Το 2025 θα το θυμόμαστε. Ήταν η χρονιά που διέλυσε πολλές αυταπάτες και μας εισήγαγε βίαια στον νέο, απρόβλεπτο κόσμο.
Οι αλλαγές ωρίμαζαν υπόκωφα τις τελευταίες δεκαετίες. Είδαμε τη γιγάντωση παγκόσμιων οικονομικών κολοσσών που- στηριγμένοι στα τεχνολογικά επιτεύγματα - δρουν πέρα από εθνικές και διεθνείς δικαιοδοσίες και οδηγούν στην απόλυτη συγκέντρωση πλούτου και εξουσίας, χωρίς κρατικό ή υπερεθνικό πολιτικό έλεγχο. Παρακολουθούμε την καταλήστευση των φυσικών πόρων που οδηγεί στην ερήμωση περιοχών, στην εξάλειψη ή βίαιη μετακίνηση ανθρώπινων πληθυσμών. Ζήσαμε την ταχύτατη παγκόσμια διάδοση της πληροφορίας (αληθινής ή όχι) και τη δυνατότητα χειραγώγησης των πολιτών. Όλα αυτά δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον όπου το οικονομικό κέρδος είναι η μόνη ανταμοιβή για την ανθρώπινη ύπαρξη. Χώρος και χρόνος για τη σκέψη δεν υπάρχει και η έννοια του παραδοσιακού λόγου κατεδαφίζεται.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο Τραμπ εμφανίστηκε προσφέροντας τη δική του λύση για τη νέα τάξη πραγμάτων: Την οικονομική συναλλαγή που υπερβαίνει το διεθνές δίκαιο και τα εθνικά σύνορα, νομιμοποιεί τις πολεμικές αναμετρήσεις και καθιερώνει το δίκαιο του ισχυροτέρου ως νέο διεθνές δόγμα. Σε εθνική κλίμακα η οικονομική συναλλαγή του ιδιωτικού τομέα υπερβαίνει τα συστημικά εμπόδια της δημοκρατικής οργάνωσης, των κρατικών δομών και της κοινωνικής αντίληψης. Ο αυταρχικός ηγέτης είναι το νέο πρότυπο διακυβέρνησης. Αυτή είναι η ΔΥΣΗ του ΤΡΑΜΠ.
Στην ΑΝΑΤΟΛΗ, το μοντέλο του αυταρχικού ηγέτη, κυριαρχεί επίσης. Η λύση της Κίνας όμως δεν χρειάζεται ούτε προσχήματα δημοκρατικής οργάνωσης και χρησιμοποιεί το κράτος ως γιγάντιο μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και παραγωγής. Η Ινδία, η Ρωσία και πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, αναπτύσσουν παρόμοια μοντέλα.
Τί απομένει; Iσχυρίζομαι ότι αυτό που απομένει είναι η ΑΛΛΗ ΔΥΣΗ που ταλαντεύεται ανάμεσα στην παραδοσιακή δημοκρατική οργάνωση που επικράτησε μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και τις σύγχρονες ανάγκες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Αυστραλία προσπαθούν να ανταποκριθούν στις συνθήκες της νέας πλανητικής πραγματικότητας χωρίς να εγκαταλείψουν την κοινωνική θεώρηση των πραγμάτων.
H EE είναι το σπίτι μας. Οι τυφώνες των τελευταίων χρόνων την αιφνιδίασαν. Έχασε ξαφνικά όσα θεωρούσε δεδομένα: τη φθηνή ενέργεια από τη Ρωσία, την αμυντική ομπρέλα των ΗΠΑ. Και κυρίως έχασε τη σιγουριά που έδινε το αγκυροβόλιο μιας Ενωμένης Δύσης, ταυτισμένης με δημοκρατικές αξίες και κανόνες Διεθνούς Δικαίου.
Στον νέο πολύπλοκο κόσμο, έχει να καλύψει πολλά κενά. Πρέπει να τρέξει και δεν μπορεί. Τα κενά τα γνωρίζουμε. Οι εκθέσεις Ντράγκι και Λέτα μας τα είχαν πει σχεδόν εγκαίρως. Αλλά η εφαρμογή είναι δύσκολη. Οι δυσκολίες αγγίζουν τον πυρήνα της Ευρωπαϊκής συγκρότησης: H EE συγκροτήθηκε με πολυχρωμία και πολυεθνική πολυφωνία και με μια μεγάλη έλλειψη: Δεν διαθέτει κοινό ευρωπαϊκό πολιτικό χώρο που θα μπορούσε να αντιμετωπίζει τον έξω κόσμο και που θα κινητοποιούσε τους πολίτες να ταυτοποιούνται ως Ευρωπαίοι.
Σήμερα το έλειμμα αυτό αγγίζει τα όρια της υπαρξιακής συρρίκνωσης . Τρεις είναι οι μεγάλες ανάγκες που κραυγάζουν ανικανοποίητες: Η ανάγκη της ταχύτητας στη λήψη αποφάσεων, ώστε αυτές να συγχρονίζονται με την σημερινή συναλλακτική πραγματικότητα. Η ανάγκη της γεωπολιτικής παρουσίας της ΕΕ σ’ένα κόσμο που ευνοεί τον αναθεωρητισμό και την πολεμική σύγκρουση. Η ανάγκη της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής παραγωγικής βάσης και της οικονομίας, ώστε να υπερβούμε την καθυστέρηση σε καινοτομία και τεχνολογία και την έλλειψη της φθηνής ενέργειας του παρελθόντος. Όλες οι ανάγκες αυτές, μπορούν να απαντηθούν αν ακολουθηθεί η κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, εξαντλώντας τα περιθώρια που δίνουν οι Ευρωπαϊκές Συνθήκες.
Η ενοποίηση πρέπει να προταχθεί σε τρεις τομείς: Ενιαιοποίηση της αγοράς με κατάργηση των εσωτερικών δασμών (110% στις υπηρεσίες, 60% στα αγαθά !)– τομέας κρίσιμος για τις προμήθειες γενικά και ειδικότερα σε θέματα εξοπλισμών. Ενιαιοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα, ώστε η τραπεζική χρηματοδότηση να διευκολύνει στοχευμένες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις με σύγρονα εργαλεία. Ενιαιοποίηση του ενεργειακού τομέα με χρηματοδότηση δικτύων, αποθηκευτικών υποδομών και έργων διασυνδεσιμότητας, που θα εξασφαλίσουν τη μέγιστη απόδοση της πράσινης μετάβασης, μαζί με αναζήτηση νέων καινοτόμων λύσεων παραγωγής και διάθεσης προς όφελος των καταναλωτών. Μαζί μ’αυτά, η δημιουργία νέου κοινού χώρου για νεοφυείς επιχειρήσεις (μέλος 28 της ΕΕ) και η απλούστευση των διαδικασιών επιχειρηματικής δράσης και συγχώνευσης εταιριών θα επιτρέψουν να γεφυρωθεί το χάσμα στο χώρο της τεχνολογίας όπου οι παγκόσμιοι κολοσσοί έχουν πια ευρύτερο γεωπολιτικό ρόλο.
Η ενοποίηση θα πρέπει να στηριχθεί πολιτικά μέσα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Εδώ υπάρχουν βεβαίως οι κίνδυνοι της ανόδου της ακροδεξιάς, του εθνικισμού και του λαϊκισμού, αλλά υπάρχουν και καλά νέα. Στον ορίζοντα διαφαίνεται μια νέα συναίνεση ανάμεσα στις κύριες δημοκρατικές πολιτικές ομάδες. Αυτό επιβεβαιώθηκε και στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, με την απόφαση κοινού δανεισμού για την Ουκρανία και στο Ευρωκοινοβούλιο στις αποφάσεις για τις αγροτικές ενισχύσεις.
Αυτή είναι η βάση μιας νέας ΕΕ που μπορεί να πρωταγωνιστήσει στη συγκρότηση μιας ΑΛΛΗΣ ΔΥΣΗΣ απέναντι στη Δύση του Τραμπ. Ο δρόμος θα είναι φυσικά μακρύς και δύσκολος και απαιτεί συνεισφορά όλων και των Ευρωπαίων πολιτών, που στις δημοσκοπήσεις ζητούν περισσότερη Ευρώπη, αλλά συγχρόνως φλερτάρουν με τον εθνικισμό όταν τρομάζουν μέσα σε ένα κυκεώνα πληροφοριών για το βραχυπρόθεσμο κόστος των αλλαγών. Η ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία οφείλει να μιλήσει ανοιχτά για τα θέματα αυτά, αναλύοντας τα αδιέξοδα του εθνικιστικού λαϊκισμού, (ζήσαμε και το Brexit και μάθαμε), και την απουσία εναλλακτικών δρόμων.
Η ΕΕ παραμένει η καλύτερη περιοχή του πλανήτη για τη γέννηση ενός παιδιού. Παρά τα όποια προβλήματα, είναι η πρώτη εμπορική δύναμη παγκοσμίως, έχει το μέγεθος, το διεθνές αποτύπωμα και τη δυνατότητα να παίξει ρόλο. Διαθετει το καλύτερο σύστημα κοινωνικής προστασίας για εμάς, τους πολίτες της. Αυτή την κρίσιμη χρονιά οφείλουμε να σταθούμε στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Πηγή: www.kreport.gr