Η συμφιλίωση είναι η διαδικασία επούλωσης ρηγμάτων, επανασύνδεσης σχέσεων και αποδοχής του παρελθόντος, είναι η τέχνη του να καταπίνεις τον εγωισμό σου, να χαμογελάς στραβά και να λες «ας το αφήσουμε πίσω», ενώ μέσα σου φωνάζεις «εγώ είχα δίκιο».
«Το Φοινικικό Σχέδιο» του Γουές Άντερσον είναι ταυτόχρονα ένας μεγάλος βιομηχανικός μύθος και μια ελεγειακή οδύσσεια πατέρα και κόρης. Η ταινία διαδραματίζεται στη «Σύγχρονη Μεγάλη Ανεξάρτητη Φοινίκη» της δεκαετίας του 1950, μια φανταστική, αντερσονική χώρα που ισορροπεί ανάμεσα στα μεταπολεμικά συντρίμμια και τη βιομηχανική αναγέννηση, και αφηγείται την ιστορία του Ζα-ζα Κόρντα (Μπενίσιο ντελ Τόρο), ενός κοσμοπολίτη μεγιστάνα που επιβιώνει από την έκτη απόπειρα δολοφονίας του, ενώ πλησιάζει στην ολοκλήρωση του magnum opus του: ένα τεράστιο εγχείρημα υποδομής με γεωπολιτικές προεκτάσεις. Είναι το τελευταίο του στοίχημα και ίσως η ταφόπλακά του.
Με το πλούσιο μωσαϊκό του με την αθυρόστομη απόδοση, τα συμμετρικά τραπέζια και την περίεργα απόμακρη ζεστασιά του, «Το Φοινικικό Σχέδιο» συνεχίζει την παράδοση του Άντερσον να δημιουργεί αυτόνομους κόσμους, κουκλόσπιτους και υπερ-στυλιζαρισμένους, όπου η ανθρώπινη δυσλειτουργία διαδραματίζεται μέσα σε άψογο σχεδιασμό. Αλλά εδώ, ο Άντερσον επιχειρεί να μπει βαθύτερα στις σκιές απ' ό,τι συνήθως. Ενώ η παστέλ παλέτα του και τα μικροσκοπικά τοπία παραμένουν, ο συναισθηματικός πυρήνας είναι πιο σκοτεινός, πιο στοιχειωμένος.
Η καρδιά της αφήγησης δεν είναι ο ίδιος ο Ζα-Ζα, αλλά η αποξενωμένη κόρη του Λίζλ (μια ισορροπημένη, αθόρυβα φλογερή ερμηνεία από την Μία Θρίπλετον), η οποία ξαναμπαίνει στον κόσμο του πατέρα της ως καλόγρια που έγινε διάδοχος. Συνοδεύει τον Ζα-ζα και τον μέντορά του, τον στωικό καθηγητή Μπιορν (Μάικλ Σέρα) σε μια υπέροχα συγκρατημένη ερμηνεία), σε ένα ταξίδι που διασχίζει όλη τη χώρα, σε μια επινοημένη χώρα που είναι μισή Βαβέλ, μισή Bauhaus. Καθώς επισκέπτονται τους παράξενους συντρόφους του έργου υποδομής αναρχο-ελευθεριακούς, μοναρχικούς βαρόνους των σιδηροδρόμων, ξεχασμένους πολέμαρχους, η έρευνα της Λίζλ για την επί μακρόν ανεξιχνίαστη δολοφονία της μητέρας της μπλέκεται σιγά σιγά με το πολιτικό σαμποτάζ που απειλεί το ίδιο το έργο.
Ο Ζα-Ζα του Ντελ Τόρο είναι μια σπουδή στην ήσυχη υπερβολή: χαρισματικός, μυστικοπαθής, παρακμιακός και αυτοκαταστροφικός. Δεν υψώνει ποτέ τη φωνή του, αλλά αισθάνεσαι την κόλαση που κρατάει συσσωρευμένη μέσα του. Τη διανομή συμπληρώνει, ως είθισται στις ταινίες του Άντερσον, πλειάδα διάσημων ονομάτων όπως οι Τομς Χανκς, Μπράιαν Κράνστον, Ριζ Άχμεντ, Ματιέ Αμαλρίκ, Τζέφρι Ρέιτ, Σκάρλετ Γιόχανσον, Ρίτσαρντ Αγιοάντε, Ρούπερτ Φρεντ και Μπένεντικτ Κάμπερμπατς.
Ο Άντερσον και ο συν-σεναριογράφος Ρομάν Κόπολα ακροβατούν επιδέξια ανάμεσα στον παραλογισμό και το πάθος, πλαισιώνοντας τον Ζα-Ζα τόσο ως παραβολή του κεφαλαίου του 20ού αιώνα όσο και ως μυθική, τραγική πατρική φιγούρα.
Οπτικά, η ταινία είναι εντυπωσιακή ακόμη και για τα δεδομένα του Άντερσον. Η φανταστική Φοινίκη αποδίδεται με σαρωτικά πλάγια πλάνα και διοράματα πάνω από το κεφάλι, με μοντέλα τρένων, μηχανικά αεροπλάνα και χάρτινα ωμότατα ξενοδοχεία. Η χρωματική παλέτα κλίνει προς την ώχρα, τα μελανιασμένα βιολετί και τα οξειδωμένα πράσινα, σαν να σκουριάζει η ίδια η ταινία σε πραγματικό χρόνο. Οι χαρακτηριστικές tableaux vivant σεκάνς του Άντερσον εμπλουτίζονται εδώ με νουάρ chiaroscuro και ξαφνικές εκρήξεις ασπρόμαυρων flashbacks αρχειακού τύπου. Το αποτέλεσμα είναι γοητευτικό και ταυτόχρονα ανησυχητικό.
«Το Φοινικικό Σχέδιο» μπορεί να μπερδέψει όσους αναζητούν γραμμικότητα ή συναισθηματική διαφάνεια. Αλλά για όσους είναι συντονισμένοι με το μοναδικό μείγμα μελαγχολίας, ακρίβειας και σάτιρας του Άντερσον, πρόκειται για μια νέα αντερσονική απόπειρα στα γνωστά πια, αλλά γοητευτικά χωράφια του δημιουργού της. Επεκτείνει την ήδη γνωστή κινηματογραφική του γλώσσα σε νέα εδάφη, πολιτικά, ιστορικά, ακόμη και μεταφυσικά, χωρίς να χάνει την ιδιοτροπία που χαρακτηρίζει το έργο του.
Τελικά, η ταινία δεν αφορά τόσο την οικοδόμηση υποδομών όσο την αντιμετώπιση της κληρονομιάς, οικονομικής, συναισθηματικής και ηθικής. Καθώς η αυτοκρατορία Kόρντα παραπαίει και το παρελθόν αναδύεται σε φανταστικά θραύσματα, «Το Φοινικικό Σχέδιο» με τις οικογενειακές παστέλ συνθέσεις του, την ευαίσθητη συμμετρία και τη στιλιζαρισμένη τρυφερότητα του, υποδηλώνει ότι καμία κληρονομιά, όσο μεγάλη κι αν είναι, δεν είναι ποτέ πλήρης χωρίς την γλυκόπικρη κάψουλα της συμφιλίωσης.