Ζούμε εδώ και ένα μήνα περίπου στον πυρετό των αγροτικών κινητοποιήσεων, με μπλόκα, πολιτικές αντιπαραθέσεις και κραυγές, με ΟΠΕΚΕΠΕ με πιπεράτες αντιπαραθέσεις της Ζωής, τον Φραπέ, τον Χασάπη και δε συμμαζεύεται. Παρακολουθούμε καθημερινά τα τηλεοπτικά ντιμπέϊτ για το θέμα, με διαξιφισμούς και για άλλη μια φορά με διχαστικό λόγο ποιοι είναι υπερ και ποιοι κατά των αγροτών.
Δεν ακούμε, όμως κουβέντα, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων για το πρόβλημα της αγροτικής μας παραγωγής και το ζητούμενο του εκσυγχρονισμού της που θα λύσει ουσιαστικά, όχι μόνο το πρόβλημα των αγροτών που διαμαρτύρονται, αλλά θα αποτελέσει και έναν από τους βασικούς πυλώνες της εθνικής μας οικονομίας.
Μπορεί να μην είμαι ειδικός, αλλά αναζήτησα στο διαδίκτυο και με την βοήθεια του ΑΙ, επιχείρησα να καταλάβω τι συμβαίνει με την αγροτική μας οικονομία.
Θα πρέπει πρώτα να δούμε πού βρισκόμαστε.
Η συνολική αγροτική παραγωγή της Ελλάδας το 2023 ήταν περίπου 15,65 δισ. €· είναι αυξημένη σε σχέση με το 2022, αλλά συνολικά στοιχεία δείχνουν ότι η παραγωγικότητα στη γεωργική εργασία μειώθηκε κατά ~8,8 % στο 2025 ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ αυξήθηκε.
Η Ολλανδία, της οποίας η έκταση είναι το 1/3 της Ελλάδας,, είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων παγκοσμίως, που το ύψος τους ξεπερνά τα 80 δισ. € ετησίως. Χαρακτηριστικά της, η πολύ υψηλή τεχνολογία στην αγροτική παραγωγή με εκτεταμένα συστήματα θερμοκηπίων υψηλής τεχνολογίας, εξωστρέφεια και ολοκληρωμένα συστήματα εκσυγχρονισμού στην φυτική παραγωγή και logistics.
Επίσης, το Ισραήλ αν και αντιμετωπίζει περιορισμένους φυσικούς πόρους (νερό, γη), έχει αναπτύξει υψηλό επίπεδο τεχνολογίας άρδευσης και εξοικονόμησης νερού,και ψηφιακά συστήματα παρακολούθησης.
Σε μια σύγκριση που έχει γίνει, η παραγωγή ανά στρέμμα στο Ισραήλ ήταν ~1.290 € σε αξία, σε αντίθεση με την Ελλάδα που δεν ξεπερνά τα 190 € ανά στρέμμα).
Τέλος, η Αυστρία χρησιμοποιεί εντατικά μηχανήματα και υψηλής ποιότητας εισροές, με συνεχείς βελτιώσεις στις αποδόσεις. Παράλληλα, υπάρχει αξιοποίηση καλύτερων πρακτικών γεωργίας ακριβείας και εισροών που αυξάνουν την παραγωγικότητα.
Η Ελληνική πραγματικότητα
Από την δεκαετία του 1980 εισέρευσαν στη χώρα πολλά δις από την ΕΟΚ και την ΕΕ με στόχο την αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό της Ελληνικής γεωργίας… Τα περισσότερα, όμως από τα χρήματα αυτά σπαταλήθηκαν, χωρίς σημαντικά αποτελέσματα.
Οι κυβερνήσεις, τα πολιτικά κόμματα, προτίμησαν κατά την συνήθη παλαιοκομματική πρακτική να χρησιμοποιήσουν τα κονδύλια αυτά για την «εξαγορά» ψήφων, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των αγροτών μετατράπηκαν σε επιδοματίες , που απλώς περίμεναν τις ετήσιες επιδοτήσεις. Οι πιο «υποψιασμένοι», βρήκαν ανοιχτό πεδίο για κομπίνες με την ανοχή ή και την συμμετοχή πολιτικών, αρκεί να ήταν «δικοί» μας... Έτσι ζήσαμε το «όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά» έως και τις απίθανες ιστορίες του ΟΠΕΚΕΠΕ…
Εν τω μεταξύ, καθώς η αγροτική παραγωγή δεν εκσυγχρονίστηκε, το κόστος ανέβαινε συνεχώς, η παραγωγικότητα ήταν πολύ χαμηλή και το αγροτικό εισόδημα έχει πιεστεί λόγω και κλιματικών διακυμάνσεων.
Μόνο τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα μετά τις βιβλικές καταστροφές, η πολιτεία άρχισε να κινείται.
Ωστόσο, αν και υπάρχουν αρκετές μελέτες, εκθέσεις και ερευνητικά έργα που αφορούν τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής γεωργίας από διαφορετικούς επιστημονικούς, ελληνικούς και διεθνείς φορείς, ελάχιστα από αυτά υλοποιήθηκαν.
Υπάρχουν πχ μελέτες που εξετάζουν τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας στην Ελλάδα μέσω των επενδυτικών προγραμμάτων, ειδικά στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), όπως και μελέτες σκοπιμότητας που εντάσσουν τον εκσυγχρονισμό και την ψηφιοποίηση της ελληνικής γεωργίας ως οριζόντιο στόχο, με έμφαση στη χρήση νέων τεχνολογιών και ενίσχυση αγροτικών περιοχών.
Ειδικά για την Θεσσαλία υπάρχουν σχέδια και για βιώσιμη γεωργία, διαχείριση υδάτων και υποδομών, όπου τα τελευταία χρόνια έχουν δρομολογηθεί και σε πολλές περιπτώσεις έχουν ολοκληρώσει 48 έργα υποδομών συνολικού προϋπολογισμού ~1,24 δισ. € που αποσκοπούν στη βελτίωση λειτουργίας, εκσυγχρονισμό και υποστήριξη της αγροτικής παραγωγής
Οι σχετικές μελέτες δείχνου ότι η Ελλάδα δεν υστερεί σε δυναμικό, αλλά σε οργάνωση, τεχνολογία και συμμετοχή των παραγωγών στον σχεδιασμό.
Αυτό που χρειάζεται, έστω μετά το τέλος των κινητοποιήσεων, να ξεκινήσεις ένας σοβαρός διάλογος μεταξύ των πολιτικών κομμάτων και με την ενεργή συμμετοχή των αγροτών για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες του εκσυγχρονισμού της Ελληνικής γεωργίας.
Η διεθνής σύγκριση καταδεικνύει ότι ο εκσυγχρονισμός της αγροτικής παραγωγής δεν είναι απλώς θέμα τεχνολογίας, αλλά ζήτημα συμμετοχής, εμπιστοσύνης και κοινού οράματος.