Οι εθνικε?ς επε?τειοι μας δι?νουν την ευκαιρι?α για εθνικη? ενδοσκο?πηση και ασκη?σεις αυτοσυνειδησι?ας. Πολλοι? θα χρησιμοποιη?σουν την σημερινή για να βγα?λουν εθνικοπατριωτικε?ς κορω?νες η? να κα?νουν ιδεολογικοπολιτικε?ς αναλυ?σεις και να καταλη?ξουν σε ε?ωλα και ευ?κολα συμπερα?σματα. Θα προ?τεινα ε?να διαφορετικο? κοι?ταγμα των πραγμα?των.
Που? βρισκο?μαστε ση?μερα; Αφου? για σχεδο?ν τρια?ντα χρο?νια κινηθη?καμε, με ατσαλοσυ?νη στην αρχη?, αλλα? συ?ντομα με χαρακτηριστικη? α?νεση στα ευρωπαι?κα? σαλο?νια, τω?ρα πι?σω ολοταχω?ς στα βαλκανικα? αλω?νια. Η ε?νδοξη τριακονταετι?α μας -ο?πως θα μεταφε?ραμε επι? το ελληνικο?τερο τη γαλλικη? ε?κφραση trente glorieuses-, η οποι?α α?ρχισε με τη συμμετοχη? στις διαδικασι?ες της ευρωπαι?κη?ς ολοκλη?ρωσης το 1981, ε?ληξε α?δοξα το 2009. Και αν προς στιγμη?ν φα?νηκε ο?τι η κρι?ση δαμα?στηκε και η χω?ρα θα επε?στρεφε κουτσα?-στραβα? σε μι?α κα?ποια κανονικο?τητα, τον Ιανουα?ριο του 2015 αποφασι?σαμε κυρι?αρχα να δω?σουμε μι?α κλοτσια? και να αδεια?σουμε την καρδα?ρα. Και για να μην υπα?ρχει καμι?α αμφιβολι?α για το πο?σο κυρι?αρχοι ει?μαστε ο?ταν κα?νουμε ε?να λα?θος, το επαναλα?βαμε εννε?α μη?νες αργο?τερα.
Εχει πολλε?ς φορε?ς ειπωθει? ο?τι δεν διδασκο?μαστε απο? την Ιστορι?α. Θα συμφωνη?σω απο?λυτα με την ουσι?α του προ?σφατου βιβλι?ου του Γ. Δερτιλη? («Επτα? πο?λεμοι, τε?σσερις εμφυ?λιοι, επτα? πτωχευ?σεις», 1821-1916, εκδο?σεις Πο?λις). Πρα?γματι, η Ιστορι?α στην Ελλα?δα επαναλαμβα?νεται απελπιστικα? μονο?τονα. Ει?ναι κι αυτο?ς ε?νας τρο?πος να παραμε?νουμε νε?οι, συ?μφωνα με το παλιο? ρητο?: Ελληνες αει? παι?δες εστε?.
Μετα? απο? ε?ναν καταστροφικο? πο?λεμο που ει?χε προκαλε?σει το 1897, η Ελλα?δα βρε?θηκε απο? την επο?μενη χρονια? να τελει? υπο? διεθνη? οικονομικο? ε?λεγχο. Οι δυσμενει?ς οικονομικοι? ο?ροι που επιβλη?θηκαν για να ξεπληρω?σει τις υποχρεω?σεις της διη?ρκεσαν 99 χρο?νια. Τελικα?, το τε?λος του ελε?γχου η?ρθε λι?γο πιο νωρι?ς: Εληξε… το 1978.
Ση?μερα, μετα? απο? ε?ναν α?λλου ει?δους πο?λεμο, τον χαμε?νο πο?λεμο του εκσυγχρονισμου? και των μεταρρυθμι?σεων, η χω?ρα βρι?σκεται πα?λι υπο? διεθνη? οικονομικο? ε?λεγχο που θα διαρκε?σει επι?σης 99 χρο?νια – θα λη?ξει δηλαδη? ο?ταν θα βρι?σκονται στο α?νθος της ηλικι?ας τους τα…. δισε?γγονα των παιδιω?ν μας. Ας μου επιτραπει? να προβλε?ψω ο?τι και το?τε, για α?λλη μια φορα?, η Ιστορι?α θα επαναληφθει?. Οι απο?γονοι? μας υπερηφα?νως θα σκα?ψουν τον λα?κκο με?σα στον οποι?ο θα πε?σουν οι επο?μενοι, χορευ?οντας στο ρυθμο? «του Ελληνος ο τρα?χηλος ζυγο?ν δεν υποφε?ρει», στις ετη?σιες διαδηλω?σεις κατα? των δανειστω?ν.
Συνεχι?ζουμε να κα?νουμε ο?,τι ει?ναι δυνατο?ν για να δει?χνουμε τη διαφορετικο?τητα? μας απε?ναντι στην Ευρω?πη, στην οποι?α μο?νο λο?γω της επιμονη?ς του Κωνσταντι?νου Καραμανλη? ανη?κουμε, χωρι?ς ο?μως να το πολυπιστευ?ουμε. Υιοθετου?με με τη μεγαλυ?τερη ευκολι?α κα?θε τι που μπορει? να αδυνατι?σει (αν δεν πριονι?ζει κιο?λας) τον κορμο? του δε?ντρου της Ευρω?πης, πα?νω στο οποι?ο καθο?μαστε κι εμει?ς. Πολλοι? χα?ρηκαν ενδο?μυχα που οι Εγγλε?ζοι ψη?φισαν υπε?ρ του Brexit και χειροκρο?τησαν την απο?φαση του Βελγι?ου μετα? την επιμονη? της Βαλονι?ας να μπλοκα?ρει την εμπορικη? συμφωνι?α με τον Καναδα?.
Απο? τα Θρησκευτικα? που ποτε? δεν η?μαστε καλοι? στο σχολει?ο και ας παι?ρναμε «20», κρατη?σαμε λι?γα πρα?γματα – και ανα?μεσα σε αυτα? ει?ναι η φρα?ση του Σαμψω?ν «αποθανε?τω η ψυχη? μου μετα? των αλλοφυ?λων». Τα ηρωικα? και πε?νθιμα, τα Κου?γκια και τα Ζα?λογγα, μας τραβου?σαν πα?ντα. Τελικα?, περισσο?τερο μας εμπνε?ει το μοντε?λο Που?τιν παρα? οι Βρυξε?λλες. Αν μα?λιστα τα ρου?βλια ε?τρεχαν απο? τα μπατζα?κια του ξανθο?μαλλου γε?νους, θα ει?χαν απο? καιρο? πα?ρει στις τσε?πες μας τη θε?ση που κατε?χουν η?δη στην καρδια? μας.
Η επιστροφη? στη βαλκανικη? μας ιδιομορφι?α ει?ναι ορατη?. Αν κα?ποια ο?χι μακρινη? στιγμη? γι?νει πραγματικο?τητα αυτο? που μερικοι? δει?χνουν να επιδιω?κουν και να επιθυμου?ν, δηλαδη? η αποδυνα?μωση της Ευρω?πης, το?τε ξαφνικα? θα ξαναβρεθου?με αντιμε?τωποι με τους παλιου?ς μας δαι?μονες. Γιατι?, ει?τε η Ευρω?πη τελικα? διαλυθει? ει?τε σε μι?α κι?νηση αυτοπροστασι?ας της απαλλαγει? απο? μερικα? βαρι?δια, μεταξυ? των οποι?ων και η Ελλα?δα, ο χω?ρος στον οποι?ο θα κληθου?με μο?νοι μας να φτια?ξουμε πα?νω σε νε?ες βα?σεις το με?λλον μας ει?ναι αυτο?ς στον οποι?ο ανη?κουμε: η νο?τια απο?ληξη των Βαλκανι?ων. Ολα τα ερει?σματα που πασχι?σαμε και καταφε?ραμε να δημιουργη?σουμε σε ο?λη τη δια?ρκεια του 20ου? αιω?να θα διαλυθου?ν εις τα εξ ων συνετε?θησαν. Και σε αυτη? τη νε?α κατα?σταση θα ε?χουμε για συ?μμαχο η? αντι?παλο την Ιστορι?α και τη Γεωγραφι?α.
Τις νε?ες ισορροπι?ες θα τις φτια?ξουμε με τους α?μεσους γει?τονε?ς μας, την Αλβανι?α, τα Σκο?πια, τη Βουλγαρι?α, την Τουρκι?α. Το?τε πολλοι? θα τρε?ξουν στην εκκλησι?ες, ο?χι μο?νο να κα?νουν λιτανει?ες για να βρε?ξει, αλλα? και για να βα?λει ο θεο?ς της Ελλα?δας το χε?ρι του. Γιατι? οι Ευρωπαι?οι θα ε?χουν πα?ψει να ει?ναι και εται?ροι – θα ει?ναι μο?νο δανειστε?ς. Κι οι ευχε?ς και τα καλα? λο?για των φι?λων Ρω?σων θα ε?χουν μεγα?λη δυσκολι?α να διασχι?σουν τα στενα? του Βοσπο?ρου.
Το φιλοθεα?μον κοινο?, χωρι?ς να χρεια?ζεται να ε?χει διαβα?σει Μαρξ, ε?χει η?δη πα?ρει θε?ση για να δει την Ιστορι?α να επαναλαμβα?νεται, ει?τε ως τραγωδι?α ει?τε ως φα?ρσα. Και στις δυ?ο περιπτω?σεις, τα δα?κρυα θα ει?ναι πικρα?.
Δημοσιεύτηκε και στην «Ελευθερία» Καλαμάτας