Η χρηματοδότηση των ΑΕΙ, η αξία της ευεργεσίας και ο κίνδυνος αθέμιτων επιδιώξεων των χορηγών...

Κώστας Χλωμούδης 21 Οκτ 2023

Η υπονόμευση των αρχών της Έκθεσης Kalven, του 1967, που διαμόρφωσε τα πλαίσια λειτουργίας του Πανεπιστημίου του Σικάγο (και έκτοτε αποτέλεσε βάση και κυρίαρχη κουλτούρα για τα αμερικανικά πανεπιστήμια, με ευρεία επίδραση στον κόσμο) είναι μια σημαντική εξέλιξη των παράπλευρων επιδράσεων στο πόλεμο αυτό της μέσης ανατολής.

Μια από τις βασικές αρχές αυτής της Εκθέσεως είναι ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να "... δεσμεύονται στην ακαδημαϊκή ελευθερία και να επιμένουν στη θεσμική ουδετερότητα σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο θέματα...”.

Τις μέρες όμως αυτές σε πανεπιστήμια, όπως το Χάρβαρντ, το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, το Στάνφορντ, ασκούνται πιέσεις από χρηματοδότες - χορηγούς για απόψεις που εκφράζονται για το μεσανατολικό και τις παρούσες εξελίξεις.

Είναι εξέλιξη που, με ιδιότυπο κυνισμό, αναδεικνύουν το εύρος της επιρροής των χορηγών στα συγκεκριμένα πανεπιστήμια. Ανοίγει έτσι μια αναγκαία αντιπαράθεση, όχι μόνο στην Αμερική αλλά σε όλο το δυτικό κόσμο και οπωσδήποτε πρέπει να εξελιχθεί και στη χώρα μας, για την ελευθερία του λόγου, τη χρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τις δημόσιες ευθύνες των ακαδημαϊκών ηγετών.

Αν κάποιο ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δομήσει τον προϋπολογισμό του εξαρτώμενο από κάποιους βασικούς χορηγούς και χρηματοδότες, ποια θα είναι η θέση του όταν, για διάφορους λόγους όπως στη περίπτωση μας, αποφασίσουν να αποσύρουν τα εκατομμύρια τους από τη προγραμματισμένη χρηματοδότηση, προκειμένου να «τιμωρήσουν», τα πανεπιστήμια, για τις απόψεις μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, σε θέματα που οι χρηματοδότες χορηγοί διαφωνούν?

Φαντάσου αν, δημόσια, κάποιες νομικές ή επενδυτικές εταιρείες ή ακόμη, για τα ελληνικά δεδομένα, εταιρείες βιομηχανίας, τουρισμού ή ναυτιλίας απειλήσουν ότι θα ακυρώσουν τις προσφορές εργασίας που έχουν κάνει σε φοιτητές ή ότι δεν θα προσλάβουν, όταν αποφοιτήσουν, όποιον/α από τους φοιτητές συμμετέχουν σε σχετικές διαδηλώσεις, αντιθέτων με τις απόψεις των δικών τους σχολών σκέψεων και συμφερόντων.

Με τις σημερινές δυνατότητες της πληροφορικής και της πληροφόρησης είναι εύκολο να έχουμε το σχετικό φάκελο για τον καθένα τους χωρίς την ανάγκη του "σπουδαστικού της ασφάλειας"...

Στην αστική δημοκρατία δυτικού τύπου έχουμε συμφωνήσει ότι τα πανεπιστήμια είναι για να προετοιμάσουν τους φοιτητές στο πώς να ανταποκρίνονται στις δύσκολες απαιτήσεις της εποχής μας και να αντιμάχονται ιδέες οπισθοδρόμησης των κοινωνιών μας. Όχι για να κλείνουν τα μάτια και τα αυτιά τους σε ότι άδικο ή στρεβλό επιδιώκουν δομημένα συμφέροντα στον κόσμο και να σιωπούν σε ιδιοτέλειες στρατευμένων σχολών σκέψεων.

Το να κάνεις doxxing σε φοιτητές για να μην τους προσλάβουν ποτέ και να απειλείς με απόσυρση χρημάτων λόγω μιας άποψης, είναι αντίθετο με την υποστήριξη του δικαιώματος ελευθερίας του λόγου και της έρευνας, στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπως διασφαλίζεται από αυτό που ορίσαμε στο δυτικό κόσμο ως "πανεπιστημιακό άσυλο". Τα πανεπιστήμια, μετά τη Γαλλική επανάσταση, κατέκτησαν να λειτουργούν στη βάση της απεριόριστη αναζήτησης της αλήθειας και της ελεύθερης ανταλλαγής ιδεών. Είναι δεσμευμένα να διαφυλάσσουν και να προαγάγουν την ακαδημαϊκή ελευθερία και να επιμένουν στη «θεσμική ουδετερότητα σε θέματα με πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο”.

Η θεσμική ουδετερότητα είναι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί ένα κλίμα ανοιχτής έρευνας και έντονης ανταλλαγής μεταξύ διαφορετικών πολιτικών και φιλοσοφικών προοπτικών.

Στη χώρα μας η ευεργεσία είναι αξία και θα ήταν λάθος να το απαξιώσουμε αυτό λόγω των παραπάνω...

Αλλά έχει όμως μεγαλύτερη αξία να σκεφτούμε, εδώ στην Ελλάδα, λίγο περισσότερο το θέμα, με αφορμή τη συζήτηση που έχει ανοίξει η κυβέρνηση για τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων και τη λειτουργία των σχετικών κολεγίων στη χώρα μας.

Η υπονόμευση των αρχών της Έκθεσης Kalven, του 1967, που διαμόρφωσε τα πλαίσια λειτουργίας του Πανεπιστημίου του Σικάγο (και έκτοτε αποτέλεσ...