Η ασφάλεια Ελλάδας ως ειδική περίπτωση

Παναγιώτης Ιωακειμίδης 20 Σεπ 2025

Όπως ήταν αναμενόμενο, η Τουρκία ζήτησε την ένταξή της στις δανειοδοτήσεις του προγράμματος SAFE για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής ασφάλειας/άμυνας. Η Ελλάδα ορθώς  έχει   θέσει ως όρο/αιρεσιμότητα  για τη δανειοδότηση αυτή την άρση από πλευράς Τουρκίας  του casus belli που έχει διατυπώσει εδώ και  τριάντα χρόνια (1995).  Μόνο που  τέτοιοι στόχοι δεν επιτυγχάνονται απλώς και μόνο με δηλώσεις. Χρειάζεται  σχέδιο δράσης (υποβολή σχετικού paper θέσεων σε ΕΕ,  επαφές με τα κράτη μέλη, κλπ). Η  Ελλάδα όμως δεν παρουσίασε κάποιο  συγκεκριμένο σχέδιο  μέχρι σήμερα. Ενώ  οι καταιγιστικές γεωπολιτικές εξελίξεις κρίνεται ότι επιβάλλουν την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή άμυνα( από τον  ΓΓ  του ΝΑΤΟ Μ. Ρούτε μεταξύ άλλων ) . Παράλληλα   η  παρουσία της Chevron νοτίως της Κρήτης προκαλεί  την αντίδραση  της Τουρκίας με μεταξύ άλλων  τη επικείμενη  έξοδο του Πιρίς Ρέυ στο Αιγαίο . Από την άλλη μεριά,    οι δραματικές  εξελίξεις των τελευταίων ημερών αναδεικνύουν τον ειδικό,  ιδιαίτερο χαρακτήρα του Ελληνικού προβλήματος ασφάλειας στα πλαίσια ΕΕ και ΝΑΤΟ ( ιδιόμορφη «ιδιαιτεροποίηση»)  με νέα  ερωτηματικά για παραδοσιακές σχέσεις και ερείσματα. Μεταξύ άλλων η πρόσφατη (τυχοδιωκτική)   επίθεση του Ισραήλ  εναντίον του Κατάρ και όσα ακολούθησαν   έχουν κλονίσει τόσο τον προστατευτικό ρόλο των ΗΠΑ στην περιοχή όσο και τις σχέσεις του Ισραήλ με χώρες της περιοχής. Το Κατάρ  είναι η κατ’ εξοχήν φιλο-αμερικανική/φιλοδυτική χώρα του Κόλπου που φιλοξενεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στο έδαφός της. Κι όμως οι ΗΠΑ δεν την προστάτευσαν από το Ισραηλινό χτύπημα αφού δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να αποτρέψουν τον Νετανιάχου από κάτι τέτοιο. Έτσι οι  χώρες του Κόλπου θεωρούν τώρα ότι το Ισραήλ αντιπροσωπεύει τη μεγάλη απειλή αστάθειας  για την περιοχή και σχεδιάζουν αναθεώρηση συμμαχιών (αποχώρηση από συμφωνίες Αβραάμ, κ.α). Ακόμη  μπροστά στις ακρότητες Νετανιάχου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε (επιτέλους) να προτείνει την επιβολή κυρώσεων και  διακοπή των εμπορικών σχέσεων και  πάγωμα των χρηματοδοτήσεων στο Ισραήλ. Κάτω από τις συνθήκες αυτές η εταιρική σχέση Ελλάδας- Ισραήλ δεν είναι εύκολα βιώσιμη.  

        Ο ειδικός χαρακτήρας ( «ιδιαιτεροποίηση)  του Ελληνικού προβλήματος ασφάλειας υπογραμμίζεται όμως και από τις δραματικές εξελίξεις στο Ανατολικό μέτωπο. Η επίθεση της Ρωσίας με drones εναντίον της Πολωνίας (και Ρουμανίας) αναδεικνύει τις διαφορετικές απειλές ασφάλειας (και σχετικές προσλήψεις) μεταξύ κεντρικής Ευρώπης και Ελλάδας. Το πρόβλημα ασφάλειας της Ελλάδας είναι  έξω από τον τρέχοντα  ευρωπαϊκό προβληματισμό. Η ομιλία για την Κατάσταση της Ένωσης της προέδρου της Επιτροπής λ.χ.,  εστίασε  αποκλειστικά στο πρόβλημα ασφάλειας που θέτει η επιθετικότητα της Ρωσίας  χωρίς καμιά αναφορά στην Αν. Μεσόγειο. 

Αυτονόητο είναι ότι η Ελλάδα θα πρέπει να ακυρώσει  τις  τάσεις ενίσχυσης της  «ιδιαιτεροποίησης» της . Μόνο ζημιογόνες συνέπειες παράγουν. Η  ακύρωση συνεπάγεται μία στρατηγική με δύο στόχους: πρώτον, την επίλυση των προβλημάτων με την Τουρκία στο ορατό μέλλον και όχι σε απροσδιόριστο ορίζοντα  και δεύτερον, τον εντοιχισμό της Τουρκίας στο πλαίσιο διαδικασιών (αξιών, κανόνων, κ.λπ.) της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής άμυνας αλλά  με  εκπλήρωση των αιρεσιμοτήτων. Και οι δύο στόχοι δύσκολοι αλλά όχι και ανέφικτοι. Εάν υπάρχει  βούληση και σχέδιο  βεβαίως...