Η έμφυλη βία στην Ελλάδα το 2025 παραμένει οδυνηρά υψηλή, με βάση τα στοιχεία της Eurostat 36,5% των γυναικών έχει υποστεί σωματική ή/και σεξουαλική βία και 42,6% έχει βιώσει σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε.
Τα στοιχεία αυτά δεν απεικονίζουν απλώς ένα κοινωνικό πρόβλημα αλλά αντικατροπτιζουν ένα δομικό έλλειμμα θεσμικής προστασίας.
Πολλές χώρες έχουν θεσπίσει υποχρεωτική εκπαίδευση για αστυνομικούς, γιατρούς, κοινωνικούς λειτουργούς και εκπαιδευτικούς σε θέματα έμφυλης βίας.
Η απόδειξη είναι αδιαμφισβήτητη: βελτίωση στην αναγνώριση περιστατικών και αύξηση της εμπιστοσύνης των θυμάτων προς τις αρχές.
Η χώρα μας χρειάζεται επειγόντως μια ριζική αλλαγή προσανατολισμού με διακομματική συνεργασία για την ασφάλεια των γυναικών.
Δυστυχώς, η ελληνική τηλεόραση και ο τύπος έχουν διαχρονικά διαδραματίσει προβληματικό ρόλο στη διαμόρφωση της κουλτούρας απέναντι στη βία κατά των γυναικών.
Σειρές και εκπομπές παρουσιάζουν τον έλεγχο ως φυσιολογικό, δικαιολογούν την επιθετικότητα και μεταθέτουν τη συζήτηση στη “ζήλια από αγάπη” και “εγκλήματα πάθους”.
Αυτές οι αναπαραστάσεις έχουν τεκμηριωθεί διεθνώς ως παράγοντες που ενισχύουν λάθος στερεότυπα και μειώνουν τα κοινωνικά αντανακλαστικά απέναντι στη βία.
Σε πολλές ελληνικές εκπομπές φιλοξενούνται θύτες ή πρόσωπα του περιβάλλοντός τους, προβάλλονται “γνωματεύσεις” περί “ψυχικής κατάρρευσης του δράστη”, εξισώνονται θύτης και θύμα στο όνομα της “αντικειμενικότητας”.
Τέτοιες πρακτικές θα ήταν αδιανόητες σε ώριμες ρυθμιστικά κοινωνίες.
Σε ένα περιβάλλον όπως του Ηνωμένου Βασιλείου, πολλά από όσα θεωρούνται “φυσιολογικά” στην ελληνική τηλεόραση θα είχαν απαγορευθεί μέσα σε μία ώρα.
Και αυτό δείχνει ξεκάθαρα ότι η αλλαγή είναι θέμα πολιτικής βούλησης και θεσμικής ωριμότητας.
Στην Αγγλία, η τηλεόραση δεν παίζει με τη βία. Ο Ofcom έχει επιβάλει πρόστιμα 150.000–200.000 λιρών για μια μόνο εκπομπή όταν προβάλλεται περιεχόμενο που δικαιολογεί ενδοοικογενειακή βία, όταν λείπουν trigger warnings ή όταν παρουσιαστές κάνουν σεξιστικά σχόλια. Το ITV αναγκάστηκε να ξαναγράψει τη δομή του Love Island, το BBC απέσυρε επεισόδιο του EastEnders, και κανάλια έχουν προειδοποιηθεί ακόμη και για πιθανή αναστολή άδειας. Αυτό σημαίνει πραγματική εποπτεία.
Στην Ελλάδα, το ίδιο περιεχόμενο όχι μόνο προβάλλεται αλλά συχνά μετατρέπεται σε “τηλεοπτικό προϊόν” με δραματοποίηση γυναικοκτονιών, φιλοξενία του περιβάλλοντος του δράστη, εξισώσεις θύτη–θύματος και “εξηγήσεις” συμπεριφορών που σε άλλες χώρες θα οδηγούσαν σε άμεση παρέμβαση της ρυθμιστικής αρχής. Πολλά από αυτά που βλέπουμε σήμερα στα ελληνικά κανάλια θα είχαν «κοπεί» στη Βρετανία μέσα σε λίγες ώρες.
Αν θέλουμε να μειωθεί η έμφυλη βία, πρέπει να αλλάξει και η κουλτούρα που παράγουν τα media. Χρειαζόμαστε έναν πραγματικά ανεξάρτητο ρυθμιστή, με εξουσίες σαν του Ofcom: πρόστιμα, διακοπή εκπομπών, κανόνες που τηρούνται. Γιατί όταν η τηλεόραση κανονικοποιεί τη βία, η κοινωνία την ανέχεται. Και αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί.
Οι διεθνείς πρακτικές δείχνουν ξεκάθαρα τι λείπει από την Ελλάδα:
1. Ειδική Εισαγγελία Έμφυλης Βίας – 24/7
Με fast-track διαδικασίες.
2. Ενιαίο Ψηφιακό Σύστημα Κινδύνου
Με πρόσβαση σε αστυνομία, εισαγγελία, δομές και νοσοκομεία.
3. Ανεξάρτητο Ρυθμιστικό Σώμα για τα ΜΜΕ τύπου Ofcom
Με αρμοδιότητα άμεσης διακοπής προβολών και επιβολής προστίμων.
4. Υποχρεωτική Εκπαίδευση Αστυνομικών, Δικαστικών και Υγειονομικών.
Όχι προαιρετικά σεμινάρια αλλά θεσμοθετημένη κατάρτιση.
5. Προγράμματα Εκπαίδευσης απο το Σχολείο
Για σεβασμό, συναίνεση, υγιείς σχέσεις
6. Τεχνολογικές λύσεις άμεσης προστασίας
Τα διεθνή πρότυπα δείχνουν πως λύσεις υπάρχουν και λειτουργούν αποτελεσματικά.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν μπορούμε αλλά αν θέλουμε να κάνουμε το αναγκαίο βήμα ώστε καμία γυναίκα στη χώρα μας να μην κινδυνευσει. Μια σύγχρονη Ελλάδα απαιτεί μηδενική ανοχή, θεσμική σοβαρότητα και πραγματική προστασία για όλες τις γυναίκες.