Όσοι ασχολούνται με ανέκδοτα σίγουρα θα έχουν ακούσει το παρακάτω: Ασθενής επισκέπτεται τον γιατρό προκειμένου να βρει λύση στο πρόβλημα που έχει προκύψει. “Γιατρέ μου”, λέει ο ασθενής, “όταν σηκώνω το χέρι μου πονάει. Τι να κάνω;” Και ο γιατρός του απαντάει: “Απλά μην σηκώνεις το χέρι”. Κάπως έτσι μοιάζει η συζήτηση για την επαναφορά της λίστας στα ψηφοδέλτια των ευρωεκλογών: απλή, χωρίς να έχει προηγηθεί ο απαραίτητος προβληματισμός.
Λάθος παραδείγματα
Αφορμή για τον σχετικό δημόσιο διάλογο ήταν η καταγγελία εναντίον του Αλέξη Γεωργούλη για κακοποίηση και βιασμό στελέχους της Κομισιόν, που όπως αποκαλύφθηκε τυγχάνει και στέλεχος του ΠΑΣΟΚ. Πριν την υπόθεση Γεωργούλη υπήρξε η εμπλοκή της Εύας Καϊλή στο σκάνδαλο Qatargate. Πριν από την Καϊλή ήταν η υπόθεση διασπάθισης ευρωπαϊκών κονδυλίων από τη Μαρία Σπυράκη. Και πριν τη Σπυράκη ήταν η καταδίκη του χρυσαυγίτη Λαγού για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση.
Τα λαμπερά ονόματα
Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που ανοίγει το ζήτημα του τρόπου εκλογής των ευρωβουλευτών. Παρόμοιοι προβληματισμοί υπήρξαν κατά το παρελθόν και για ανθρώπους που μπορεί να μην είχαν δικαστική εμπλοκή ή καταδίκες, αλλά έλαμψαν δια της απουσίας τους από τα έδρανα του Ευρωκοινοβουλίου. Άνθρωποι που είχαν καταφέρει να εκλεγούν μόνο και μόνο επειδή ήταν διάσημοι παρουσιαστές, τραγουδιστές και ποδοσφαιριστές.
Μια περίπου λύση
Από κάποιους ως αίτιο του προβλήματος παρουσιάζεται ο σταυρός προτίμησης, που καθιερώθηκε για πρώτη φορά στις ευρωεκλογές του 2014. Και ως ασπίδα αποτροπής σε παρόμοια φαινόμενα προτείνεται η επιστροφή στη λίστα. Είναι όμως αυτή η λύση; Για να αναζητήσουμε την απάντηση θα πρέπει να επιστρέψουμε στο ανέκδοτο και να δούμε τι προτείνει ο γιατρός: Αν ο ασθενής δεν θέλει να πονάει όταν σηκώνει το χέρι, τότε απλά ας μην το σηκώνει. Με τον ίδιο τρόπο όσοι απλά ζητούν αλλαγή της διαδικασίας αποφεύγουν να φτάσουν στη ρίζα του προβλήματος και καταφεύγουν στην εύκολη επιλογή της κατάργησης του σταυρού προτίμησης.
Ενώπιον των επιλογών
Μήπως όμως πριν φτάσουμε εκεί να δούμε τι ενδεχομένως μπορεί να προηγηθεί; Για παράδειγμα, θα πρέπει να μας απασχολήσει με βάση ποια κριτήρια επιλέγουν τα κόμματα -ή οι ίδιοι οι αρχηγοί- τα πρόσωπα που στελεχώνουν τα ψηφοδέλτια. Αλλά να σταθούμε και στις επιλογές που κάνουμε εμείς ως ψηφοφόροι όταν βάζουμε τον σταυρό προτίμησης. Γιατί ορθώς στιγματίζουμε περιπτώσεις ευρωβουλευτών που αποδείχθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων, αλλά να θυμόμαστε ότι με σταυρό προτίμησης βρέθηκαν στο Στρασβούργο άνθρωποι όπως ο Μανώλης Γλέζος, ο Γιώργος Γραμματικάκης ή ο Μίλτος Κύρκος.
Απαραίτητες προϋποθέσεις
Όπως ο σταυρός προτίμησης δεν είναι πρόβλημα από μόνος του έτσι και η λίστα δεν είναι αυτόματα η λύση. Αν θέλουμε να επιστρέψουμε σε αυτό που ίσχυε μέχρι και το 2009 τότε, για παράδειγμα, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η κατάρτιση της λίστας δεν θα είναι αποτέλεσμα απόφασης ενός και μόνο προσώπου, ακόμα και αν αυτό τυγχάνει να είναι πρωθυπουργός. Αν μάλιστα θέλουμε να συζητήσουμε σοβαρά το ενδεχόμενο η λίστα να ισχύσει και στις βουλευτικές εκλογές τότε θα πρέπει να μιλήσουμε για τη δημοκρατική λειτουργία των κομμάτων και τις εσωτερικές τους διαδικασίες. Αν από την άλλη θέλουμε να μείνουμε στον σταυρό τότε η πολιτική θα πρέπει να αποκτήσει ξανά τον παιδευτικό της χαρακτήρα και να δημιουργήσει ψηφοφόρους που θα έχουν το αίσθημα της ευθύνης απέναντι στις επιλογές τους. Και τελικά η “κάθαρση” θα ακολουθήσει.