Ο απόηχος του δημοψηφίσματος στη Σκωτία ενδιαφέρει την Ευρώπη, αλλά ειδικά συνδέεται με την Κύπρο. Το 55% στήριξε το «καλύτερα μαζί», ενώ το 45% ζήτησε «ανεξάρτητη Σκωτία» και χωριστά κράτη. Μετά τις 18 Σεπτεμβρίου η δημόσια συζήτηση δεν είναι ίδια λ.χ. στην Κύπρο, την Ισπανία, την Ουκρανία. Η παρέμβαση Γ. Μπράουν στη Σκωτία, αν και προβλήθηκε την τελευταία στιγμή, μοιάζει να αφορά και άλλες χώρες. Ο Γ. Μπράουν ζήτησε ενωμένο κράτος, λύσεις ομοσπονδιακού χαρακτήρα στο ΗΒ όπως συμβαίνει με τις πολιτείες στις ΗΠΑ, εμβάθυνση της αποκέντρωσης σε όλα τα επίπεδα-φόροι, μεταφορά πόρων, παιδεία, εξουσίες των κοινοβουλίων- κάτω από μια κοινή στέγη. Αυτή η κατεύθυνση έσπρωξε το ισοζύγιο δυνάμεων υπέρ του «καλύτερα μαζί», μια πορεία που θα οδηγήσει σε μια νέα συνταγματική δομή για το Ηνωμένο Βασίλειο που φαίνεται να κερδίζει την πλειοψηφία στα βασικά κόμματα και στην κοινή γνώμη.
Η Κύπρος χρειάζεται να διαβάσει με προσοχή τα γεγονότα όπως εξελίσσονται στη Σκωτία. Η διαπίστωση ότι οι εκτεταμένες μεταφορές πόρων και εξουσίας στις περιφέρειες, η ολοένα και πιο πειστική εξέλιξη του ομοσπονδιακού μοντέλου, συναντά την βασική αρχή την οποία ο ΟΗΕ έχει διαμορφώσει ως το βασικό περίγραμμα για την αναζήτηση λύσης.
Η μορφή και το περιεχόμενο μιας λύσης στο κυπριακό αποτελούν αντικείμενο δημόσιας και ιδιωτικής συζήτησης. Οι συμφωνίες υψηλού επιπέδου Μακάριου-Ντενκτάς, 1977, και Κυπριανού-Ντενκτάς, 1979, τα ψηφίσματα και γενικότερα τα κείμενα του ΟΗΕ αποτελούν το κατευθυντήριο πλαίσιο, δίνουν τη βάση, αλλά δεν γεμίζουν το περιεχόμενο. Το πλαίσιο μιας συμφωνίας δεν συνδέεται μόνο με τα κείμενα του ΟΗΕ, αλλά συνδέεται πολλαπλώς με την ιστορική διαδρομή ενός προβλήματος, με τις διαθέσεις των ανθρώπων, με το εσωτερικό περιβάλλον. Κατά τη δική μου άποψη, οι πραγματικές δυνατότητες για επίλυση στο κυπριακό ξεκινούν από τη βασική αρχή «μαζί σε ένα κράτος, μόνοι σε μια δικοινοτική πολιτεία». Είναι η κεντρική αξία σε μια λύση η αποδοχή της αρχής για ένα κράτος, μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια, μια διεθνή προσωπικότητα, κατά συνέπεια με μια φωνή στην ΕΕ. Από αυτό το σημείο μπορεί κανείς να διαπιστώσει τις διαθέσεις κάθε κοινότητας και να δώσει ώθηση στις δύο ομόσπονδες πολιτείες που θα καλύπτουν όλες τις άλλες πτυχές και οι οποίες να ενσωματώτονται στην έννοια του ενός και αδιαίρετου κράτους. Έτσι η ομόσπονδη πολιτεία θα έχει όλες τις υπόλοιπες εξουσίες, γιατί αυτό είναι η μόνη λειτουργήσιμη πραγματικότητα τόσο σε ε/κ όσι και σε τ/κ. Η ισορροπία ανάμεσα στο «μαζί» και «διαφορετικοί» συνιστά τη μόνη πιθανότητα να βγούμε από τα αδιέξοδα δεκαετιών και να προσδώσουμε ρεαλιστική βάση στις προσπάθειες για υπέρβαση της κατοχής.
Στο «Κοινό Ανακοινωθέν» ανάμεσα στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον τ/κ ηγέτη Ν. Έρογλου στη Λευκωσία στις 11 Φεβρουαρίου 2014 αναφέρεται ότι «το ομοσπονδιακό σύνταγμα θα ορίζει ότι η ενωμένη Κυπριακή ομοσπονδία θα αποτελείται από δυο συνιστώσες πολιτείες…δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία…με μια διεθνή νομική προσωπικότητα και μια κυριαρχία…το ομοσπονδιακό σύνταγμα θα προνοεί επίσης ότι το κατάλοιπο εξουσίας θα ασκείται από τις συνιστώσες πολιτείες. Οι συνιστώσες πολιτείες θα ασκούν πλήρως και αμετάκλητα όλες τις εξουσίες τους, χωρίς επεμβάσεις από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση».
Το ένα κράτος με εκτεταμένες εξουσίες στις δύο περιφέρειες μπορεί να υποστηριχθεί από πλειοψηφίες στις δύο κοινότητες, αποτρέπει αδιέξοδα, εξομαλύνει διαδικασίες στα πρώτα δύσκολα βήματα και στο βαθμό που θα επιτυγχάνεται περισσότερη κοινότητα αντιλήψεων μέσα στο χρόνο, η αναθεώρηση είναι η λογική απάντηση στην ωρίμανση των συνθηκών. Η συμμετοχή της Κύπρου στην ΕΕ, η πρακτική των συμβιβασμών για να προχωρά το σύστημα, βοηθά στη λειτουργική απόδοση της ομοσπονδιακής πρακτικής στηριγμένης στην πιο πάνω αρχή. Προφανώς αυτό, από μόνο του, δεν αρκεί. Χρειάζεται ισχυρή πολιτική υποστήριξη, ηγετική τεκμηρίωση και παρότρυνση, ηγεσίες που να μιλούν με τη γλώσσα της αλήθειας και του μακροπρόθεσμου συμφέροντος της Κύπρου.
Πολύ απλά: η Κύπρος παραμένοντας διαιρεμένη θα συνεχίσει την οικονομική κατρακύλα, η κρίση θα συνεχίσει να είναι η άλλη πλευρά της μη λύσης. Η εποχή των ανοικτών οριζόντων, της συμμετοχής στην ΕΕ απαιτεί συνέργειες, συνεργασίες, κοινοπραξίες, άνοιγμα στην πραγματική οικονομία που θα μας συνδέεει με την πλήρη ανάπτυξη σε όλη την επικράτεια, στις ξένες επενδύσεις, στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της νήσου, στην ανάπτυξη σε συνθήκες ασφαλείας, στην ενεργητική και πιο γρήγορη αξιοποίηση του φυσικού αερίου.
Σε συνέντευξή του νέου απεσταλμένου του ΓΓ του ΟΗΕ στο κυπριακό Έσπαν Μπαχτ Άϊντα στο ΚΥΠΕ (18/9) σημείωσε ότι «υπάρχουν πολλές διαφωνίες τακτικής φύσης (μεταξύ των θέσεων των δύο πλευρών) αλλά υπάρχει επίσης και η συμφωνία των δύο ηγετών, η κοινή διακήρυξη, που τονίζει ότι ο στόχος είναι μια δικοινοτική διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μια διεθνή προσωπικότητα. Αυτό είναι ένα όραμα που μοιράζονται οι δύο πλευρές, το οποίο μπορεί να τις βοηθήσει να προχωρήσουν. Δεν έχω δει οτιδήποτε ακόμα κάτι που δεν μπορεί να επιλυθεί, αλλά έχω δει αριθμό θεμάτων που δεν έχουν επιλυθεί και αυτός είναι ο λόγος που βρίσκομαι εδώ. Υπάρχουν πολλά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ που διαγράφουν το μέλλον στην Κύπρο, που δεν είναι άλλο από τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, όχι συνομοσπονδία, και αυτό αποτελεί διεθνές δίκαιο. Τα ψηφίσματα του ΣΑ των ΗΕ είναι διεθνές δίκαιο».