυνάμεων της Ανανεωτικής και Ριζοσπαστικής Αριστεράς με τη σοσιαλδημοκρατία. Πολύ σωστή θέση, κατά τη γνώμη μου. Μόνο που κάνει ένα μεγάλο, μέγιστο «λάθος». Μιλά για τη συνάντηση με την αριστερή σοσιαλδημοκρατία. Τέτοιο πράγμα όμως δεν υπάρχει. Η σοσιαλδημοκρατία, παρά τις μεγάλες υποχωρήσεις της στον οικονομικό φιλελευθερισμό και όχι στον νεοφιλελευθερισμό, αποτελεί μια ενιαία παράταξη της ευρωπαϊκής δημοκρατικής Αριστεράς. Σ’ αυτήν όντως διαμορφώθηκαν ιστορικά αριστερές, κεντρώες και δεξιές τάσεις. Όλες όμως ακολούθησαν πολιτικές που συνέκλιναν στα κέντρα των κοινωνιών. 

Θα μπορούσαμε να μιλάμε για αριστερή σοσιαλδημοκρατία, αν σε αυτήν δεν είχε, σταδιακά, επικρατήσει η άποψη του Εντουάρντ Μπερνστάιν πως «το παν είναι το κίνημα, ο τελικός σκοπός τίποτα». Η σοσιαλδημοκρατία, μετά από πολλές εσωτερικές συγκρούσεις και από τα πολιτικά μαθήματα που πήρε λόγω της ισορροπίας της ανάμεσα στον δημοκρατικό καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό ως ξεχωριστό κοινωνικό σύστημα, από μια στιγμή και ύστερα κατανόησε πως τα κοινωνικά συστήματα γεννιόνται από την ίδια την κοινωνία και όχι από τα πολιτικά κόμματα. Επομένως ο σοσιαλισμός ως τελικός σκοπός αποσύρθηκε από τις προγραμματικές της θέσεις (Μπαντ Γκόντεσμπεργκ-1959), σ’ αντίθεση με τα κομμουνιστικά και ευρωκομμουνιστικά κόμματα που επέμεναν στην κομμουνιστική αφήγηση. Αλλά το Ιταλικό ΚΚ επί της ουσίας, επί Μπερλινγκουέρ και μετά με τον «ιστορικό συμβιβασμό», άφησε στην άκρη τον «σοσιαλισμό με δημοκρατία» ως τελικό σκοπό και απόκτησε μια μορφή «ντροπαλής σοσιαλδημοκρατίας», μιας σοσιαλδημοκρατίας που δίσταζε να ομολογήσει ότι είναι σοσιαλδημοκρατία.

Αυτό όμως δεν έχει και τόσο σημασία. Σημασία έχει πως η όλη σοσιαλδημοκρατία, με τις αριστερές, τις δεξιές και τις κεντρώες τάσεις της και πρόσωπα, έβγαλε από την ατζέντα της αυτό που κάποιοι ονομάζουν «σοσιαλισμό με δημοκρατία», όχι ως τάση στις κοινωνίες, αλλά ως θέμα αυθαίρετων πολιτικών αποφάσεων που θα στηρίζονται επί της ουσίας στην κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής και στην κατάργηση των αγορών. Αυτό δεν σημαίνει πως ο καπιταλισμός είναι αιώνιος, αλλά πως αυτός δεν αλλάζει με αριστερά προεδρικά διατάγματα. Αυτές οι θέσεις ήταν και είναι κοινός τόπος στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, αλλά και στη δύσκολα μετασχηματιζόμενη αμερικανική Αριστερά. Και αν τις θεωρήσουμε ως κοινό τόπο, τότε το ιδεολόγημα της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας, χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Εκτός αν πούμε πως υπάρχει τελικός σκοπός, όποτε πάλι μπορεί να υπάρξει «αριστερή σοσιαλδημοκρατία», αλλά τότε δεν θα υπάρχει σοσιαλδημοκρατία. Λίγο μεγαλύτερη προσοχή και γνώση σ’ αυτά τα θέματα δεν θα βλάψει το πολυπόθητο big bang σ’ αυτό τον χώρο. Εκτός και αν δεν μας ενδιαφέρει η μεγάλη ανατροπή των σημερινών ισορροπιών, αλλά η σωτηρία των μηχανισμών με μηχανιστικές συνενώσεις.

Πηγή: www.documentonews.gr