Η συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν (η όγδοη μεταξύ των δύο ανδρών) που θα πραγματοποιηθεί την .
Τρίτη 23/9 στη Ν. Υόρκη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης ΟΗΕ είναι από μόνη της ιδιαίτερα σημαντική. Και μόνο το γεγονός ότι γίνεται μετά τις πρόσφατες εξελίξεις, εντάσεις, δηλώσεις, υποκρυπτόμενες ή μη απειλές για δραστηριότητες στο Αιγαίο και Αν. Μεσόγειο, νόμιμες ή έκνομες (με την απανωτή έκδοση NAVTEX και Αντι-NAVTEX), σημαίνει ότι οι δύο ηγέτες έχουν τη βούληση να συντηρήσουν τα «ήρεμα νερά» και τη διαδικασία προσέγγισης ανάμεσα στις δύο χώρες, χωρίς όμως και να εγκαταλείπουν τις πάγιες θέσεις τους. Αυτή είναι σημαντική κατάκτηση. Αλλά η συνάντηση κορυφής δεν πρέπει να περιορισθεί μόνο εκεί και σε μια σχετική φωτογραφία. Θα πρέπει να πάει – και μάλλον θα πάει – σε κάποιο μέτρο ουσιαστικής συζήτησης με στόχο, ομολογούμενο ή μη, να επαναβεβαιωθεί το γράμμα και πνεύμα της Διακήρυξης των Αθηνών (Δεκέμβριος 2023). Με άλλα λόγια, οι δύο ηγέτες θα ( πρέπει να) επιχειρήσουν να διαλύσουν κάποιες παρεξηγήσεις και να δρομολογήσουν κάποιες κινήσεις και επόμενα «διπλωματικά ραντεβού», που θα πιστοποιούν ότι οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις μπορούν να ξεπερνούν εντάσεις και εμπόδια στη λογική της επίτευξης μεγαλύτερου βαθμού προσέγγισης.
Μια τέτοια επιδίωξη δεν είναι ανέφικτη. Ελλάδα και Τουρκία έχουν ήδη δημιουργήσει ένα λειτουργικό πρότυπο συνεργασίας στα ζητήματα μετανάστευσης που φέρνει αποτελέσματα ιδιαίτερα ευεργετικά για την Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει και για τον τουρισμό. Έτσι εάν Μητσοτάκης και Ερντογάν μπορέσουν π.χ. στη Νέα Υόρκη να ξεμπλοκάρουν τη διαδικασία για την πραγματοποίηση στην Άγκυρα του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (που καθυστερεί εδώ και ένα χρόνο περίπου) θα είναι μια συμβολική και ουσιαστική κίνηση για τη βελτίωση του κλίματος και σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών με πρακτικές συνέπειες. Στο ίδιο πνεύμα θα ήταν πολλαπλώς χρήσιμη μια οποιαδήποτε συζήτηση που θα ακύρωνε κάποιες ενστάσεις και εντάσεις γύρω από την πόντιση του διαβόητου καλωδίου Κύπρου – Ελλάδας (GSI). Στο άλλο θέμα της τρέχουσας επικαιρότητας, τη συμμετοχή της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή άμυνα (πρόγραμμα SAFE), θα ήταν εξόχως σημαντικό εάν τα χρονικά περιθώρια επέτρεπαν να παρουσιασθεί από Ελληνικής πλευράς η σημασία που αποδίδει στην ενσωμάτωση της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό σύστημα με δικαιώματα και υποχρεώσεις. Και ανάμεσα στις υποχρεώσεις αυτές είναι η αποφυγή πολεμικών απειλών εναντίον κράτους μέλους της ΕΕ (casus belli).
Η συνάντηση μπορεί επομένως να δημιουργήσει καλώς εχόντων των πραγμάτων τη δυναμική μιας νέας εκκίνησης στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις πέρα από τον τρέχοντα θόρυβο.
Από τις τελευταίες τοποθετήσεις/συνεντεύξεις καθίσταται σαφές ότι ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης θεωρεί ότι «μπορούμε με την Τουρκία να ζούμε με τα προβλήματά μας» χωρίς το θερμόμετρο να φθάνει πάντοτε στο κόκκινο. Η θέση αυτή οδηγεί ουσιαστικά στη μετατροπή της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης σε οιονεί παγωμένη σύγκρουση αντί μιας στρατηγικής σχετικά σύντομης (ειρηνικής) επίλυσης των προβλημάτων είτε μέσω διαπραγμάτευσης ή παραπομπής τους στη διεθνή δικαιοσύνη (ΔΔΧ). Δεν υπάρχει συνεπώς κάποια «αίσθηση επείγοντος» για τη διευθέτηση της αντιπαράθεσης. Η προσέγγιση όμως «μπορούμε να ζήσουμε με τα προβλήματά μας» είναι δυνητικώς επικίνδυνη για σειρά από λόγους:
Πρώτον, παγιώνει τις εκατέρωθεν θέσεις, θεμιτές ή αθέμιτες και φυσικά τις θέσεις της Τουρκίας τις οποίες με το πέρασμα του χρόνου εμπλουτίζει και διευρύνει.
Δεύτερον, μπορεί ανά πάσα στιγμή είτε από ατύχημα είτε σχεδιασμένα να εκραγεί (η αντιπαράθεση) σε θερμή σύγκρουση (έτσι συμβαίνει συνήθως με τις παγωμένες συγκρούσεις. Η τρέχουσα εμπειρία εξόχως διδακτική).
Τρίτον, συντηρεί τη λογική των συνεχών εξοπλισμών ως παράμετρο ενίσχυσης της αποτροπής (τέταρτη Belhara, π.χ. ).
Τέταρτον, οι ad hoc λύσεις με “επί του πεδίου άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων” αναπαράγουν μικρές ή μεγάλες εντάσεις με απρόβλεπτες συνέπειες (ή και αδιέξοδα).
Έτσι η επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν μάλλον δεν θα αποτελέσει σταθμό για την αντιμετώπιση της μεγάλης ατζέντας θεμάτων. Ως εκ τούτου οι περιοδικές εντάσεις ως ελεγχόμενες (;) καταστάσεις θα επαναλαμβάνεται με οικονομικό και πολιτικό κόστος. Δυστυχώς....
Πηγή: www.tanea.gr