Η Γερμανία μεταξύ κυριαρχίας και ηγεμονίας

Ξενοφών Γιαταγάνας 15 Απρ 2013

Ολο και περισσότερες φωνές ακούγονται ενάντια στην πολιτική της Γερμανίας απέναντι στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και κατ? επέκταση απέναντι στο συνολικό εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Εχει επίσης ορθώς επισημανθεί η προτεσταντική τάση της να επιδιώκει την ίαση διά της τιμωρίας και είναι τελικά εμφανές ότι συγκροτείται έτσι, ένα κλίμα γενικευμένου αντιγερμανισμού, που τροφοδοτεί, δυστυχώς, και έναν διαρκώς γιγαντούμενο ευρωσκεπτικισμό.

Οι θέσεις αυτές, παρότι εμφανίζονται ως αυταπόδεικτες, αποκρύπτουν δύο υποκείμενες πραγματικότητες: α) τη βασιμότητα της δημοσιονομικής ισορροπίας ως προαπαιτούμενου οιασδήποτε πολιτικής αλληλεγγύης και ανάπτυξης και β) τη φύση του γερμανικού ηγεμονισμού, που υποσκάπτει τα μακροχρόνια συμφέροντα και της ίδιας της Γερμανίας.

Για το πρώτο ζήτημα έχω ήδη επιχειρηματολογήσει σε προηγούμενα σημειώματά μου, με αιχμή τόσο τη δικαιολογημένη απαίτηση του εγγυητή της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας για χρηστή οικονομική διαχείριση των υπολοίπων εταίρων του όσο και τη δημοκρατικότερη θέση του ότι η διάσωση των τραπεζών οφείλει να βαρύνει κατά πρώτο λόγο τους μετόχους και τους ομολογιούχους, επικουρικά δε τους καταθέτες και όχι τους κρατικούς προϋπολογισμούς. Το δεύτερο όμως ζήτημα αναδεικνύεται σήμερα ακόμα σημαντικότερο. Πράγματι, η Γερμανία κυριαρχεί, αλλά δεν ηγεμονεύει στην Ευρώπη. Ο τρόπος με τον οποίο επιχειρεί και τελικά επιβάλλει τις απόψεις της -ακόμα και όταν είναι σωστές- έχει καταναγκαστικό χαρακτήρα. Δεδομένου δε ότι οι απόψεις αυτές συνεπάγονται οδυνηρότατες συνέπειες, η όλη συμπεριφορά εύκολα ανάγεται ακόμα και στις πρακτικές του Τρίτου Ράιχ.

Θεωρώ ότι αυτή είναι μόνον η επιφάνεια των πραγμάτων. Οι Γερμανοί έχουν και οι ίδιοι συμφέρον από την ισχυροποίηση της Ευρώπης και ως κληρονόμοι του αλθουσιανού ομοσπονδιακού πνεύματος θα είναι, κατά πάσα πιθανότητα, περισσότερο έτοιμοι να προχωρήσουν στην οικονομική και πολιτική ενοποίηση της γηραιάς ηπείρου από τους Γάλλους, οι οποίοι, ως επίγονοι των Ιακωβίνων, παραμένουν προσηλωμένοι στο πανίσχυρο συγκεντρωτικό εθνικό κράτος.

Για την ώρα είναι δέσμιοι των εκλογών του Σεπτεμβρίου. Από τον Οκτώβριο, όμως, πιστεύω ότι θα αναλάβουν σημαντικές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες αλληλεγγύης, έτσι ώστε η de facto κυριαρχία που ασκούν σήμερα να αποκτήσει το αναγκαίο ηθικό υπόβαθρο, που θα την κάνει αποδεκτή και θα ανοίξει τον δρόμο για τις θεσμικές αλλαγές που απαιτούνται. Αυτό αποτελεί υπαρξιακή ανάγκη για την Ευρώπη, για όλους μας. Μπορεί όμως και να διαψευστώ, οπότε το μέλλον θα είναι αβέβαιο και μάλλον ζοφερό.