ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

120η Συνάντηση της Λέσχης Αστυνομικής Λογοτεχνίας

(09.11.2017)

Δημήτρης Μαμαλούκας

Ο κρυφός πυρήνας των Ερυθρών Ταξιαρχιών

(ΚΕΔΡΟΣ-2016)

–Στο κείμενο δεν αποκαλύπτεται το τέλος της ιστορίας–

  Τον Δημήτρη Μαμαλούκα είχαμε υποδεχθεί στη Λέσχη, τον Φεβρουάριο (14η Συνάντηση της Λέσχης) και τον Δεκέμβριο του 2008 (23η Συνάντηση), για να συζητήσουμε τη “Χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα” (2007) και την “Απαγωγή του εκδότη” (2005), αντίστοιχα (και τα δύο στον Καστανιώτη). Στον “Κρυφό πυρήνα των Ερυθρών Ταξιαρχιών” συναντούμε ξανά τον Μαμαλούκα εραστή των παλιών βιβλίων, των εξωτικών αυτοκινήτων, των απωθημένων συλλογών, της Ιταλίας των φοιτητικών του χρόνων, τον Μαμαλούκα, συστηματικό, έξοχα εμμονικό και πολυπράγμονα παραμυθά.  Έντεκα χρόνια μετά την “Απαγωγή” και εννέα μετά τον “Μόστρα”, πώς έχει εξελιχθεί, ο συγγραφέας του “Πυρήνα”;.

  “Ο κρυφός πυρήνας των Ερυθρών Ταξιαρχιών”, σε όρους όγκου, ιστορικής έρευνας, και αναπαράστασης μιας εποχής, έχει καλές πιθανότητες να αποτελέσει το opus magnum του Μαμαλούκα? εξάλλου, τα πέντε χρόνια που χρειάστηκαν να γραφεί,  συνηγορούν σε αυτό. Αν και η ηλικία του (γεννημένος το 1968) και το χιουμοριστικό, αλλά καθόλου υπαινικτικό “Demetrio Lucas Company Co Heavy Writing Industries”(!), που τον συνοδεύει, καθόλου δεν αποκλείουν έναν δεύτερο “Πυρήνα” ή το ισότιμό του.

  ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ   

  Ένα σύντομο, όσο και μοναδικό, χρονικό flash back του “Πυρήνα”, στην εκκίνηση της ιστορίας? είναι στα “μολυβένια” χρόνια της δεκαετίας του ’70, στην Ιταλία, στο απόγειο των Ερυθρών Ταξιαρχιών.

  Μιλάνο, έτος 1979 και ο πυρήνας “Φραντσέσκο Λορούσο” ετοιμάζει το δικό του χτύπημα. Έξοχη η σκηνογραφία στο ορμητήριο των μπριγκατίστι συντρόφων. Το χτύπημα: Μία απαγωγή. Με τραγική κατάληξη. Κατά την επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας, η ανταλλαγή των πυροβολισμών άφησε πίσω νεκρό τον Τζόρτζιο Φεράντε, αρχηγό του πυρήνα, τον βιομήχανο-στόχο Ντε Σάντις και τους δύο συνοδούς αστυνομικούς. Ένα άλλο μέλος του πυρήνα θα βρεθεί νεκρό, μακρύτερα, έχοντας υποκύψει στα τραύματά του. Πάντα κατά την ανακοίνωση της Αστυνομίας… Ο Μαμαλούκας δεν θα επανέλθει στο 1979 σε όρους δράσης, αν και η ιστορία, που διαδραματίζεται αποκλειστικά στη Ρώμη και τη Βόρειο Ιταλία, το 2007, έχει ως αναπόφευκτο σημείο αναφοράς τα γεγονότα στην Ιταλία των ετών ’70.

  Στο 2007, πλέον, και κομβικό Ρωμαϊκό σημείο, το μπαρ “Κοκομπίλ”. Η αγάπη των παλιών πραγμάτων και η συλλεκτική έφεση του Μαμαλούκα, σε έξαρση. Ιταλική προγκρέσιβ και ο παλιός πάγκος του μπαρ με την αμοιβαία αποκλειόμενη προϊστορία. Και ο Ανίμπαλε. Τυπάρα και όχι ακριβώς υπογραμμός σε όρους political correctness, ο Ανίμπαλε και το Κοκομπίλ θα είναι οι πόλοι έλξης των περιθωριακών της πρωτεύουσας, ένα φρέσκο ποινικών και μπριγκατίστι, σε απόσυρση. Μεταξύ αυτών, και του Γκαμπριέλε Αμπάτι, φίλου από ιδρύσεως του Νικόλα Μιλάνο.      

    Του Νικόλα Μιλάνο, παλιού γνώριμου, από τη “Χαμένη βιβλιοθήκη”. Στον “Πυρήνα” και στα “Πρόσωπα του έργου” (σελ. 10) ο πρωταγωνιστικός Μιλάνο εμφανίζεται ως “έμπορος παλαιών βιβλίων”. Ιδιότητα που συντηρεί από τη “Χαμένη βιβλιοθήκη”. Πρόσωπο, ευτυχώς, μυθοπλασίας? δε θα επεδίωκες, μανιακά, τη φιλία του. Εξαιρετικά εγωκεντρικός -εύστοχη η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, όπου αυτός εμφανίζεται- στο σύνορο του αμοράλ, με κρίσεις σεξομανίας στα περίπου 45 του, βαθειά παρασιτικός -θα ζει από την εκποίηση της αξιόλογης πατρικής συλλογής παλαιών βιβλίων και θα κινείται με την πατρική, όσο και συλλεκτική, Alfa Romeo Montreal- ευκαιριακά ιδιωτικός ντετέκτιβ, από παραξενιά και άνεργη συμπαράσταση στον φίλο του Γκαμπριέλε -Γκάμπι- Αμπάτι, ερασιτέχνη ντετέκτιβ, επίσης? στον Γκάμπι, και αυτόν παλιό γνώριμο από τη “Χαμένη βιβλιοθήκη”.

 Στον Γκάμπι, και οι πρώτες νύξεις για την γριφώδη, όσο και άγνωστη στον Μιλάνο, προϊστορία του φίλου του. Προϊστορία που φαίνεται γνωστή στον Ρέντσο Γκαρέλα, ένα μείγμα αγρότη και, όπως θα αποδειχθεί, παλιού μπριγκατίστα, στηριγμένου σε ένα μπαστούνι “που θα μπορούσε να συντρίψει ένα κεφάλι” και σε κνήμες από τιτάνιο. Ο Γκαρέλα θα επισκεφθεί τον Γκάμπι στο Κοκομπίλ, για να του αναγγείλει την εξαφάνιση του Αλεσάντρο, γιου του Μάρκο και της Κιάρας (θα επανεμφανίζονται συστηματικά, στον μύθο), και για να ρωτήσει τον Γκάμπι, αν έχει νέα του. Η εξαφάνιση, ακριβέστερα, η συνεχιζόμενη εξαφάνιση του Αλεσάντρο, αποτελεί το συνεκτικό στοιχείο, στον “Πυρήνα”.   

  Νέες παρουσίες, στην ιστορία του “Πυρήνα”:

  Η Έλενα, το κορίτσι του Αλεσάντρο, σε απόγνωση. Μέσα Σεπτεμβρίου και ο Αλεσάντρο εξαφανισμένος τις “τελευταίες εβδομάδες”.

  Η Κιάρα, η μητέρα του Αλεσάντρο, θα εμφανιστεί στη Ρώμη, στο σπίτι του Γκάμπι, ικετεύοντας τον Αμπιάτι, παλιό της φλερτ, να τη βοηθήσει να βρει τον γιο της. Ένας ερασιτέχνης ντετέκτιβ, δεν παύει να είναι ένας ντετέκτιβ… Η Κιάρα και τα πρώτα ερωτικά ρίγη για τον Νικόλα Μιλάνο… Η Κιάρα που θα έχει ξεκινήσει τις έρευνες για τον γιο της, νεαρό φοιτητή στη Μπολόνια, με τη βοήθεια του Ντίνο Μπατάλια, αστυνομικού συγγραφέα σε πολυετή έκλειψη.

  Ο Αντρέα Ρονκάτο, γερουσιαστής με την ακροδεξιά Εθνική Συμμαχία, σε πρώτη εμφάνιση ως θεατής σε φωτογραφικό πλατό, αυτόπτης σαδομαζοχιστικής περφόρμανς της συντρόφου του, Βαλέριας, μία πρώτη, σε αυτήν τη λεπτομέρεια και έκταση, για τη γραφή του Μαμαλούκα.

  Ο Νικόλα Μιλάνο θα πείσει, όχι εύκολα, έναν ανόρεχτο στις περιπλανήσεις Γκαμπριέλε Αμπιάτι, να ταξιδέψουν στη Μπολόνια, σε βοήθεια της Κιάρας και πρώτη ανακεφαλαιωτική “Καρτέλα εξαφανισμένου ατόμου”, δια χειρός Μιλάνο, με τα όσα ήταν γνωστά, μέχρι στιγμής (σελ. 81). Θα επισκεφτούν το διαμέρισμα του Αλεσάντρο. Όπου και θα τους συναντήσει η Έλενα? νέα ερωτικά ρίγη, για τον Μιλάνο… Κανένα ιδιαίτερο εύρημα, στον χώρο του Αλεσάντρο, η έμφαση στην πληροφορία ότι ο νεαρός φοιτητής κουβαλούσε πάντα μαζί του τον υπολογιστή του, που «δεν τον αποχωριζόταν ποτέ…, φοβόταν μην του ανοίξουν το σπίτι και τον κλέψουν..» και στο ότι αρκετά από τα βιβλία του Μπατάλια βρίσκονταν στη βιβλιοθήκη του Αλεσάντρο. Η συνέχεια της επίσκεψης, στο διαμέρισμα της Κιάρας, θα δώσει στον Μιλάνο την ευκαιρία ενός άγριου φλερτ. Νέα επίσκεψη στον χώρο του Αλεσάντρο, από τον Μιλάνο και την Έλενα. Τα πρώτα φιλιά… και μία αυτόματη Μπερέτα κρυμμένη στις σανίδες του πατώματος! Πιστόλι, ο Αλεσάντρο; Ο Μιλάνο συμπληρώνει τη δεύτερη “Καρτέλα εξαφανισμένου ατόμου” (σελ. 123).

  Η πρώτη επίσκεψη των Νικόλα Μιλάνο-Γκάμπι Αμπιάτι, στο ερημητήριο του συγγραφέα Μπατάλια. Περίεργη φυσιογνωμία, αυτός ο Μπατάλια. Παλιός φίλος του ζεύγους Μάρκο και Κιάρα Φοντάνα, περίπου μέντορας του Αλεσάντρο, μοιάζει να ξέρει πολλά και να λέει λίγα. Λίγα, αλλά μεταξύ αυτών και την πληροφορία ότι ο Αλεσάντρο κρατούσε ιδιόγραφο ημερολόγιο. Που ποτέ δεν βρέθηκε. Πίσω στο διαμέρισμα της Κιάρας, ο Μιλάνο θα βρει την ευκαιρία να κάνει έρωτα στην Κιάρα, εφευρίσκοντας επαφές του Αλεσάντρο με κακοποιούς, υποσχόμενος τη συνδρομή του στην υπόθεση, και, αυτά, υπό το βλέμμα ενός κατάχλομου Αμπιάτι-παρατηρητή… Εμμονικός Μιλάνο. Ρηξικέλευθος Μαμαλούκας.

   Και βέβαια, το κουαρτέτο δεν είναι οι μόνοι που ψάχνουν τον Αλεσάντρο. Ο σενατόρε Ρονκάτο είχε ειδοποιηθεί από τον Ρέντσο Γκαρέλα ότι ο Αλεσάντρο Φοντάνα απειλούσε να παρουσιάσει στοιχεία που θα έκαιγαν τον γερουσιαστή. Στοιχεία που ο νεαρός είχε σκαλίσει στις σημειώσεις του πατέρα του, Μάρκο Φοντάνα, μέλους του πυρήνα “Φραντσέσκο Λαρούσο”, στην αποτυχημένη επιχείρηση του πυρήνα, 28 χρόνια πριν. Ο Ρονκάτο σχεδιάζει να συναντήσει τον Αμπιάτι, στη Ρώμη, στο μπαρ Κοκομπίλ, πληροφορίες που του είχε δώσει ο Γκαρέλα, πριν εξαφανισθεί και ο ίδιος!        

      Συνάντηση των Μιλάνο/Αμπιάτι, στη Ρώμη, με τον Ματέο Ρινάλντι, συμφοιτητή, παλιό συγκάτοικο και φίλο του Αλεσάντρο. Ο Ματέο, που, εμφανισιακά, έχει παραμείνει στα έτη ’70. Άγνοια περί την τύχη του Αλεσάντρο, «είχαν να ξαναϊδωθούν αφότου ο Ματέο έφυγε από τη Μπολόνια», έκπληξη για την ύπαρξη της Μπερέτα στο διαμέρισμα του φίλου του και έξω από τα δόντια κατήχηση, από τον Ματέο στον Αμπιάτι, σε ό,τι αντιφασιστικό. Ο Ματέο θα εγκαταλείψει το ζεύγος των αυτόκλητων ντετέκτιβ, ακολουθώντας την Πάολα, την αντρογυναίκα σύντροφό του. Νέα ενημέρωση,  της “Καρτέλας εξαφανισμένου ατόμου”, της τρίτης (σελ. 193).  

 ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ    

  “Τα καταραμένα αντίτυπα”, το καινούριο βιβλίο του Μπατάλια. Η Έλενα θα πέσει επάνω του, σε ένα βιβλιοπωλείο. Είχε ακούσει για τον Μπατάλια-οικογενειακό φίλο, από τον Αλεσάντρο. Και η έκπληξη: Κάπου το βιβλίο αναφέρεται στην ανατομία ενός φανταστικού προσώπου, μιας Μαρίας. Όπου και η αποτύπωση ενός τατουάζ, σε σημείο του κορμιού της Έλενας, που μόνο η ίδια και ο Αλεσάντρο γνώριζαν! Λοιπόν; Ένα νεύμα του Αλεσάντρο, στην ίδια, προεξοφλώντας ότι η Έλενα θα αγόραζε το βιβλίο του Μπατάλια; Συναγερμός! Όμως, στην τηλεφωνική επικοινωνία της με τον Μπατάλια, ο συγγραφέας -ενδείξεις καρδιακής αρρυθμίας- θα αρνηθεί την όποια σχέση, θα επιμείνει στη σύμπτωση και στη μηδενική επαφή με τον Αλεσάντρο, για το θέμα.

  Στη Μπολόνια, ο Νικόλα Μιλάνο, θα ακολουθήσει τα σεξομανή του πρότυπα, αυτήν τη φορά με την Έλενα. Και θα έχει τις αμφιβολίες του, όταν εκείνη επιμένει πως ο Αλεσάντρο της κλείνει το μάτι, μέσα από τις σελίδες του Μπατάλια. Θα είναι λιγότερο σίγουρος, όταν ανακαλύπτει, τυχαία, στο δωμάτιο της Έλενας, μία σελίδα-απόσπασμα του “Τα καταραμένα αντίτυπα”, με χειρόγραφες σημειώσεις του …Αλεσάντρο. Πρώτες υποψίες ότι το βιβλίο έγραψε ο Αλεσάντρο. Ακόμα και ότι ο Μπατάλια είχε σκοτώσει τον Αλεσάντρο, προκειμένου να κλέψει το βιβλίο του, τελευταία ελπίδα για το δύον άστρο του γνωστού συγγραφέα. Όμως το τατουάζ της Έλενας δεν είναι ο μόνος υπαινιγμός στο βιβλίο. Οι Ματέο και Πάολα ερμηνεύουν ένα “σημείωμα” στο βιβλίο, ως οδηγίες του Αλεσάντρο για ένα χτύπημα. Αρχίζουν και αυτοί να εστιάζουν στον Μπατάλια…

  Από την πλευρά του, ο Νικόλα Μιλάνο αποφασίζει να επισκεφθεί απροειδοποίητα τον Μπατάλια, ενημερώνοντας, σχετικά, την Έλενα και τον Γκάμπι, μέσω μηνυμάτων. Καινούρια ενημέρωση, από τον Μιλάνο, της “Καρτέλας εξαφανισμένου ατόμου”, της τέταρτης (σελ. 228).

  ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ        

  Να που, εδώ, μπαίνουν και οι Μυστικές Υπηρεσίες, ο μεγάλος αδελφός που τα πανθ’ ορά, κάπου χωμένος, ανώνυμος και αόρατος, ένας κάποιος που ανθολογεί ό,τι, έστω και σε ένατο υποθετικό λόγο  ύποπτο, υπαινισσόμενα ανατρεπτικό ή κωδικοποιημένα παρεφθαρμένο. Ο μεγάλος αδελφός που ενεργοποιείται με τα “Καταραμένα αντίτυπα”? δεν μπορεί, κάτι κρύβουν…

  Ο “Πυρήνας” παίρνει άλλη τροπή. Ο Νικόλα Μιλάνο επισκέπτεται τον Μπατάλια στο ορεινό ερημητήριο του τελευταίου. Υπό πίεση, ο συγγραφέας θα παραδεχτεί πως έχει κλέψει το βιβλίο του Αλεσάντρο. Μάλιστα, θα αναφερθεί και στο ημερολόγιο του νεαρού, που ο ίδιος έκρυψε στο κρησφύγετό του, ψηλότερα στο βουνό. Η απόλυτη παγίδα. Το “κρησφύγετο” αποδεικνύεται να είναι η είσοδος ενός φυσικού πηγαδιού-καταβόθρας, στην οποία ο Μπατάλια θα σπρώξει τον Μιλάνο. Η είσοδος στην Κόλαση.

  Η παραμονή του Νικόλα Μιλάνο στην καταβόθρα, παραμονή στην οποία ο Μαμαλούκας επανέρχεται συστηματικά (ίσως και φορτικά;) επί 150 σελίδες (σελ. 268-420) είναι ο ορισμός στο λήμμα “εφιάλτης”. Μία πρόγευση της λογικής του “κώδωνα”, από τον Μαμαλούκα, είχαμε, ήδη, στην “Απαγωγή του εκδότη”. Πρόκειται για την ίδια ατμόσφαιρα ζόφου και “υφάλου ερέβους”, που είχαμε συναντήσει στην “Απαγωγή στη Φλωρεντία” (“Property of blood”) της Magdalen Nabb.

  Στην καταβόθρα, ο Νικόλα Μιλάνο θα συναντήσει τις απαντήσεις σε αρκετά ερωτηματικά. Ερωτηματικά, όχι απαραίτητα δικά του, αλλά, σίγουρα, του αναγνώστη. Όπως, για την τύχη του εξαφανισμένου Γκαρέλα. Ο Μιλάνο θα συναντήσει τον Γκαρέλα, ή, έστω, ό,τι είχε απομείνει από τα γεύματα ενός καθόλου παρείσακτου ποντικού, ένα “σκαλοπάτι” πιο κάτω, στο πηγάδι. Θα συναντήσει επίσης την Έλενα. Το πτώμα της οποίας θα πετάξει στην καταβόθρα ο Μπατάλια, σε δολοφονικό παροξυσμό απέναντι σε όποιον θα συνιστούσε απειλή στην αποκάλυψη της σκανδαλώδους λογοκλοπής του και της προεξοφλούμενης συγγραφικής του αποκαθήλωσης. Τα δύο πτώματα θα λειτουργήσουν, για τον Νικόλα Μιλάνο, ως εργαλεία επιβίωσης και εξόδου: Το θεόσταλτο παγούρι νερού, στο σακίδιο του Γκαρέλα, όπως και οι “τιτάνιες” κνήμες του-καρφιά αναρρίχησης? και τα ρούχα της Έλενας-προστασία από το κρύο, όπως και το σώμα της-προπέτασμα στον σαδιστικά λιθοβόλο Μπατάλια… Απολύτως πειστικό, όσο και αποτελεσματικά κλειστόφοβο σκηνικό αλλά ο Μαμαλούκας έχει επιτυχώς δοκιμαστεί σε αυτό.

  Όμως, παράλληλα, πολλά συμβαίνουν, στον …επάνω κόσμο. Ο “κολλητός” του γερουσιαστή Ρονκάτο, στις Μυστικές Υπηρεσίες, θα  ενημερώσει τον σενατόρε για τον ενδεχόμενο κίνδυνο που διατρέχει, μετά την ανάλυση των “Καταραμένων αντιτύπων” και ενός “σημειώματος”, σε αυτά. Ο Ρονκάτο υποψιάζεται κάποια διαρροή, που θα επέτρεπε την έρευνα στο ερμητικά απόκρυφο παρελθόν του (διάβαζε, στην πριν 28 χρόνια συμμετοχή του, στον πυρήνα “Φραντσέσκο Λαρούσο”!…). Καταλυτική και η ανάγνωση των “Καταραμένων αντιτύπων”. Τα ένοχα μυστικά, και μία προεξοφλούμενα ένδοξη πολιτική καριέρα, σε κίνδυνο!  Νέα ενημέρωση της “Καρτέλας εξαφανισμένου προσώπου”, της πέμπτης (σελ. 367).

  Λογικό? ο Μπατάλια θα μπει στο στόχαστρο του γερουσιαστή (σελ. 394).  Με τον Γκαρέλα εξαφανισμένο,  ο Ρονκάτο θα   στείλει στη Ρώμη το φονικό του δίδυμο, τη Βαλέρια και τον αδελφό της Μομπ, μία ανθρωποειδή τορπίλη ανεξέλεγκτης βίας και σεξουαλικής προδιάθεσης. Γιατί στη Ρώμη; Γιατί ο Γκαρέλα μπορεί να έχει εξαφανιστεί αλλά ο γερουσιαστής θυμάται τα λόγια του Γκαρέλα, ότι ο παλιός του “συνεργάτης”, Γκαμπριέλε Αμπιάτι γνώριζε τον Αλεσάντρο (σελ. 107). Το δίδυμο θα εισβάλει στο Κοκομπίλ, και θα αποχωρήσει μόνο μετά την παράδοση του μπαρ και των τροφίμων του, στον κυκλώνα…  Ο Ρονκάτο θα επισκεφτεί τον Αμπιάτι, όπου και η Κιάρα? εκείνη, σε συνεχή επίκληση της βοήθειας του Γκάμπι. Θα πρόκειται για κανονική ανάκριση. Του Αμπιάτι, από τον Ρονκάτο. Μία βροχή χτυπημάτων. Ξεκινώντας από την ερώτηση «Πού είναι ο Γκαρέλα» για να συνεχιστεί με το «Πού είναι ο Αλεσάντρο Φοντάνα». Ο Αμπιάτι δεν θα απαντήσει. Άγνοια; Αδυναμία απάντησης; Αμέσως μετα, η ανάκριση εστιάζει στον Μπατάλια και η Κιάρα θα προσφερθεί να οδηγήσει την ετερόκλητη παρέα στο ερημητήριο του συγγραφέα.     

  Ο ρυθμός επιταχύνεται. Η εισβολή του πολεμικού τρίο, τη συνοδεία των Αμπιάτι/Κιάρας, στην κατοικία του Μπατάλια. Η απειλούμενου τρίτου βαθμού ανάκριση του Μπατάλια και η πρόταση του συγγραφέα να οδηγήσει τους διώκτες του στη  κρύπτη του ημερολογίου του Αλεσάντρο, “κάπου, πιο πάνω, στο βουνό”? κόλπο απελπισίας του συγγραφέα, σε μία απόπειρα διαφυγής του. Με πρόσχημα την επίσκεψη στην τουαλέτα, η Κιάρα δραπετεύει.    

  ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ

  Βαλέρια και Μομπ, στο κατόπι της Κιάρας. Θα την βρουν. Ο νεκροζώντανα εξαντλημένος Νικόλα Μιλάνο, που μόλις έχει καταφέρει να βγει από την παραλίγο θανάσιμη παγίδα τού Μπατάλια, θα παραστεί, κρυμμένος -μάρτυρας αυτόπτης και αυτήκοος- στον βιασμό της Κιάρας, από τον πάντοτε διαθέσιμο Μομπ! Το πολεμικό ζευγάρι θα εξαφανιστεί όταν ήχοι οπλοπολυβόλου θα ακουστούν έξω από το σπίτι του Μπατάλια… Νικόλα και Κιάρα θα παραδοθούν στους νεοαφιχθέντες Ματέο και Πάολα, που θα τους μεταφέρουν στο σπίτι.

  Νέα πρόσωπα στη σκηνή: Ματέο και Πάολα (ονόματα μάχης, “Αρμάντο” και “Μαργκερίτα”, αντίστοιχα). Θα έχουν ακολουθήσει τα ίχνη του Ρονκάτο, ακολουθώντας τις πληροφορίες του Αλεσάντρο, καταγεγραμμένες σε ένα “σημείωμα” των “Καταραμένων αντιτύπων”. Καμία τύχη για τον σενατόρε. Θα εκτελεστεί από τον Ματέο, έξω από το σπίτι του Μπατάλια, στο όνομα των “Νέων Ερυθρών Ταξιαρχιών”. Οι μάσκες πέφτουν. Σε μεθύστερη συζήτηση Νικόλα Μιλάνο/Γκαμπριέλε Αμπιάτι, θα αποκαλυφθεί πως ο Ρονκάτο ήταν αστυνομικός δάκτυλος στον πυρήνα “Φραντσέσκο Λαρούσο”, ενώ η ένταξή του στον πυρήνα είχε γίνει μετά από εισήγηση του …Αμπιάτι, μέλους του πυρήνα αλλά και υποχείριου της Αστυνομίας. Του Αμπιάτι που, μετά τη σύλληψή του για τη μεταφορά μιας βόμβας, εξαγόρασε την έξοδό του από το κολαστήριο των υπογείων της Αστυνομίας και από 10 χρόνια φυλακή, με την εισήγησή του για ένταξη του Ρονκάτο στον πυρήνα   (σελ. 497). Η μέθοδος στρατολόγησης των μελών του “Φραντσέσκο Λαρούσο”, σίγουρα κάπου έχανε… Πίσω, στο 1979, ο Ρονκάτο είχε δολοφονήσει τον απαχθέντα βιομήχανο, στην επιχείρηση “Σάντο Σπίριτο”, τους δύο αστυνομικούς-συνοδούς του βιομηχάνου αλλά και τον αρχηγό του πυρήνα, Τζόρτζιο Φεράντε! Όλους στον τόπο και τη στιγμή της μοιραίας επαφής με τον βιομήχανο? ελάχιστα αργότερα, ο Γκαρέλα, επίσης σπιούνος της Αστυνομίας (σελ. 497), θα δολοφονήσει τον Σέρτζιο Λαρίνι, συνάδελφο εν όπλοις στον πυρήνα και στενό φίλο του Αμπιάτι.              

   Η σειρά του Μπατάλια. Σε μία εκδοχή λαϊκής δίκης, ο Μπατάλια θα εκτελεσθεί από την Κιάρα, το οπλισμένο χέρι της υποβασταζόμενο από την Πάολα. Από την Κιάρα-μαινάδα μητέρα, που θα εκδικηθεί τον δολοφόνο του γιου της Αλεσάντρο. Τον Μπατάλια, δολοφόνο του Αλεσάντρο; Όχι, ακριβώς. Εδώ θα έχει βάλει το χέρι του ο Νικόλα Μιλάνο, που, εκδικούμενος τον θάνατο της Έλενας και το δικό του κάτεργο στην καταβόθρα, θα συκοφαντήσει τον Μπατάλια, ως δολοφόνο και του Αλεσάντρο, το πτώμα του οποίου, μαζί με αυτά της Έλενας και του Γκαρέλα, κείτονταν -ο Νικόλα θα πει- στο βάθος της καταβόθρας.

  Οπότε, το ερωτηματικό, αυτό των πρώτων σελίδων του βιβλίου, παραμένει: Πού βρίσκεται ο εξαφανισμένος Αλεσάντρο; Ζει; Είναι νεκρός; Και εδώ, παραπέμπω στη δέσμευση της πρώτης σελίδας, “-Στο κείμενο δεν αποκαλύπτεται το τέλος της ιστορίας-”. Η όποια συνέχιση στην εξιστόρηση του μύθου, θα παραβίαζε τη δέσμευση? και, για όσους δεν έχουν διαβάσει τον “Κρυφό πυρήνα των Ερυθρών Ταξιαρχιών”, θα συνιστούσε αντικίνητρο στην ανάγνωσή του!  

    Κάποιες κριτικές σκέψεις, σε αυτό το σημείο:

  Ο “Κρυφός πυρήνας των Ερυθρών Ταξιαρχιών” πάσχει (και δεν μπορεί παρά να πάσχει) εκεί που όλα τα (πολύ) μεγάλα αστυνομικά μυθιστορήματα πάσχουν: Στα πολλά λιπαρά. Ειδικά ο αστυνομικός μύθος -άποψη του γράφοντος- δεν μπορεί να “σηκώσει” το βάρος υπερβολικά πολλών σελίδων. Ή, και αν το επιχειρήσει, θα πρέπει, μοιραία, να καταφύγει στις επικαλύψεις, τους παράλληλους μύθους, τη σχολαστική τοπιογραφία, την εξαντλητική περιγραφή εσωτερικών χώρων και ενδυματολογικών κωδίκων, την πληθώρα τριταγωνιστικών  χαρακτήρων, που μόνο εξαντλεί τον αναγνώστη, τα πλατειαστικά πλάτσα-πλούτσα στις ενδιαφέρουσες σκηνές, που χάνουν το νεύρο τους μέσα στις ατέρμονες επαναλήψεις και το καθ’ υπερβολή πολλοστό. Στην περίπτωση του “Πυρήνα” και παρά τον όγκο του, ο Μαμαλούκας μαεστρικά καταφέρνει να αποφύγει τα περισσότερα από τα πιο πάνω εγγενή προβλήματα, με κύριο σύμμαχό του το σύνθετο και εξαιρετικά ενδιαφέρον τού μύθου του.  Νομίζω, πάντως, ότι (α) μία αρκετά πιο συγκρατημένη σε έκταση περιγραφή των σκηνών της καταβόθρας, και (β) ένα λιγότερα φρενιτικό πήγαιν’ έλα, μεταξύ Ρώμης-Μπολόνια-Φλωρεντίας-Μιλάνου-Μόντε Σάντ’ Άντζελο, θα οδηγούσε στον δραστικό περιορισμό, ίσως και στην εξάλειψη, των λιπαρών.

  Πέραν του όγκου του πονήματος, στον “Πυρήνα” καταγράφονται τουλάχιστον δύο “πρώτες”, για τον Μαμαλούκα. Η πρώτη, είναι σχετική με τον μύθο των “Πυρήνων”. Πρόκειται για μύθο ιδιαίτερα σύνθετο -για τα μέτρα του όποιου συγγραφέα- με επιδέξια την ενορχήστρωση των εποχών, της χρονικής παραλληλότητας, των αμοιβαία αποκλειόμενων χαρακτήρων, των σκηνικών των περίκλειστων χώρων και της αποφυγής των συμπτώσεων, των συγκυριών και των από μηχανής θεών. Το ορμητήριο του πυρήνα “Φραντσέσκο Λαρούσο”, λίγο πριν την απόπειρα, η σκηνογραφία στο μπαρ Κοκομπίλ -μία τοιχογραφία ανθρώπων και πραγμάτων που έζησαν το παρελθόν και προσποιούνται το σήμερα- η ατμόσφαιρα κλειστόφοβου κώδωνα της καταβόθρας, το διαμέρισμα του Αμπιάτι, στη βία ντελέ Μποτέγκε Οσκούρα της Ρώμης, κοσμούν το βιβλίο. Η δεύτερη, έχει να κάνει με τα των σεξουαλικών σκηνών. Ποτέ ο Μαμαλούκας δεν ήταν τόσο “εκτενής”, αλλά και τόσο “σαφής”, στις σχετικές περιγραφές του? τόσο σε όρους απεικόνισης, όσο και λεξιλογίου. Έχω την αίσθηση πως ένα ή δύο μικρά κουταλάκια έμμεσου λόγου και υπαινικτικότητας, στον καφέ του, θα πρόσφεραν καλές υπηρεσίες στην ιστορία του.

  Κάτι ακόμα. Νομίζω ότι η χρήση του όρου “Ερυθρές ταξιαρχίες”, στον τίτλο του βιβλίου, είναι μάλλον καταχρηστική. Ο πυρήνας “Φραντσέσκο Λαρούσο”, στον “Πυρήνα”, δεν είχε σχέση με τις Ερυθρές ταξιαρχίες. Οι Τζόρτζιο Φεράντε, αρχηγός του πυρήνα, με τη συνέργεια του Μάρκο Φοντάνα, πατέρα του Αλεσάντρο, παλιοί μπριγκατίστι και οι δύο, είχαν αποφασίσει να ξεκινήσουν τον δικό τους, ανεξάρτητο πυρήνα? πρώτο -και τελευταίο τους- χτύπημα, η επιχείρηση “Σάντο Σπίριτο”, της 20ης Μαρτίου, 1979.         

  Ο Μαμαλούκας γράφει, καλά. Μερικές φορές, πολύ καλά. Και, όχι σπάνια, εξαιρετικά. Και έχει την ικανότητα, γιατί για ικανότητα πρόκειται, να προσηλυτίζει τον αναγνώστη στους ήρωές του, που         -σημείο προς σημείο και χαρακτηριστικό προς χαρακτηριστικό- μόνο συμπαθείς δεν τολμούν να είναι. Ο Νικόλα Μιλάνο και ο Γκαμπριέλε Αμπιάτι είναι δύο καλά παραδείγματα. Παρασιτικός, συναισθηματικά ημιπληγικός και αμοράλ, ο πρώτος, δειλός και με καταστροφικές         -για τους άλλους αλλά και για τον ίδιο- επιλογές, ο δεύτερος. Επί πλέον, δύσκολα θα πεις ότι και οι δύο ερευνούν την εξαφάνιση του Αλεσάντρο, για τους “καλούς κ’ αγαθούς” λόγους. Ο πρώτος θα χρησιμοποιήσει την έρευνα -παράλληλα, αν όχι κύρια- ως βατήρα στις σεξουαλικές ορμές  του, ο δεύτερος θα επιχειρεί να την καθυστερήσει, αν όχι να την εμποδίσει, για λόγους αυτοσυντήρησης… Για τον Μπατάλια και τον Γκαρέλα, όπως και για τον Ρονκάτο και το φονικό του ντουέτο, ούτε λόγος να γίνεται… Αντίθετα, ο Μαμαλούκας επιφυλάσσει ό,τι το τρυφερότερο, για τις γυναικείες παρουσίες της ιστορίες του, την Κιάρα και την Έλενα (η Μαργκερίτα δεν “πιάνεται”, για γυναίκα…). Η μητρική αγάπη και ο γυναικείος έρωτας, βρίσκουν στον “Πυρήνα” τον υμνωδό τους, συνιστώντας και τα ελάχιστα φωτεινά διαλλείματα, σε μία ιστορία εξαιρετικά φορτισμένη, ασφυκτικά noir, και, κατά σημεία, έως “πένθιμη”.

  Ο Μαμαλούκας προσφέρει στον αναγνώστη του -έχει ήδη, και από καιρό, προσφέρει στον αναγνώστη του- το πολύ, πολύ καλό. Νομίζω πως, πιστός αναγνώστης του, δικαιούμαι να περιμένω το εξαιρετικό.

1.“Ο κρυφός πυρήνας των ερυθρών ταξιαρχιών” είναι το πέμπτο αστυνομικό μυθιστόρημα του Δ.Μ., μετά και τον “Μεγάλο θάνατο του Βοτανικού” (2003-Καστανιώτης) και τη “Μοναξιά της ασφάλτου”(2008-Λιβάνης). Ο Δ.Μ. είναι ιδιαίτερα παρών και στην παιδική λογοτεχνία.  

 2.“Μπριγκατίστι”: Η καταγωγή του όρου ανάγεται στους ενόπλους του Μπριγκάντε, οπλαρχηγού του Γκαριμπάλντι.

  3. Με εξαίρεση την αναφορά σε αποκόμματα εφημερίδων της εποχής, καθώς και της παρουσίασης της ανανεούμενης “Καρτέλας εξαφανισμένου ατόμου”, με την οποία ο συγγραφέας φροντίζει να ενημερώνει τον αναγνώστη, κατά διαστήματα? μία πρωτότυπη, όσο και χρήσιμη, συνταγή, αυτή των “καρτελών”, ιδιαίτερα για έναν εκτενή μύθο, διαχρονικά και αλλεπάλληλα επικαλυπτόμενων επαφών και διαπροσωπικών σχέσεων. Το αυτό και με τον σταδιακά συμπληρούμενο “Πίνακα των Μελών του πυρήνα «Φραντσέσκο Λαρούσο»” (είναι καλύτερα να ακολουθείτε κανονικά το κείμενο και να μην καταφεύγετε στους Πίνακες, εκτός σειράς, αποφεύγοντας έτσι τις πρώιμες απαντήσεις…).  

4. Από τις Σημειώσεις της Λέσχης (Δεκέμβριος, 2008): “Το κλειστοφοβικό στοιχείο που εισάγει ο Μαμαλούκας, στις απόπειρες του Καστελίνι να διαφύγει από την παγίδα των βράχων του Λευκάτα, υπηρετεί το αγχώδες κλίμα που εισάγεται στο τελευταίο τρίτο του βιβλίου”.

5. Από τις Σημειώσεις της Λέσχης (13η Συνάντηση της Λέσχης-31.01.2008): “ …Και προχωρείς στο κείμενο, αποζητώντας την έξοδο από το τούνελ του σκοταδιού και το σπιράλ της σιωπής, αλλά η Nabb θα σε κρατήσει εκεί, όμηρο του κώδωνα, για σαράντα εφιαλτικές σελίδες, ηρωίδα και αναγνώστης σε άπνοια...”

6. Ένα ερώτημα, εδώ: Αν ο Ρονκάτο λειτουργούσε υπό τις οδηγίες της Αστυνομίας, είχαν, οι εντολείς του, επιτρέψει/συναινέσει στη δολοφονία δύο συναδέλφων τους;

7. πρβλ. τα πιο πάνω με τη σχετική, ανακοίνωση της Αστυνομίας…/βλ. σελ. 2, των Σημειώσεων)

8. Η έκφραση του Ματέο, αποτεινόμενου στον Ρονκάτο, λίγο πριν από την εκτέλεση του δεύτερου, «Αντρέα Ρονκάτο, οι Νέες Ερυθρές Ταξιαρχίες γνωρίζουν πέραν πάσης αμφιβολία ότι το 1979 αποτέλεσες για βραχύ χρονικό διάστημα μέλος του πυρήνα των Ερυθρών Ταξιαρχιών “Φραντσέσκο Λαρούσο” του Μιλάνο με το όνομα μάχης Μάριο…» (σελ. 433), κρίνεται άστοχη, κατά την ταύτιση Ερυθρών Ταξιαρχιών με τον πυρήνα “Φραντσέσκο Λαρούσο”. Το ίδιο άστοχη και η εγγραφή στο ημερολόγιο του Αλεσάντρο Φοντάνα, αναφερόμενη στην ιδιότητα του Μάρκο Φοντάνα,  πατέρα του Αλεσάντρο, “…αποτέλεσε μέλος ενός κρυφού πυρήνα των Ερυθρών Ταξιαρχιών, που λεγόταν πυρήνας “Φραντσέσκο Λορούσο…” (σελ. 525). Θεωρώ περισσότερο αξιόπιστες τις μαρτυρίες του Αμπιάτι, “…ο Τζόρτζιο (ο Τζόρτζιο Φεράντε, αρχηγός το πυρήνα ΦΛ) ήθελε να φύγει από τον επίσημο πυρήνα και να δημιουργήσει μία δική του κολόνα, έναν δικό του πυρήνα…” όπως, και “…Κάπως έτσι ο Τζόρτζιο Φεράντε προσπαθούσε να φτιάξει ένα καινούριο πυρήνα και να κάνει ένα χτύπημα…” (και οι δύο μαρτυρίες, στη σελ. 491), μαρτυρίες από τις οποίες συνάγω ότι η επιχείρηση του πυρήνα ΦΛ ήταν μία προσωπική πρωτοβουλία του Φεράντε και των συντρόφων του, και ότι δεν ήταν μία “εξουσιοδοτημένη” επιχείρηση των “επίσημων” Ερυθρών Ταξιαρχιών.

9.  Ο Μαμαλούκας προσφέρει άλλοθι στη συμπεριφορά τού Νικόλα Μιλάνο: “Στο νου μου ήρθε η μητέρα μου, το πιο αγαπημένο μου πρόσωπο, που είχε δώσει τέρμα στη ζωή της, κι έπειτα ξανά η παλιά μου αγάπη, που είχε δολοφονηθεί βάναυσα από ένα κτήνος. Οι δύο εφιάλτες που με σημάδεψαν” (σελ. 396).