Το σχέδιο 20 σημείων του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα περιλαμβάνει ορισμένες θετικές πτυχές, συμπεριλαμβανομένης, τέλος, μιας δέσμευσης του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι «το Ισραήλ δεν θα καταλάβει ούτε θα προσαρτήσει» τη Λωρίδα της Γάζας και ότι κανένας από τον παλαιστινιακό πληθυσμό της «δεν θα αναγκαστεί να φύγει».

Οι δηλώσεις του Τραμπ για τη Γάζα Ριβιέρα νωρίτερα φέτος, ανησυχητικά - και ίσως ακούσια - ενέπνευσαν την ιδέα των αναγκαστικών μετακινήσεων πληθυσμού κυριάρχησε στον πολιτικό διάλογο στο Ισραήλ, και έτσι είναι καθησυχαστικό να ακούμε ότι τώρα, τουλάχιστον θεωρητικά, έχει πλέον αποσυρθεί από το τραπέζι.

Υπάρχουν επίσης αναφορές στο νεότερο σχέδιο του Τραμπ για την εγκαθίδρυση παλαιστινιακής αυτοδιοίκησης, ακόμη και για την ενδεχόμενη δημιουργία κρατικής υπόστασης, και για έναν ρόλο για την Παλαιστινιακή Αρχή στη Γάζα - αναφορές που προκαλούν έκπληξη δεδομένης της ακραίας αποστροφής προς τέτοιες έννοιες από τους εταίρους του συνασπισμού του Νετανιάχου.

Η αλήθεια είναι ότι η πλήρης εφαρμογή του σχεδίου του Λευκού Οίκου θα ήταν πολύ καλύτερη από το ζοφερό και εξουθενωτικό status quo. Δυστυχώς, όμως, κανένα από τα σχόλια που παρουσίασε ο Πρόεδρος Τραμπ ή ο Πρωθυπουργός Νετανιάχου τη Δευτέρα δεν θα πρέπει να υποδηλώνει ότι το σχέδιο θα εφαρμοστεί στην πραγματικότητα. Και σίγουρα δεν θα πρέπει να θεωρηθούν ως μια θεμελιώδης αλλαγή στην πορεία της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης, παρά την αυτοπεποίθηση του Τραμπ.

Πριν από λίγες ημέρες, είδαμε μια διαρροή του σχεδίου του Τραμπ, που έκανε λόγο για ένα μεταπολεμικό σχέδιο που φέρεται να είχε σχεδιαστεί και να ηγείται ο πρώην Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ. Και τα δύο αυτά έγγραφα ήταν σχεδόν φανταστικά φιλόδοξα - συμπεριλαμβανομένου ενός «Συμβουλίου Ειρήνης» υπό την προεδρία του ίδιου του Τραμπ, το οποίο φαίνεται εξαιρετικά απίθανο να ξεκινήσει ποτέ.

Αλλά το σχέδιο του Λευκού Οίκου που δημοσιεύθηκε επίσημα τη Δευτέρα ήταν ελαφρώς διαφορετικό. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει μεγαλύτερα κενά που πιθανότατα προστέθηκαν για να το κάνουν πιο δεκτό στον Νετανιάχου και τους ακροδεξιούς εταίρους του στον συνασπισμό. Αυτά τα ίδια κενά θα το κάνουν επίσης οπωσδήποτε δυσάρεστο για άλλους, κρίσιμα σημαντικούς εταίρους σε αυτή τη διαδικασία: τις περιφερειακές κυβερνήσεις στη Μέση Ανατολή, την υποστήριξη των οποίων εξήρε ο Τραμπ στη συνέντευξη Τύπου του.

Δύο τομείς είναι ιδιαίτερα προβληματικοί. Η ισραηλινή στρατιωτική αποχώρηση από τη Γάζα θα «βασιστεί σε πρότυπα, ορόσημα και χρονοδιαγράμματα που συνδέονται με την αποστρατιωτικοποίηση και θα συμφωνηθούν μεταξύ των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων» και της Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης που θα δημιουργηθεί για τη Γάζα, καθώς και των άλλων εγγυητών του σχεδίου και των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό ουσιαστικά αφήνει οποιαδήποτε αποχώρηση από τη Λωρίδα σχεδόν εξ ολοκλήρου στη διακριτική ευχέρεια του Ισραήλ. Σύμφωνα με τον Νετανιάχου, αυτό σημαίνει ότι όσον αφορά τη Γάζα, «το Ισραήλ θα διατηρήσει την ευθύνη ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης μιας περιμέτρου ασφαλείας για το άμεσο μέλλον».

Σε κοινή δήλωση που εκδόθηκε μετά τη συνέντευξη Τύπου Τραμπ-Νετανιάχου, οι κυβερνήσεις της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Ινδονησίας, του Πακιστάν, της Τουρκίας, του Κατάρ και της Αιγύπτου χαιρέτισαν τις προσπάθειες του Τραμπ, αλλά στη συνέχεια επικεντρώθηκαν στην αποχώρηση των Ισραηλινών Δυνάμεων και στην παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, ζητώντας «έναν μηχανισμό ασφαλείας που θα εγγυάται... την πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ, θα ανοικοδομεί τη Γάζα και θα δημιουργεί μια πορεία για μια δίκαιη ειρήνη με βάση τη λύση των δύο κρατών».

Αυτό αντικατοπτρίζει τι λείπει από το σχέδιο του Τραμπ: Ακόμα κι αν γίνει δεκτό από τον Νετανιάχου, η περιοχή δεν το κατανοεί ως μια πραγματική ισραηλινή δέσμευση για πλήρη αποχώρηση από τη Γάζα ή ως γνήσια υποστήριξη για μια λύση των δύο κρατών.

Το σχέδιο παρουσιάζει επίσης ένα φανερά υπαρξιακό πρόβλημα για τη Χαμάς, η οποία, σύμφωνα με το κείμενο, υποχρεούται να αφοπλιστεί. Όσο επιθυμητό κι αν είναι αυτό, από την οπτική τους γωνία ουσιαστικά σημαίνει παράδοση. Για μια ομάδα που ορίζεται από τη μαχητικότητά της, το πείσμα, τον κυνισμό και την παθολογική της σκληρότητα, αυτό φαίνεται αδύνατο - ουσιαστικά ισοδυναμεί με το να ζητάμε από τη Χαμάς να σταματήσει να είναι Χαμάς. Επιπλέον, ζητά από τη Χαμάς να δεσμευτεί για αφοπλισμό ως προϋπόθεση - ακόμη και πριν από την εφαρμογή οποιουδήποτε άλλου μέτρου (και παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με εκατοντάδες Ισραηλινούς πρώην αξιωματούχους ασφαλείας, η στρατιωτική ικανότητα της Χαμάς είχε υποβαθμιστεί σε σημείο που δεν αποτελούσε πλέον στρατηγική απειλή για το Ισραήλ πριν από πολλούς μήνες).

Με τη δημοτικότητά του στο Ισραήλ να είναι πλέον μεγαλύτερη από τη δημοτικότητά του στο Ισραήλ και ίσως και μεγαλύτερη από σχεδόν οποιονδήποτε άλλο Ισραηλινό ηγέτη, ο Τραμπ έχει στην κατοχή του χαρτιά που θα μπορούσαν να σταματήσουν τον πόλεμο της Γάζας και να βελτιώσουν την πορεία της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης. Ο Τραμπ έχει στην πραγματικότητα περισσότερα χαρτιά από όσα θα είχαν (ή τουλάχιστον θα σκέφτονταν να παίξουν) οι περισσότεροι πρόεδροι των ΗΠΑ σε τέτοιες συνθήκες. Τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Άραβες, για να μην αναφέρουμε πολλούς Αμερικανούς, ήλπιζαν ότι θα αξιοποιούσε αυτή την επιρροή για καλό.

Αλλά μπορεί να αναγκάσει τον Νετανιάχου να αποδεχτεί έναν γνήσιο ρόλο της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα και μια πορεία – έστω και υπό όρους  - προς την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση; Θα μπορούσε ο Τραμπ να πιέσει τον Νετανιάχου να το πράξει, ακόμη και εάν μια τέτοια δέσμευση πιθανότατα θα διέλυε την κυβέρνηση Νετανιάχου; Μπορεί ο Τραμπ με κάποιο τρόπο να επηρεάσει τη Χαμάς να εγκαταλείψει τα όπλα της και να εγκαταλείψει τη Λωρίδα της Γάζας, και ως εκ τούτου να αποδεχτεί την ήττα; Μπορεί να πείσει την Παλαιστινιακή Αρχή να αποδεχτεί έναν περιορισμένο και σε μεγάλο βαθμό τεχνοκρατικό ρόλο, τουλάχιστον αρχικά, και μια με μισή καρδιά δέσμευση του Ισραήλ για την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση; Και μπορεί να πείσει τις περιφερειακές κυβερνήσεις να προσφέρουν την πολιτική και οικονομική τους υποστήριξη σε ένα αξιέπαινο αλλά ακόμα χωρίς πιθανότητες σχέδιο;

Η εμμονή με όλα αυτά δεν ήταν ποτέ το σημείο στο οποίο ο Τραμπ ήθελε να αφιερώσει τις ενέργειές του. Και από τη Σαουδική Αραβία μέχρι τη Συρία, οι Άραβες ηγέτες πιθανότατα δεν θα προτιμούσαν τίποτα περισσότερο από το να ξεπεράσουν μια σύγκρουση που έχει καθορίσει την περιοχή τους για πάρα πολύ καιρό.

Εδώ, οι προτιμήσεις τους συμπίπτουν. Αυτό που θέλει ο Τραμπ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτό που θέλει μεγάλο μέρος της περιοχής: την αποκλιμάκωση των συγκρούσεων της περιοχής, η οποία θα αντικατασταθεί από μια ατζέντα που θα καθοδηγείται από την τεχνολογία, τις επενδύσεις και το εμπόριο. Αυτό φυσικά περιλαμβάνει μια σταθερή και αξιοπρεπή Συρία μετά τον Άσαντ, το τέλος της επιθετικότητας του Ιράν και των αντιπροσώπων του και, τελικά, την επέκταση των ομαλοποιημένων ισραηλινών σχέσεων με τον αραβικό και ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο.

Όσο τα νέα που μεταδίδονται από τη Μέση Ανατολή αφορούν στη μεγάλη σφαγή στη Γάζα - και το σχέδιο του Τραμπ υποδηλώνει ότι η σφαγή θα συνεχιστεί - είναι δύσκολο να είμαστε αισιόδοξοι.

Ακόμα και πριν από ένα χρόνο, οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι μιλούσαν για ομαλοποίηση με το Ισραήλ. Τώρα η εστίασή τους έχει στραφεί σε μια πρωτοβουλία με τη Γαλλία για την υποστήριξη της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης. Αλλά ούτε σε αυτό το θέμα σχεδίαζαν να αφιερώσουν τις ενέργειές τους οι Σαουδάραβες.

Τελικά, οποιοδήποτε σχέδιο για την αναζωογόνηση της Γάζας θα απαιτήσει περισσότερα από την ηγεσία της Αμερικής, τον αφοπλισμό της Χαμάς, τη συναίνεση της Παλαιστινιακής Αρχής ή την υποστήριξη της περιοχής.

Θα απαιτηθεί  πειστική διευκόλυνση του Ισραήλ, διότι η  προσέγγιση του Ισραήλ σε οτιδήποτε παλαιστινιακό είναι δυστακτική, απρόθυμη, έντονα επιφυλακτική και πολιτικά εξαρτημένη.

Σε αυτό το πεδίο θα πρέπει ο Τραμπ να παίξει πραγματικά τα χαρτιά του: Ο Νετανιάχου δεν του αρέσει να λέει όχι στον Τραμπ, σίγουρα όχι δημόσια. Αυτή τη φορά, ο Νετανιάχου βρήκε έναν τρόπο να πει ναι στον Τραμπ, ή τουλάχιστον φάνηκε να το κάνει. Και προς το παρόν τουλάχιστον, ο Τραμπ φάνηκε να συμφωνεί.

Αναδημοσίευση  από την ισραηλινη εφημερίδα Ηaaretz

Πηγή: www.haaretz.com