Ο καύσωνας που ζούμε στη φλεγόμενη Αθήνα δεν είναι πια ένα μεμονωμένο εξαιρετικό φαινόμενο. Σας θυμίζω: Αυτός ο σιωπηλός δολοφόνος χτύπησε όλη την Ευρώπη στα τέλη Ιουνίου και  προκάλεσε 2.500 θανάτους σε 12 μεγάλες πόλεις. Το 2022, οι καύσωνες προκάλεσαν στην Ευρώπη ζημιές 22 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η κλιματική κρίση είναι εδώ και δείχνει τα δόντια της.

Οι επιστημονικές προβολές παρόμοιων καταστάσεων στο άμεσο μέλλον είναι εφιαλτικές. Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, υπολογίζει ότι μέχρι το 2030 η παγκόσμια οικονομική επιβάρυνση, από τις χαμένες εργατοώρες και θέσεις εργασίας,  θα φθασει τα 2,3 τρις δολλάρια ετησίως. Η κλιματική αλλαγή  επιταχύνεται.

Η κοινή γνώμη τα αντιμετωπίζει όλα αυτά με απάθεια. Είναι χαμένη μέσα στην πλημμύρα πληροφόρησης που κατακλύζει τα social media. Εξαντλεί τον νοητικό χώρο και χρόνο που διαθέτει σε πιο εντυπωσιακά πεδία: Στους πολέμους, στην ανάδυση του νέου κόσμου της συναλλακτικής ισχύος και σε ιστορίες για εγκλήματα και σαπουνόπερες. Δεν υπάρχει χώρος και χρόνος για πολιτική σκέψη.

Οι κυβερνήσεις από την άλλη, καταναλώνουν την ενεργητικότητά τους στην περικοπή των δαπανών για την πράσινη μετάβαση, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Συχνά, οι επιλογές εμφανίζονται περίπου αναγκαστικές εξ αιτίας των άμεσων γεωπολιτικών προτεραιοτήτων που απαιτούν στρατιωτικές προετοιμασίες. Οι παγκόσμιες δαπάνες για εξοπλισμούς, αυξήθηκαν φέτος για δέκατη συνεχή χρονιά, αγγίζοντας τα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η φετινή  αύξηση ήταν η μεγαλύτερη από την εποχή του ψυχρού πολέμου.

Tα λεφτά είναι πολλά και πρέπει να βρεθούν. Ακόμα και η ΕΕ, ο φωτεινός φάρος του πλανήτη, προσπαθεί να περικόψει τα πράσινα κονδύλια στο σχέδιο για τον πολυετή Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό που έδωσε στη δημοσιότητα. Οι στρατιωτικές δαπάνες θα πενταπλασιασθούν. Ασφαλώς, υπάρχουν και καλύτερες ιδέες που θα έδιναν άλλες λύσεις με την  αύξηση των διαθέσιμων πόρων: Η επιβολή σοβαρής φορολογίας στον μεγάλο πλούτο και η εξοικονόμηση δαπανών μέσω κοινού Ευρωπαϊκού δανεισμού και κοινού συστήματος προμηθειών. Αυτές όμως σκοντάφτουν προς το παρόν στην έλλειψη πολιτικής ηγεσίας.

Μέσα σ’αυτό το σκοτεινό τούνελ, οποιαδήποτε πρόταση για ομαλή συνέχιση της πράσινης μετάβασης είναι δύσκολη. Ασφαλώς, δεν μπορεί να αγνοεί τον νέο περίγυρο και  πρέπει να συνδεθεί με τις υπαρκτές οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες.

Ωστόσο, υπάρχουν και καλά νέα: Η πράσινη μετάβαση δεν είναι μόνο περιβαλλοντικός στόχος, είναι οικονομικός και κοινωνικός στόχος, δημιουργεί νέες επενδυτικές ευκαιρίες που αποδίδουν κέρδη.

Ορισμένα παραδείγματα που δείχνουν τον δρόμο:

Η παγκόσμια επένδυση για τον μετριασμό των εκπομπών της κλιματικής αλλαγής (climate change mitigation) ήταν 1,78 τρισ. δολ. το 2023 (CPI). Το 1 τρισ. ήταν ιδιωτική επένδυση στην πράσινη ενέργεια, τις μεταφορές και τις πράσινες υποδομές, όπου οι ιδιωτικές επενδύσεις προσδοκούν οικονομική ανταπόδοση. Το πιο σημαντικό: Μεγάλο μέρος των επενδύσεων, κατευθύνθηκε σε καινοτόμες λύσεις τεχνολογίας: Πράσινα οχήματα, συστήματα υδρογόνου, συστήματα απορρόφησης διοξειδίου, αειφορικά κέντρα συλλογής δεδομένων. Η τεχνολογική πρόοδος (κυρίως από την Κίνα) επηρέασε καίρια και το κόστος της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές: 9 στις 10 μορφές ανανεώσιμης ενέργειας είναι πια πιο φτηνές από τις προερχόμενες από ορυκτά καύσιμα (IRENA). Σ’όλους αυτούς τους τομείς, η κλιματική κρίση, δημιουργεί ευκαιρίες.

Η παγκόσμια επένδυση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (climate change adaptation) ήταν μόλις 40 δισ. δολ. το 2023, με τη μερίδα του λέοντος, πάνω από 80%, προερχόμενη από τον δημόσιο τομέα. Οι ανάγκες ωστόσο μεγαλώνουν συνεχώς λόγω των ακραίων καιρικών δεδομένων, ιδίως για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Στην τελευταία διάσκεψη για το κλίμα, ο στόχος που τέθηκε ήταν να διπλασιασθούν οι δημόσιες δαπάνες, αλλά φυσικά είμαστε μακριά από τον στόχο.

Ευτυχώς, ο τραπεζικός τομέας μέσω αναπτυξιακών τραπεζών, και όχι μόνο, δίνει ευκαιρίες με στοχευμένες χρηματοδοτήσεις σε funds και start –up επιχειρήσεις. (Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων στην Ελλάδα λόγου χάρη). Η έκδοση πράσινων και γαλάζιων ομολόγων που ξεπέρασε ήδη το μισό τρις το 2021, βοήθησε σ’αυτή την κατεύθυνση.   

Βεβαίως, το κόστος της αναστροφής, ή έστω εξισορρόπησης της κλιματικής αλλαγής, είναι μεγάλο. Υπολογίζεται σε 5-6 τρισ. το χρόνο (ΟΟΣΑ) όταν σήμερα συνολικά διατίθενται γύρω στα 3 τρισ., με προοπτική ετήσιας αύξησης γύρω στο 20%. Θα προλάβουμε πριν όλα γίνουν ανεπίστρεπτα; 

Η ειλικρινής απάντηση είναι μία: Δεν γνωρίζουμε. Αλλά ακόμη υπάρχει ελπίδα.

H ελπίδα μας ενισχύεται από την ανάγκη που δημιουργεί η κρίση. Δεν είναι μόνο οι ανθρώπινες ζωές που χάνονται, είναι και οι οικονομικές συνέπειες που ο μεγάλος πλούτος υπολογίζει σοβαρά. Οι ζημιές από την κλιματική κρίση και τα ακραία καιρικά φαινόμενα ξεπερνούν το μισό τρισ. κάθε χρόνο, με κρίσιμους τομείς της οικονομίας να απειλούνται σοβαρά: Aσφαλιστικός τομέας, αγροτική παραγωγή, μεταφορές, τουρισμός. Εδώ, οι μελλοντικές επενδύσεις είναι αναγκαστικές.

Η νέα Ευρωπαΐκή αγροτική πολιτική, λόγου χάρη, αναγκαστικά λαμβάνει υπόψη την έλλειψη νερού. Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) ψήφισε προσφάτως πρόγραμμα απανθρακοποίησης της ναυτιλίας. Οι μεγάλες πόλεις δημιουργούν  πράσινες νησίδες, απελευθερώνουν χώρους για κυκλοφορία αέριων ρευμάτων και βάφουν άσπρες μεγάλες επιφάνειες. Το Μόντρεαλ πέτυχε, χάρη σε παρόμοια προγράμματα, να μειώσει αποφασιστικά τους θανάτους λογω καύσωνα.

Από την άλλη, η τεχνολογική επανάσταση τρέχει ιλιγγιωδώς και δημιουργεί νέα απρόβλεπτα θαύματα, που αλλάζουν την ταχύτητα της προόδου. Έτσι, οι ευκαιρίες συγκεντρώνονται και σε ορισμένες περιοχές όπου η τεχνολογική εξέλιξη είναι ραγδαία: Για την ενέργεια προτάσσονται τα έξυπνα δίκτυα και οι νέες λύσεις στην αποθήκευση. Οι μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες (αμφιλεγόμενη ακόμη λύση) δίνουν νέα ώθηση σε τεχνολογικές καινοτομίες. Προτάσσονται επίσης, η έγκαιρη πρόβλεψη και ενημέρωση για ακραία καιρικά φαινόμενα, οι σύγχρονες υποδομές προστασίας με αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου (natural capital solutions), o νέος σχεδιασμός ανθεκτικών πόλεων, μορφές κυκλικής οικονομίας και νέες ιδέες για την απορρόφηση και αποθήκευση αερίων του θερμοκηπίου. Η Accenture προβλέπει  4,5 τρισ.  δολ. επένδυση στην κυκλική οικονομία μέχρι το 2030.

Όλα αυτά θα είναι μέρος της μελλοντικής ζωής μας. Μαζί με τους πολέμους, την ανασφάλεια και όλα τα άλλα. Όσο και αν προσπαθούν οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής, απλώς καθυστερούν το αναπόφευκτο. Η κλιματική κρίση θα επιβάλλει τις λύσεις. Τα γεγονότα αγαπητοί μου, τα γεγονότα!

Ελπίζω ότι θα προλάβουμε να σωθούμε.

Πηγή: www.kreport.gr