1..Το αίτημα για πολλές παράλληλες πορείες ανάπτυξης αλλά και επειγουσών μεταρρυθμίσεων της εσωστρεφούς ελληνικής οικονομίας του υπερφορτωμένου κράτους και της παγιδευμένης κοινωνίας είναι πάλι εδώ. Μια κοινή πορεία πάνω σε ένα συνεκτικό και συμφωνημένο σχέδιο, έναν κοινής αντίληψης οδικό χάρτη, υπήρξε συνολικό ζητούμενο , όλη την μνημονιακη δεκαετία .Η δυνατότητα αναπτυξιακού αυτοπροσδιορισμού τίθεται σήμερα εμφατικά όχι μόνο σαν υπόθεση εργασίας (από την έκθεση Πισσαρίδη) αλλά και σαν διεκδικησιμος στόχος( σχέδιο Σκυλακακη) παρα την πανδημία .
Μπορεί η χώρα μετα τη δεκάχρονη παρακμή να πετύχει μέσω της στοχευμενης χρήσης των νέων πόρων του ταμείου ανάπτυξης αλλά και της πίεσης όλων για φυγή προς τα εμπρός να ξεκολλήσει από το τέλμα? Μπορεί αυτό να σημαίνει μια γενικότερη ευημερία διάχυση πόρων προς τα κάτω , μείωση ανισοτήτων και συστρατευση με στήριξη και νέες ευκαιρίες και ικανότητες όλων? Μάθαμε κάτι από την μετα ΟΝΕ αναπτυξιακή ακινησία και την καταναλωτική φούσκα της μεσαίας τάξης ,αλλά και από τους εξαναγκασμούς των «θεσμών» και τον εγκλεισμο της πανδημίας;
2..Η έκθεση Πισσαρίδη με ολες τις αδυναμίες της προφανώς δεν είναι μια επέλαση του νεοφιλελευθερισμού, όπως ένα τμήμα άγονης και εμμονικης αντιπολίτευσης, δεξιάς και αριστερής προσπαθεί να την απαξιώσει εξ αρχής .Η προειλημμένη στάση a priori απόρριψης, κομμάτι της διαρκούσας κουλτούρας πόλωσης και μονοσήμαντου ιδεολογισμού γεμάτου πολεμικά στερεότυπα ,είναι απλά απόδειξη του μεγάλου ελλείματος -και προβλήματος-του δημοσίου διαλόγου.
Είναι προφανές ότι η χώρα αμέσως μετα την έξοδο από το λοκ νταουν καλείται σε ένα κατεπείγοντα μετασχηματισμό της οικονομικής της διάρθρωσης, της ολοκλήρωσης ημιτελών μεταρρυθμίσεων και μια μεγάλη μετάβαση του χώρου της εργασίας από τις παραδοσιακές σε σύγχρονες μορφές απασχόλησης .Η πράσινη ανάπτυξη ,η ψηφιοποιηση και η καινοτόμος υψηλή τεχνολογία με μια σειρά εξειδικευμένων προγραμμάτων καλούνται να συμβάλλουν σημαντικά σε αυτή την μετατροπή. Είναι ακόμα προφανές ότι πίσω από αυτές τις επιλογές καραδοκούν αντικρουόμενα επιχειρηματικά συμφέροντα αλλά και αντιστάσεις συντεχνιών. Η έκθεση περιγράφει ουδέτερα σαν αγκυλώσεις όλη την παθολογία του παρελθόντος ευελπιστώντας ότι η θεσμική μηχανική της υλοποίησης των προτάσεων θα επιτύχει- χωρίς ρήξεις-ένα μεταρρυθμιστικό αυτοματισμό στο μελλον
3...Η μαξιμοκεντρικη κυβέρνηση επιχειρεί με το σχεδιου Σκυλακακη να τροχιοδρομησει μέσω ενός μπαράζ νομοσχέδιων ,κινήτρων και κεντρικών παρεμβάσεων την κινητοποίηση του επιχειρηματικού κόσμου μέσα στο πλαίσιο των προτεραιοτήτων και αξόνων της έκθεσης .Ο κορμός της ΝΔ ωστόσο μάλλον αφήνεται να παρασύρεται σε άλλης κοπής εγχειρήματα ,πελατειασμού και τρέχουσας επικοινωνιακής κατανάλωσης ,αδιάφορη σε μεγάλο βαθμό για την ευθύνη προετοιμασίας και υλοποίησης αλλαγών που δεν εξαντλούνται στην πρωθυπουργοκεντρικη υπερδραστηριοτητα.Οι προτεινόμενες κατευθύνσεις και παράλληλες πορείες τόσο μεγάλων αλλαγών όμως προϋποθέτουν ευρύτατη εμπλοκή και συμμετοχή ενός ολοκλήρου αναπτυξιακού στρατού και όχι μόνο στρατηγείο
3..Ο Σύριζα αδυνατώντας αλλά και αρνούμενος να συμμετάσχει σε μια τέτοια συζήτηση καταφεύγει ,όπως και στην πανδημία- σε άκοπες και ¨φιλολαϊκές¨ πλειοδοσίες .Με προφανή ατζέντα τους ασθενέστερους ,αποζητά συνεχώς παροχές, επιδόματα, επιδοτήσεις, ταυτόχρονα με τρομολαγνεια για την μεγάλη ύφεση. Κεντρικό ζητούμενο η διαρκής καταγγελία της ανικανότητας της κυβέρνησης και η επιστροφή του στην αδικοχαμένη εξουσία Η πίεση του δημοσίου διαλόγου ανάγκασε εσπευσμένα την ηγεσία να αναθέσει στην επιτροπή Σταθάκη μια ουσιαστική αντίκρουση ,όπου η λήψη του ζητουμένου, η συνολική καταγγελία της έκθεσης, υπηρετείται με την εκμαίευση σκοτεινών και καλά κρυμμένων προθέσεων στυγνού καπιταλισμού .Πρόθυμοι γεφυροποιοί διανοούμενοι καλούνται να χρωματίσουν ιδεοληπτικά το εγχείρημα
4..Σε ένα ηγεμονικό πεδίο ,αυτό της ανάπτυξης ,όπου η Κεντροαριστερά έχει μεγάλη ιστορική εμπειρία αλλά και πρόσφατες θεωρητικές επεξεργασίες για μια πιο γόνιμη σχέση κράτους αγοράς με καθοριστική συμμέτοχή της κοινωνίας που είναι ίσως ο ποιο κρίσιμος αναπτυξιακός παράγοντας Ο χώρος ,έχει πολύ σημαντικό λόγο και ιδιαίτερα δημιουργική δυνατότητα εναλλακτικών προτάσεων σε όλα τα μεγάλα θέματα ενός νέου αναπτυξιακού σχεδιου Το Κιναλ ωστόσο φαίνεται εγκλωβισμένο σε αναπαραγωγή στερεοτύπων καθώς η έκθεση από την ομάδα του Ν Χριστοδουλάκη, είναι ένα μερικό πόρισμα γενικοτήτων και άνισων εξειδικεύσεων. Οι προτάσεις εξαντλούνται σε μικροπαρατηρησεις (μερίσματα)και κλισέ (φόρος πλούτου)χωρίς στρατηγικό ορίζοντα ενώ είναι χαρακτηριστική η πρόταξη των εργασιακών θεμάτων και των άκοπων παροχών Πουθενά δεν επιχειρήθηκε μια εκτεταμένη διαβούλευση ,μια ανάδειξη των πολλών δημιουργικών εναλλακτικών, με δεδομένη την κρισιμότητα των επιλογών για το αναπτυξιακο μέλλον της χώρας και την τεράστια εμπειρία της παράταξης
5. Ωστόσο η ουσία μιας κεντροαριστερής παρέμβασης μπορεί να προβάλλει αυτό που λείπει από την έκθεση-μενού επιλογών αλλά είναι καθοριστικό σε αυτή την προσπάθεια: ένα εσωτερικό ειρμό που να συνδέει ολες τις κατεπείγουσες αλλαγές σε μια ενιαία αντίληψη κοινής προόδου .Η χώρα πρέπει να μεταβληθεί σε ένα τεράστιο εργοτάξιο πολλών παράλληλων καινοτόμων επενδυτικών προσπαθειών, αν θέλει να αποφύγει το επόμενο διάστημα την άτακτη πτώχευση μεγάλου μέρους της εθνικής ραχοκοκαλιάς, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων Ακόμα να δώσει μιαν σημαντική οπτική -της νέας σοσιαλδημοκρατίας-στην σύνδεση της ανάπτυξης με την διάχυση από το αθηνοκεντρικο εσωστρεφές φοβικό μοντέλο των ολιγαρχων και συντεχνιών στο εξωστρεφές αναπτυξιακο των περιφερειών και της δυναμικής μεσαίας τάξης τους . Η δημιουργία υποστηρικτικών δικτύων- ενέργεια, υποδομές, μεταφορές, επικοινωνιες-αποκτα ένα διαφορετικό πολλαπλασιαστικό νοημα προστιθέμενης αξίας διαμορφώνοντας μια άλλη αρχιτεκτονική ανάπτυξης .Η κοινωνική συνοχή ,η είσοδος γυναικών ,νέων και μακροχρόνια ανέργων στις νέες ευκαιρίες απασχόλησης ,παύει να είναι μια τυφλή και ίσως ιδιοτελής -κομματική -πρακτική και αποκτά συγκεκριμένη τοπική και κλαδική δυναμική
Η πανδημία τελειώνει σύντομα αλλά εκεί πρέπει να αρχίζει η μεγάλη εγρήγορση για το αναπτυξιακο μέλλον της χώρας