Το βιβλίο WITHOUT COMPASS? ΧΩΡΙΣ ΠΥΞΙΔΑ; 30+...steps for Europe / Βήματα για την Ευρώπη αποτελεί μια βιωματική θεώρηση, (γραμμένου σε τέσσερις γλώσσες - Ελληνικά, Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά, μιας και η διαδρομή του συγγραφέα επηρεάστηκε αυτονόητα από την πολυγλωσσία και την πολυπολιτισμικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης), και καταγραφή εμπειριών που επηρέασαν την σκέψη του συγγραφέα κατά την πολυετή διαδρομή του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως υψηλόβαθμου στελέχους σε διάφορες θέσεις των Γενικών Διευθύνσεών της.

Διαβάζοντας το βιβλίο μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τον κ. Καλλιάνο όχι μόνο ως έναν ένθερμο Έλληνα αλλά την ίδια στιγμή και ως έναν ψυχρό τεχνοκράτη. Έναν παγκόσμιο Ευρωπαίο που προτάσσει την επικοινωνία ως τον καλύτερο τρόπο για να λύσουμε τα προβλήματα.

Κίνητρο για την καταγραφή των εμπειριών του στην Ευρώπη ήταν η διαπίστωση ότι τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη και τα οράματά της απομακρύνονταν από τους πολίτες της. Υπήρξαν άνθρωποι που είδαν, μεταξύ άλλων, την λαϊκή βούληση του Ηνωμένου Βασιλείου, για την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένδειξη αποσύνθεσης και αμφισβήτησης της πορείας προς την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση. Ενός ταξιδιού που άρχισε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο χαρίζοντας ήδη μια ειρηνική συμβίωση και αλληλεγγύη για πάνω από 70 χρόνια τώρα σε εκατομμύρια κατοίκους σε 28 κράτη και όχι μόνο σε αυτά.

Ο στόχος του βιβλίου είναι να μεταλαμπαδευθεί η ευρωπαϊκή γνώση στην επόμενη γενιά. Η συνειδητοποίηση από όλους τους πολίτες της πραγματικότητας της ευρωπαϊκής ένωσης, των δυνατοτήτων και ευκαιριών της οικονομίας της, η κυριαρχία του δικαίου και των ευρωπαϊκών δικαιωμάτων. Ένας στόχος δύσκολος αλλά όχι ακατόρθωτος, που χρειάζεται όμως γνώση και συνεχή επαγρύπνηση για να μη χαθεί στο σκοτάδι της προπαγανδιζόμενης άγνοιας και άρνησης.

Όπως ανάφερε ο καθ. Κωνστ. ΓΕ. Αθανασόπουλος στον πρόλογό του στην παρουσίαση του βιβλίου στο Ναύπλιο στις 28/09/2021 στα πλαίσια εκδήλωσης Διαλόγου για το Μέλλον της Ευρώπης: « Το όλον έργο διακρίνεται για την πρωτότυπη ‘σύλληψη’ του κεντρικού πυρήνος, τον πλούτο των στοιχείων, το μεγάλο εύρος της θεματολογίας, και την συνθετική κριτική θεώρηση των επιμέρους πτυχών διαφόρων ζητημάτων. »

Η θεματολογία

Το βιβλίο διακρίνεται από το μεγάλο εύρος θεματολογίας διαχρονικού ενδιαφέροντος, όπως οι περιφερειακές ανισότητες και η μετανάστευση, για κάθε ενεργό ευρωπαίο πολίτη, και ιδιαίτερα τους νέους. Παράλληλα συνιστά ένα πολύτιμο εργαλείο για όλους εκείνους οι οποίοι διαχειρίζονται φλέγοντα και επίκαιρα ζητήματα εντός εθνικού, ευρωπαϊκού και παγκόσμιου περιβάλλοντος.

Η παρουσίαση γίνεται από την οπτική μιας ανοικτής δημοκρατικής κοινωνίας και της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς, η οποία οφείλει να δείξει το δρόμο στους Ευρωπαίους πολίτες και πολιτικούς.

Ο στόχος αυτού του βιβλίου δεν είναι ούτε να διδάξει ή να περιγράψει μέθοδο «30 και πλέον βήματα» για να φτάσει κανείς στην Ευρώπη. Είναι απλά μια βιωματική (ανά)θεώρηση και καταγραφή εμπειριών που επηρέασαν την σκέψη του κατά τη διάρκεια της «ευρωπαϊκής» διαδρομής του, που επιθυμεί να μοιραστεί με κριτική διάθεση με τους αναγνώστες του βιβλίου. Ένα «μωσαϊκό ευρωπαϊκών εμπειριών» που βοηθά στην κατανόηση του σήμερα αλλά και τις προσδοκίες ενός διαλόγου για το μέλλον της Ευρώπης. Πράγματι η παρουσίαση σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος, Βελγίου, Γερμανίας και Γαλλίας, έδωσαν αφορμή για γόνιμο προβληματισμό και διάλογο για το μέλλον της Ευρώπης.

Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει θέματα που αφορούν κυρίως στην περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα και τους τρόπους χρηματοδοτήσεών της καθώς και στις επιχειρήσεις στην Ευρώπη ενόψει της προετοιμασίας τους για την μεγάλη τομή της «Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς». Χρονικά δηλαδή την περίοδο μέχρι και το 1993 — έτος κομβικό λόγω της δημιουργίας της με βάσει την Συνθήκη του Μάαστριχτ. Είναι ακριβώς η περίοδος κατά την οποία η «ΕΟΚ» διπλασιάστηκε — από 6 σε 12 Κράτη-Μέλη συμπεριλαμβανομένης, βέβαια, της διευρυμένης Γερμανίας μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989. Ιδιαίτερη μνεία θα κάνω στο προφητικό άρθρο του Αυγούστου 1993 που πραγματεύεται το μεταναστευτικό ζήτημα.

Το δεύτερο μέρος καλύπτει την περίοδο λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς από το 1993 μέχρι το 2004, έτος της ιστορικής διεύρυνσης προς τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Το ΕΥΡΩ είχε πλέον εισαχθεί ως κοινό νόμισμα, τα δε θέματα παιδείας αποκτούσαν έντονο ευρωπαϊκό χαρακτήρα και ο αριθμός των Κρατών-Μελών έφθασε τα 25 και εν συνεχεία τα 28. Επακολούθησε βέβαια το Brexit (2021), για το οποίο το βιβλίο αναφέρεται εκτενώς στην περίοδο των διαπραγματεύσεων, με κριτικές προβλέψεις, που δυστυχώς επαληθεύτηκαν.

Το τελευταίο μέρος του βιβλίου περιλαμβάνει δημόσιες παρεμβάσεις του και πρωτοβουλίες της περιόδου από το 2004 μέχρι το 2019.

Διαβάζοντας το βιβλίο ο αναγνώστης θα αντιληφθεί ότι η πραγματικότητα της Ευρώπης εξελίσσεται σε ένα τοπίο με έντονη αίσθηση ομίχλης και ασάφειας σε ένα πλαίσιο ωστόσο με χαραγμένους δρόμους, που καλούν σε συνέχιση της πορείας, έχοντας ως πυξίδα ένα «σύνολο αξιών». Πράγματι, ο καθένας μας είναι ελεύθερος να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει ή και ακόμη να πολεμήσει αυτό το σύστημα αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκείνο όμως που οφείλει να συνειδητοποιήσει είναι ότι η πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών — όπως αυτή εκφράζεται στα δημοκρατικά αντιπροσωπευτικά συστήματα διακυβέρνησης των 27 κρατών μελών σήμερα — συμφωνεί. Προσωπικά θεωρεί ότι μια πορεία συνοδευόμενη από ένα τέτοιο πλέγμα αξιών έχει σαφή προσανατολισμό και οδηγεί στην κατανόηση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος περισσότερο απ’ οποιαδήποτε άλλη άρνηση ή παραποίηση αυτής της πραγματικότητας. Αυτό το τελευταίο καθίσταται σημαντικό λόγω της διακύβευσης του πολυτιμότερου αγαθού που είχε επιτευχθεί μετά των Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Ειρήνη!

Μηδέν Άγαν[1]

Η προτροπή για την βήμα-βήμα προσέγγιση στην Ευρώπη θεωρείται δεδομένη προϋπόθεση για να είναι κάποιος ενεργός συμμέτοχος στην χάραξη της μελλοντικής της πορείας. Ως εκ τούτου, προτείνει στους πολίτες να κάνουν τα ακόλουθα τρία πρώτα βήματα:

Πρώτον να συνειδητοποιήσουμε ότι ο καθένας μας κατοικεί στην Ευρώπη, αλλά και των δυνατοτήτων και ευκαιριών της οικονομίας της. Γιατί η Ευρώπη είναι το σπίτι μας και ο κοινωνικός μας περίγυρος.

Δεύτερον, ότι ως ενεργοί πολίτες πρέπει να μάθουμε την θεσμική λειτουργία της Ευρώπης και πώς εκπροσωπείται ο καθένας μας σε αυτή.

Τρίτον να προσεγγίσουμε και να κατανοήσουμε το αξιακό της σύστημα (δηλαδή την αλληλεγγύη, τον σεβασμό, την δικαιοσύνη, και την συνεργασία) και να μάθουμε να υπερασπιζόμαστε το αγαθό της ειρήνης που με τόσο κόπο έγινε πραγματικότητα στην Ευρώπη μας.

Είσαι στην Ευρώπη, ζούμε σ’ αυτήν μαζί.

Διαμόρφωσε, λοιπόν, το μέλλον της, είναι στα χέρια μας!

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέντρο Επιμόρφωσης, Μελετών, Έρευνας και Ανάπτυξης