Η συστηματική προσέγγιση και ανάλυση της πραγματικότητας σε πλανητικό επίπεδο οδηγεί σε πολύ ανησυχητικές διαπιστώσεις και ανάλογα συμπεράσματα ως προς την ακολουθούμενη πορεία από την ανθρωπότητα.
Η κατεύθυνση της δημιουργεί επικίνδυνες συνθήκες ρευστότητας τόσο για την ανθρώπινη οντότητα όσο και για την βιοποικιλότητα, ενώ δεν συνειδητοποιείται ο πολύ υψηλός βαθμός διακινδύνευσης και δεν αναλαμβάνονται οι ευθύνες για την ριζική αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων της αδιέξοδης πορείας.
Τα παραδείγματα είναι πολλά και αποκαλυπτικά σχετικά με την αρνητική προοπτική, που δρομολογείται για το μέλλον.
Σύμφωνα με την World Bank (Παγκόσμια Τράπεζα) το 2020 αυξήθηκε το χρέος των φτωχών χωρών λόγω του κορωνοϊού (Covid-19) κατά 12% στα 860 δισεκατομμύρια δολάρια. Εάν δεν γίνει βιώσιμο το χρέος, αυτές οι χώρες δεν θα επιτύχουν οικονομική ανάκαμψη και μείωση της φτώχειας.
Επίσης αυτό θα λειτουργήσει και ως καταλύτης για την αύξηση της έντασης του φαινομένου της μαζικής μετακίνησης πληθυσμών, το οποίο βεβαίως θα έχει πολύ αρνητικές παρενέργειες και στις χώρες υποδοχής των προσφύγων (π.χ. ως προς την κοινωνική συνοχή, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία κ.λ.π.).
Επίσης σύμφωνα με την οργάνωση Welthungerhilfe (Παγκόσμια Βοήθεια κατά της Πείνας) 811 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε συνθήκες πείνας. Η κλιματική αλλαγή και η πανδημία του κορωνοϊού (Covid-19) θα λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά σε σχέση με αυτές τις ζοφερές και επικίνδυνες συνθήκες.
Η κατάσταση είναι δραματική στην Σομαλία, στην Υεμένη, στο Αφγανιστάν, στην Μαδαγασκάρη και στο Νότιο Σουδάν. Μέχρι το 2030 δε 48 χώρες δεν θα μπορέσουν να κατεβάσουν σε χαμηλό επίπεδο τις συνθήκες πείνας. Οι 28 από αυτές είναι στην Αφρική δυτικά της Σαχάρας. Γενικά οι συνθήκες κρίσης αυξάνουν την πείνα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται η ανθρωπότητα και σε σχέση με την προστασία της βιοποικιλότητας και την διατήρηση λειτουργικών και βιώσιμων ισορροπιών στο φυσικό περιβάλλον.
Αρχές Οκτωβρίου 2021 πραγματοποιήθηκε στην Κίνα η Παγκόσμια Διάσκεψη για την Φύση, στην οποία οι περίπου 200 χώρες, που συμμετείχαν, αναγνώρισαν την ανάγκη προστασίας της βιοποικιλότητας και επεσήμαναν, ότι εξαφανίζονται είδη ζώων και αυτό πρέπει να αντιμετωπισθεί.
Βέβαια δεν δεσμεύθηκε καμία χώρα για την λήψη συγκεκριμένων μέτρων, αν και ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Antonio Guterres τόνισε ιδιαιτέρως, ότι «πρέπει να τελειώσουμε τον πόλεμο κατά του πλανήτη μας» αναγνωρίζοντας τα ανθρωπογενή αίτια της εξαφάνισης πολλών ειδών ζώων και των φυσικών ανισορροπιών.
Το ίδιο ισχύει και σε σχέση με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Πρόσφατο παράδειγμα είναι οι ανεπαρκείς δεσμεύσεις των τριών γερμανικών κομμάτων (του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος SPD, του κόμματος των Πρασίνων Grüne και του κόμματος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών FDP) στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για την συγκρότηση του κυβερνητικού σχήματος μετά τις εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2021 .
Η νεολαία των Πρασίνων ασκεί έντονη κριτική στα συμφωνηθέντα, τα οποία συμπεριλαμβάνονται στο 12σέλιδο κείμενο της διαπραγμάτευσης και καταλήγουν στην έκφραση της βούλησης για συγκυβέρνηση. Οι νέοι ακτιβιστές των Fridays for Future κρίνουν επίσης ανεπαρκείς τις δεσμεύσεις και επισημαίνουν, ότι η συγκράτηση της θερμοκρασιακής ανόδου το πολύ στους 1,5 βαθμούς Κελσίου δεν διασφαλίζεται.
Γενικότερα οι νέοι σε παγκόσμιο επίπεδο αρχίζουν να ενεργοποιούνται για την προστασία του κλίματος και την βιωσιμότητα της ανθρώπινης οντότητας χωρίς να στηρίζουν την λήψη μέτρων στην βραχυπρόθεσμη οπτική του βιολογικού χρόνου, με την οποία λειτουργεί το πολιτικό σύστημα, διότι δεν διασφαλίζει την προοπτική της ανθρώπινης πορείας σε βάθος χρόνου.
Συγκεκριμένα η Greta Thunberg και ακόμη 14 νέοι ακτιβιστές από 15 χώρες καταγγέλλουν αδράνεια σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, με αποτέλεσμα να παραβιάζονται τα δικαιώματα των παιδιών σε βάθος χρόνου. Επίσης επισημαίνεται, ότι αυτή η υπόθεση θα έπρεπε να έχει φτάσει στα εθνικά δικαστήρια.
Η γραπτή καταγγελία επιδόθηκε και στην Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Παιδιών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Μέχρι τώρα βέβαια δεν έχει υπάρξει αντίδραση.
Τέλος έχει ενδιαφέρον η επισήμανση του δεύτερου στη σειρά διαδόχου του αγγλικού θρόνου πρίγκιπα Ουίλιαμ σε συνέντευξη του στο BBC, στην οποία ζητά αλλαγή των προτεραιοτήτων. «Χρειαζόμαστε κάποια από τα σπουδαιότερα μυαλά στον κόσμο να ασχοληθούν με την βελτίωση των επικίνδυνων συνθηκών στον πλανήτη και όχι να προσπαθούν να βρουν το επόμενο μέρος, που θα πάμε να κατοικήσουμε».
Αφετηρία για την κριτική προσέγγιση του πρίγκιπα Ουίλιαμ είναι η «διαστημική αναμέτρηση» με επιχειρηματική οπτική των «μεγιστάνων του πλούτου» Elon Musk και Jeff Bezos. Όμως και οι δύο αυτοί επιχειρηματίες λειτουργούν στο πλαίσιο του ισχύοντος μοντέλου κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης και των αξιών, που τα διέπουν. Αυτό δεν αναφέρεται από τον πρίγκιπα.
Είναι εμφανές, ότι, εάν δεν αλλάξει η κατεύθυνση της ακολουθούμενης πορείας από την παγκόσμια κοινότητα και δεν αντιμετωπισθούν άμεσα τα γενεσιουργά αίτια των προκαλούμενων επικίνδυνων ανισορροπιών, θα υπάρξουν πολύ οδυνηρές επιπτώσεις.
Η συρρίκνωση της κοινωνικής συνοχής και η αποσταθεροποίηση της διαγενεακής ευθύνης είναι από τις πρώτες παρενέργειες της ακολουθούμενης πορείας, οι οποίες, στο μέτρο που συνεχίζεται η μη αντιμετώπιση των γενεσιουργών τους αιτίων, θα μετατραπούν σε καταλύτες για την διαμόρφωση συγκρουσιακού κλίματος στο εσωτερικό των κοινωνιών. Οι νέοι ήδη εκφράζουν την ανησυχία τους για το μέλλον.
Παράλληλα η πολιτική δεν θα διαθέτει επαρκή κοινωνική νομιμοποίηση και αξιοπιστία, με αποτέλεσμα να αμφισβητούνται οι σχεδιασμοί και οι αποφάσεις του πολιτικού συστήματος τόσο στο επίπεδο διακυβέρνησης όσο και στο επίπεδο της αντιπολίτευσης.
Ήδη καταγράφονται τα πρώτα δείγματα αυτής της προοπτικής (Γερμανία και όχι μόνο).
Επειδή δε τα σύγχρονα προβλήματα έχουν πλανητικής εμβέλειας παρενέργειες, όπως είναι η υπερχρέωση των φτωχών κοινωνιών σε συνδυασμό με τις μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών προς τις πλούσιες χώρες του Βορρά και τις προκαλούμενες ανισορροπίες στο εσωτερικό τους, θα αναπτυχθούν επικίνδυνα ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, ενώ θα διαμορφωθεί συγκρουσιακό κλίμα μεταξύ των κοινωνιών.
Γενικότερα θα επικρατήσει γενικευμένη ρευστότητα σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριοποίησης και της κοινωνικής λειτουργίας, διότι το μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης βασίζεται στην μαζοποίηση και στην μη παραγωγή κοινωνικών αξιών, οι οποίες καλύπτουν ανθρώπινες και συλλογικές ανάγκες, αλλά σε καταναλωτικά πρότυπα, τα οποία υπηρετούν μονοδιάστατα συστημικές ανάγκες.
Αυτή η προοπτική πρέπει να αποφευχθεί, διότι θα είναι χαοτική και μη διαχειρίσιμη. Οι κοινωνίες δεν διαθέτουν σε επαρκή βαθμό τις απαραίτητες συλλογικότητες, οι οποίες θα δρομολογήσουν τον διάλογο στο κοινωνικό πεδίο και την ορθολογική διαχείριση των συνθηκών κρίσης από τους πολίτες. Οπότε ο κίνδυνος μη δημοκρατικών λύσεων θα κάνει αισθητή την παρουσία του και αυτό δεν συμβάλλει στην λειτουργική αντιμετώπιση κρίσεων.
Τόσο οι κοινωνίες και οι πολίτες ως άτομα όσο και το πολιτικό σύστημα σε παγκόσμιο επίπεδο πρέπει να συνειδητοποιήσουν και να αναλάβουν τις ευθύνες τους και χωρίς άλλο χάσιμο χρόνου να ανακόψουν την επικίνδυνη πορεία.