Στην Ε.Ε. έχουμε δύο αντίρροπες δυνάμεις. Η πρώτη επιμένει στην ορθότητα της επιβολής «εσωτερικής υποτίμησης» στο νότο. Η δεύτερη καλεί σε στροφή 180 μοιρών με στόχο την ανάπτυξη.
Η πρώτη και κυρίαρχη ροπή είναι επιβεβλημένη από τα πλεονασματικά κράτη και τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς (ΕΚΤ και ΔΝΤ). Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, όπου εγκρίθηκε το δεύτερο πακέτο στήριξης για την Ελλάδα, προβλημάτισε ιδιαίτερα η «εμπιστευτική» έκθεση του ΔΝΤ, στοιχεία της οποίας δημοσίευσαν τόσο οι Financial Times όσο και το Reuters.
Η έκθεση υπογραμμίζει «ανησυχίες» που αφορούν το βάθος της ύφεσης στην οποία (εξ)αναγκαστικά οδηγείται η Ελλάδα με τα νέα μέτρα λιτότητας, που μειώνοντας το ΑΕΠ, αυξάνουν το μέγεθος του χρέους. Επίσης, εκφράζεται η ανησυχία ότι μπορεί να υπάρξουν «καθυστερήσεις» στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο, πάντως, αναμένεται να αποφέρει πολύ λιγότερα (ο στόχος είναι τώρα 30 έναντι 50 δις Ευρώ). Αλλά πώς να προσελκύσεις επενδύσεις με νεκρές τις αγορές κεφαλαίου και αποτιμήσεις στο ναδίρ; Σε κάθε περίπτωση, το ΔΝΤ ρίχνει προκαταβολικά την ευθύνη της αποτυχίας στην όποια ελληνική κυβέρνηση κληθεί να εφαρμόσει το πρόγραμμα λιτότητας. Φταίει, πάντοτε, η εφαρμογή και ποτέ το σχέδιο.
Πρόσφατα, έγινε μια προσπάθεια να μπουν στην ατζέντα μέτρα «ανάπτυξης». Το πώς γίνεται αντιληπτή η ανάπτυξη είναι άλλο θέμα. Σε επιστολή τους προς τον Μπαρόζο και τον Βαν Ρομπάι, ο Μάριο Μόντι και 11 ακόμα Πρωθυπουργοί (Βρετανίας, Ολλανδίας, Φιλανδίας, Ισπανίας, Λετονίας, Τσεχίας, Ιρλανδίας, Εσθονίας, Σουηδίας, Πολωνίας και Σλοβακίας), προτείνουν οκτώ άμεσα μέτρα «για την ανάπτυξη». Εξ αυτών, τα επτά αφορούν άνοιγμα ή ολοκλήρωση αγορών, που, μάλλον, θα ευνοήσει τα ήδη ανταγωνιστικά μέλη. Σε κάθε περίπτωση, δε μιλάμε για μέτρα που θα οδηγούσαν άμεσα σε αύξηση του ΑΕΠ των χωρών σε κρίση, ούτε απαραίτητα σε γενικότερη αύξηση της απασχόλησης. Μόνο η πρόταση για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Ζώνης Καινοτομίας οδηγεί σε αύξηση της προστιθέμενης αξίας και, συνεπώς, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι τόσο η ανάπτυξη γενικά, αλλά η άνιση ανάπτυξη.
Μια δεύτερη τάση πρεσβεύει ο Ολάντ στη Γαλλία. Πληθαίνουν οι φωνές που μιλούν για την ανάγκη ενός σχεδίου Μάρσαλ για όλο τον ευρωπαϊκό νότο. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, και ευρωομόλογα, αλλά όχι μόνο. Το σημαντικό είναι ότι αυτή η πρόταση δεν είναι δείγμα ανθρωπιστικού ενδιαφέροντος, αλλά μια απάντηση στο καυτό ζήτημα της άνισης ανάπτυξης. Σε ένα άρθρο της Die Zeit, ο αρθογράφος θέτει το εξής ζήτημα: «εάν επιστρέψουμε στο Μάρκο, αυτό άμεσα θα ανατιμηθεί. Η τιμή των γερμανικών προϊόντων θα αυξηθεί κατά 40% και τότε το γερμανικό μοντέλο ανάπτυξης μέσω εξαγωγών, τάχιστα, θα καταρρεύσει». Η Γερμανία χρειάζεται ζήτηση ενώ υπαγορεύει «εσωτερική υποτίμηση». Αυτή είναι Η Αντίφαση στην οποία πρέπει να απαντήσουμε. Σύντομα.