Η ιστορία διδάσκει πως οι ευρωεκλογές δεν προκαλούν κυβερνητική αστάθεια

Νίκος Ράπτης 07 Απρ 2024

Στην ιστορία των ελληνικών ευρωεκλογών, αυτές ουδέποτε οδήγησαν σε κυβερνητική αστάθεια. Πάρα πολλές φορές, οι ευρωεκλογές προηγούνταν των εθνικών εκλογών κατά λιγότερο από ένα έτος (ή οι δύο εκλογές διενεργήθηκαν ταυτόχρονα). Αυτό συνέβη το 1981 και το 1989, το 2009, το 2014-2015 και το 2019. Στις ταυτόχρονες εκλογές του 1981 και του 1989 είχαμε, φυσιολογικά, ταυτόσημα αποτελέσματα στις κοινοβουλευτικές και στις ευρωεκλογές.

Το 2009, το 2014 και το 2019, οι ευρωεκλογές προανήγγειλαν την ανατροπή του πολιτικού κλίματος, αντιστοίχως υπέρ του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ, αλλά δεν τη δημιούργησαν. Το 1984-1985, οι ευρωεκλογές επικύρωσαν τη διατήρηση του ΠΑΣΟΚ στην πρώτη θέση, πράγμα που επαληθεύτηκε δεκαέξι μήνες αργότερα, στις εθνικές εκλογές του 1985.

Το 2004, σε μία σπάνια περίπτωση όπου προηγήθηκαν οι εθνικές εκλογές των ευρωεκλογών, οι δεύτερες μετατράπηκαν σε μία εύκολη «εντός έδρας» ρεβάνς για τη νικήτρια ΝΔ.  Φυσικά, στις ευρωεκλογές τα μικρά κόμματα «φούσκωναν» πάντοτε τα ποσοστά τους. Στην ουσία επρόκειτο πάντοτε για μικρές αυξομειώσεις, που απασχολούσαν πρόσκαιρα τους ειδήμονες και δεν είχαν συνέχεια. Πολύ γρήγορα, τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών τα κατάπινε η λήθη.

Ενδιαφέρον έχει η διαδοχή των εθνικών εκλογών του 1996 και του 2000, στις οποίες παρείσφρησε μία ευρωπαϊκή εκλογή, εκείνη του 1999. Ήταν η μόνο περίπτωση που οι ευρωεκλογές δεν προανήγγειλαν το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών. Ο Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ηττήθηκε στις ευρωεκλογές του 1999, αλλά κέρδισε στις εθνικές εκλογές το 2000, λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα. Αυτή ήταν η εξαίρεση που επιβεβαίωσε τον κανόνα: οι ευρωεκλογές επαληθεύουν το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών.

ΟΙ φετινές εκλογές βρίσκονται στο τέλος του μακρύ εκλογικού κύκλου του 2023-24 (το 2023 είχαμε εθνικές εκλογές τον Μάιο και τον Ιούνιο, δημοτικές και περιφερειακές τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο). Η επόμενη βουλευτική εκλογή -η εθνική κάλπη του 2027- απέχει τρία χρόνια! Ανάλογη αλληλουχία εκλογών έχουμε να δούμε από το 1993-1994, οπότε οι ευρωεκλογές «σφηνώθηκαν» ανάμεσα στις εθνικές του Οκτωβρίου του 1993 και τις δημοτικές-νομαρχιακές του Οκτωβρίου του 1994, σε μεγάλη απόσταση από τις βουλευτικές εκλογές του 1996. Οι ευρωεκλογές του 1994 χαρακτηρίστηκαν από τη μεγάλη μείωση του ποσοστού του κυβερνώντος κόμματος (που από 47% στις εθνικές εκλογές έπεσε στο 38% στις ευρωεκλογές) με ανάλογη πτώση για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που -υπό νέα ηγεσία- έπεσε από το 39% στο 33%. Από την άποψη αυτή, εκείνες οι ευρωεκλογές μοιάζουν με «δίδυμες εκλογές» με αυτές του 2024. Τον Ιούνιο που μας έρχεται αναμένεται πως η κυβερνητική παράταξη θα φυλλοροήσει, ενώ η αντιπολίτευση θα πολυδιασπασθεί. Η ιστορία διδάσκει πως το στραβοπάτημα του 1994 κάθε άλλο παρά αποσταθεροποίησε το κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ, που κέρδισε καθαρά στις δύο επόμενες βουλευτικές εκλογές, του 1996 και του 2000. 

Ας μην αγχώνεται κανείς λοιπόν από το εκλογικό αποτέλεσμα των ευρωεκλογών του Ιουνίου. Ό,τι κι αν συμβεί, το ερώτημα στο οποίο καλούμαστε να αποφασίσουμε δεν είναι «ποιος θα κυβερνήσει», αλλά «πώς θα κυβερνήσει ο Μητσοτάκης», έως το 2027.