Κορωνοϊός: Η Δημοκρατία στην εντατική... για λίγο;

Αννα Διαμαντοπούλου 24 Μαρ 2020

athensvoice.gr


Πριν από λίγες μέρες έγινε στο Ισραήλ η μεγαλύτερη διαδικτυακή διαδήλωση που έγινε ποτέ... εκτός λοιπόν απο το να δουλεύουμε, να διασκεδάζουμε, να επικοινωνούμε,να διαφωνούμε και να συμφωνούμε μπροστά στις οθόνες μας, μπορούμε και να διαδηλώνουμε!Σ? αυτή την πρωτότυπη διαδήλωση, ομιλητές ήταν Δικαστές, δημοσιογράφοι και πολιτικοί, ενώ 500.000 Ισραηλινοί συμμετείχαν με το σύνθημα «αγωνιζόμαστε από το σπίτι μας για το σπίτι μας».

Πώς αλλάζουν οι καιροί, τα συνθήματα!

Το «σηκωθείτε από τον καναπέ» έγινε «καθίστε στον καναπέ», αλλά παραμείνετε ενεργοί και συμμετέχοντες πολίτες. Αυτό είναι και ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα της εποχή μας. Το κράτος έχει τα εργαλεία να ελέγξει τα πιο μυστικά σημεία της ζωής των πολιτών, αλλά στις Δημοκρατίες και οι πολίτες μπορούν να ελέγξουν τα κράτη με πρωτόγνωρους τρόπους.

Η ανάγκη, στις μέρες του κορωνοϊού, δείχνει την ύψιστη σημασία της πολιτικής αλλά και την εξάρτησή της απο τον υπεύθυνο πολίτη. Γίνεται φανερή η δύναμη του κράτους, οι φτερούγες προστασίας του αλλά και η μεγάλη προς κάθε κατεύθυνση δυνατότητα επιβολής.

Αυτό που συμβαίνει με την πανδημία του κορωνοϊού είναι ότι οι κυβερνήσεις στις περισσότερες χώρες συγκεντρώνουν στα χέρια τους όλες τις εξουσίες, ώστε να δράσουν άμεσα και αποφασιστικά για την παρεμπόδιση της εξάπλωσης του ιού και την προστασία της δημόσιας υγείας. Ταυτόχρονα, χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη και τις τεχνολογίες, που εξελίσσονται μέρα με τη μέρα, για να βοηθήσουν στην ανακάλυψη των φαρμάκων, αλλά και για να ελέγξουν τους πολίτες. Ο έλεγχος των πολιτών και η παρακολούθησή τους γίνεται ώστε να προλάβουν τυχόν ενέργειές τους που θα δημιουργούσαν κίνδυνο για τους άλλους. Η ατομική παραβατικότητα στα «χρόνια του κορωνοϊού» ισοδυναμεί με έγκλημα εναντίον του συνόλου και πρέπει να προληφθεί.

Όλα τα παραπάνω υλοποιούνται με μια σωρεία μεθόδων, εργαλείων και εφαρμογών, από την Κίνα και την Πολωνία μέχρι το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Τα κίνητρα είναι σωστά. Σε περιόδους πανδημίας ανάμεσα στο ατομικό δικαίωμα και το δημόσιο συμφέρον, όταν ο χρόνος γίνεται χάρος, υπερισχύει το δημόσιο συμφέρον. Επιβάλλεται ο προσωρινός περιορισμός της ελευθερίας, ώστε να επιστρέψει γρήγορα η ελευθερία.

Αυτή είναι η θετική ανάγνωση των εξελίξεων. Τι θα γίνει, όμως, την επόμενη μέρα, μετά το τέλος της κρίσης; Είναι οι Δημοκρατίες έτοιμες να επανέλθουν στις κατακτημένες με αίμα ελευθερίες των λαών τους; Η πρωτότυπη διαδήλωση των Ισραηλινών θέτει πολύ έγκαιρα αυτό το ζήτημα: «κατανοούμε το προσωρινό, αλλά δεν θα ανεχτούμε το μόνιμο».

Η αποδοχή της λειτουργίας του Κράτους για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού, δεν πρέπει, επουδενί, να θεωρηθεί από τους κυβερνώντες, ακόμα και σε περίπτωση επιτυχούς έκβασής της, ως αποδοχή νέων δεδομένων. Η λειτουργία των Ηγετών, πέρα και έξω από τα Κοινοβούλια και το σύστημα δικαιοσύνης, είναι μια εξαίρεση που  αιτιολογείται λόγω καταστάσεων που απειλούν τη ζωή των πολιτών. Οι Δημοκρατίες οφείλουν να βγουν γρήγορα από την εντατική.

Η χρήση, όμως, της τεχνολογίας και η παρέμβασή της στην ιδιωτικότητα των ανθρώπων, ενδέχεται να οδηγήσουν σε μυστικά και ανεξέλεγκτα εργαλεία στα χέρια κρατικών υπηρεσιών. Η κατάλυση της ιδιωτικότητας είναι από τα μεγαλύτερα ηθικά ζητήματα της Δ΄ Βιομηχανικής Επανάστασης, τα οποία τίθενται πλέον με αυξανόμενη ένταση.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ιδρύθηκαν Διεθνείς Οργανισμοί με παγκόσμια ισχύ, για να αντιμετωπίσουν τη νέα πραγματικότητα. Μετά την πανδημία, θα χρειαστούν και πάλι θεσμοί παγκόσμιας ισχύος. Η πρώτη προτεραιότητα θα είναι η οικονομία. Καμία χώρα δεν θα μπορέσει μόνη της. Ταυτόχρονα, όμως, από την ημέρα «μηδέν», ίσως και πριν από αυτήν, θα πρέπει να μελετηθούν δομές που να επιβάλλουν νέους κανόνες, προδιαγραφές διαφάνειας και ελάχιστα όρια στην χρήση των τεχνολογιών σε σχέση με τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών.

Ίσως είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για πολιτικούς, επιστήμονες, διανοούμενους, καθώς και για την Παγκόσμια Νομική Κοινότητα, γιατί δεν μπορεί να βγει η Δημοκρατία από την εντατική ενώ οι πολίτες θα είναι διασωληνωμένοι. Απλώς δεν θα είναι Δημοκρατία…