Η Ευρωπαϊκή προοπτική για το Διατλαντικό Ελεύθερο Εμπόριο

Karel De Gucht 04 Μαρ 2013

Κείμενο ομιλίας στο συνέδριο του Harvard Kennedy School,  «Ευρώπη 2.0: Προχωρώντας στο επόμενο βήμα», 2 & 3 Μαρτίου 2013, Κέημπριτζ, ΗΠΑ

.

Αγαπητέ καθηγητή Λόρενς, κυρίες και κύριοι,

Πριν ξεκινήσω, θέλω να ευχαριστήσω και να συγχαρώ τους φοιτητές σας που διοργάνωσαν αυτό το εξαιρετικό συνέδριο.

.

Η Ευρώπη είναι σύνθετη και ένα συνέδριο δύο ημερών μάλλον απέχει από το να καταστήσει κατανοητό πώς ακριβώς λειτουργεί. Είμαι όμως βέβαιος ότι μετά την ολοκλήρωση του συνεδρίου αύριο, πολλοί από τους συνέδρους θα γνωρίζουν κάπως περισσότερα για όσα κάνουμε αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και είναι τιμή μου που μου ζητήθηκε να εκφωνησω την εναρκτήρια ομιλία.

.

Ένας έξυπνος Αμερικανός είπε κάποτε: «Ούτε εμείς ούτε τα μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινής Αγοράς είμαστε τόσο εύποροι ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε καταφύγιο σε υψηλού κόστους αγροκτήματα ή εργοστάσια από τους ανέμους του διεθνούς ανταγωνισμού».

Ήταν πριν από 40 χρόνια, όταν ο Πρόεδρος Κένεντυ μίλησε για την προώθηση του διατλαντικού εμπορίου στο τελευταίο του διάγγελμα για την «Κατάσταση της Ένωσης» που απηύθηνε στους Αμερικανούς.

Παρά το γεγονός ότι σήμερα είμαστε πολύ πιο εύποροι από ό,τι πριν από 40 χρόνια , η διαπίστωση αυτή εξακολουθεί να ισχύει.

Τον περασμένο μήνα, ο Πρόεδρος Ομπάμα στο διάγγελμά του προς τους Αμερικανούς για την Κατάσταση της Ένωσης ανακοίνωσε ότι υποστηρίζει την έναρξη των διαπραγματεύσεων για μια ολοκληρωμένη Διατλαντική Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών. Μία ημέρα μετά, οι Ευρωπαίοι ομολόγοι του, οι Πρόεδροι Μπαρόζο και Φαν Ρομπούι, δήλωσαν επίσης την υποστήριξή τους για την έναρξη των διαπραγματεύσεων.

.

Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία.

Μια Διατλαντική Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών θα είναι η μεγαλύτερη, η πιο σημαντική διμερής εμπορική πρωτοβουλία διαπραγμάτευσης στην ιστορία:

.

    .

  1. Θα καλύπτει τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο,
  2. .

  3. Θα καλύπτει τις μεγαλύτερες εμπορικές και επενδυτικές σχέσεις στον κόσμο,
  4. .

  5. Θα περιλαμβάνει το πιο φιλόδοξο σώμα νομικών κανόνων για το εμπόριο και τις επενδύσεις που έχει γνωρίσει ο κόσμος μέχρι σήμερα.

    Προφανώς η διαπραγμάτευση δεν θα είναι απλή. Και όταν θα έχει ολοκληρωθεί η πολιτική διαδικασία θα ακολουθήσει η διαδικασία των επικυρώσεων, η οποία επίσης δεν θα είναι απλή.

  6. .

.

Έτσι, αυτό που θέλω να κάνω σήμερα είναι …

Πρώτα να διασαφηνίσω γιατί χρειαζόμαστε αυτήν  την συμφωνία και να δώσω μια εικόνα για το τι πραγματικά μπορεί να αφορά, έτσι ώστε ο καθένας ο καθένας στη συζήτηση που θα ακολουθήσει να γνωρίζει με τι έχουμε να κάνουμε.

.

Γιατί τώρα; Η ιδέα δεν είναι καινούρια. Δεδομένου ότι εδώ και πολλά χρόνια δεν κατέστη εφικτό να υλοποιήσουμε μια ανάλογη συμφωνία, είναι φυσικό να αναρωτιέται κανείς γιατί άραγε θα μπορούσαμε να τα καταφέρουμε αυτήν την φορά;

Κατά τη γνώμη μου υπάρχουν δύο λόγοι.

Πρώτον, η κρίση.  Όταν το 2008 κατέρρευσε η Lehman Brothers και κήρυξε πτώχευση, η Ευρώπη αισθάνθηκε επίσης τις συνέπειες.

Όταν η κρίση επανέκαμψε, επιφέροντας αδυναμία σε Κράτη Μέλη της Ε.Ε. να δανεισθούν από τις αγορές για να χρηματοδοτήσουν τα εθνικά τους χρέη, υπήρξε απειλητική όχι μόνο για το Ευρώ αλλά και για την ανάκαμψη των ΗΠΑ.

Υπάρχουν πολλά μαθήματα που μπορούν να εξαχθούν από τα τελευταία 5 χρόνια, αλλά το κυριότερο είναι η ξεκάθαρη βαθιά αλληλεξάρτηση.

.

Δεύτερον, επειδή η διατλαντική οικονομία …

.

    .

  1. με τον τζίρο των 2 δισεκατομμυρίων Ευρώ ημερησίως στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, μέγεθος που αντιστοιχεί σχεδόν στο ένα τρίτο του παγκόσμιου εμπορίου,
  2. .

  3. με τις αμοιβαίες επενδύσεις του αξίζουν πάνω από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια συνολικά
  4. .

  5. και με δεκαπέντε εκατομμύρια εργαζόμενους στην Ευρώπη και την Αμερική …

    … είναι ήδη ένας γιγάντιος μεταφορικός ιμάντας για τις οικονομικές αλλαγές που συμβαίνουν και στις δύο πλευρές του κοινού μας ωκεανού.

    Αναρωτιεμαι, αν αυτός ο ιμάντας μέχρι σήμερα μεταφέρει αρκετές δυσκολίες, όπως έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια, γιατί άραγε δεν μπορεί να μεταφέρει και ανάπτυξη;  Όπως έχει συμβεί επί πολλές πολλές δεκαετίες στο παρελθόν;

    Ας μην ξεχνάμε ότι η ανάπτυξη είναι αυτό που έχουμε σήμερα απόλυτη ανάγκη.

    Και στις δύο πλευρές υποφέρουμε ακόμη από τις συνέπειες του σεισμού που έπληξε τις οικονομίες μας το 2008. Η κρίση αποκάλυψε αδυναμίες στην οικονομική αρχιτεκτονική της Ευρώπης που οφείλαμε να επισκευάσουμε, αλλά ακόμη νιώθουμε τις μετασεισμικές δονήσεις. Στην Αμερική, η επιχείρηση επισκευών είναι πιο προηγμένη, αλλά η ανάκαμψη παραμένει εύθραυστη και η επιστροφή στην πλήρη απασχόληση είναι ακόμα χρόνια μακριά.

    Σε αυτό ακριβως το σημείο, η νέα εταιρική σχέση εισέρχεται με καθοριστικό τρόπο στην συνολική εικόνα.

  6. .

.

Δεν είμαι οικονομολόγος. Γνωρίζω ότι ανάμεσα στους οικονομολόγους υπάρχουν συζητήσεις και διαφωνίες: μεταξύ κεϋνσιανών και μονεταριστών, μεταξύ υποστηρικτών της προσφορράς και υποστηρικτών της ζήτησης, μεταξύ φορλογικών ‘γερακιών ‘ και φορολογικών ‘περιστεριών’.  Μεταξύ όλων αυτών όμως υπάρχει ευρεία συναίνεση σε ένα σημείο: σχεδόν όλοι οι οικονομολόγοι συμφωνούν με τα λόγια του Προέδρου Kennedy: το εμπόριο είναι απαραίτητο συστατικό της ευημερίας.

Το εμπόριο φέρνει νέους πελάτες για τους εξαγωγείς μας, φθηνότερες πρώτες ύλες για τους παραγωγούς μας και περισσότερο ανταγωνισμό που κάνει τις επιχειρήσεις μας πιο αποτελεσματικές.

Για το εισόδημα των Ευρωπαίων τα αποτελέσματα της συμφωνίας που προσπαθούμε να συνάψουμε αναμένεται να είναι μεταξύ 0,5% και 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, το οποίο σημαίνει εκατοντάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας.

Αυτό είναι το φθηνότερο πακέτο τόνωσης που μπορείτε να φανταστείτε.

Έτσι, ο πρώτος λόγος για μια συμφωνία τώρα είναι να δοθεί μια πρέπουσα απάντηση στην κρίση.

Ο δεύτερος λόγος που πρέπει να προχωρήσουμε είναι ότι ο κόσμος έχει αλλάξει.

.

Η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία παίζουν πολύ διαφορετικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία σήμερα από ό,τι δεκαπέντε, δέκα ή ακόμη και πέντε χρόνια πριν. Το παγκόσμιο κέντρο της οικονομικής βαρύτητας μετατοπίζεται.

Είναι ξεκάθαρο ότι τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να εμβαθύνουμε τις σχέσεις μας με τους εταίρους αυτούς. Αλλά δεν πρέπει να αγνοούμε την επίδραση των νέων ρόλων τους στη δική μας σχέση.

.

Εδώ ανακύπτει το ζήτημα της ηγεσίας στον χώρο του διεθνούς εμπορίου. Οι υπουργοί Εμπορίου σε όλο τον κόσμο γνωρίζουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να ορίσουμε τους κανόνες για το διεθνές εμπόριο και τις επενδύσεις είναι μέσω του πολυμερούς συστήματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Το σύστημα αυτό εξακολουθεί να λειτουργεί και παραμένει το πιο αποτελεσματικό από όλους τους διεθνείς οργανισμούς. Φέτος αναμένεται να έχουμε σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη διευκόλυνση του εμπορίου και των μηχανισμών για την επίλυση των διαφορών.

.

Αλλά ο πυρήνας της διαπραγματευτικής ατζέντας στον ΠΟΕ είναι για την ώρα μπλοκαρισμένος, σε μεγάλο βαθμό λόγω των διαφορών απόψεων μεταξύ των ανεπτυγμένων δυνάμεων (όπως οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση) από τη μια πλευρά και των ανερχόμενων δυνάμεων από την άλλη.

Δυστυχώς, αυτή η επιβράδυνση έρχεται σε μια στιγμή κατά την οποία οι νέοι κανόνες για το διεθνές εμπόριο και τις επενδύσεις είναι απολύτως απαραίτητοι για να προχωρήσουμε σε μια πιο ολοκληρωμένη παγκόσμια οικονομία.

Πρέπει, λοιπόν, να βρούμε τρόπους για να προχωρήσουμε προς τα εμπρός.

.

Μια εταιρική σχέση ΕΕ-ΗΠΑ μπορεί να λειτουργήσει ως ένα εργαστήριο πολιτικής για τους νέους κανόνες του εμπορίου που χρειαζόμαστε, ιδίως  σε θέματα όπως οι κανονιστικοί φραγμοί, η πολιτική ανταγωνισμού, οι απαιτήσεις προσαρμογής σε τοπικό επίπεδο, οι πρώτες ύλες και η ενέργεια.

.

Αυτοί δεν είναι απαραίτητα τομείς στους οποίους έχουμε διατλαντικές δυσκολίες. Αλλά είναι σημαντικοί σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν υπολογίσουμε το ειδικό βάρος ενός τέτοιου συνεταιρισμού στην παγκόσμια οικονομία θα δούμε ότι πολλοί που επιθυμούν να πωλούν στις αγορές μας θα έχουν συμφέρον να κινηθούν προς την κατεύθυνση των κανόνων που μπορούμε εμείς να θεσπίσουμε.

.

Αν αυτοί λοιπόν είναι οι λόγοι για την οικοδόμηση μιας νέας εταιρικής σχέσης, ποιο είναι το περιεχόμενό της;

.

Το ευκολότερο μέρος θα είναι η αφαίρεση των δασμών που παραμένουν στα εμπορεύματα. Οι μέσες δασμολογικές επιβαρύνσεις είναι ήδη χαμηλές, μεταξύ 3% και 5%, αλλά δεν υπάρχει κανένας  λόγος να μην μηδενισθούν.

Τα άλλα θέματα  θα είναι δυσκολότερα, αλλά αν μπορέσουμε να τα διαχειριστούμε επιτυχώς, η ανταμοιβή μας θα είναι μεγάλη.

Ας δούμε για παράδειγμα τις δημόσιες συμβάσεις. Μία δυσκολία είναι στην συγκεκριμένη περίπτωση ότι οι σχετικοί περιορισμοί στις ΗΠΑ δεν είναι μόνο σε ομοσπονδιακό, αλλά και σε πολιτειακό επίπεδο.

Έπειτα, υπάρχουν οι υπηρεσίες. Αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ της αξίας των εξαγωγών και από τις δύο οικονομίες, αλλά το άνοιγμα της πρόσβασης σε αυτές είναι μία πολύπλοκη υπόθεση, επειδή είναι άυλα προϊόντα και συχνά υπάγονται σε αυστηρές ρυθμίσεις.

Και, τέλος, υπάρχει το ζήτημα της σύγκλισης των κανονιστικών ρυθμίσεων.

Που αποτελεί το ζήτημα με την μεγαλυτερη ζωτική σημασία για αυτήν την συμφωνία. Τα περισσότερα οφέλη της ζητούμενης συμφωνίας θα προέλθουν από την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.

Γιατί; Διότι σε μια αγορά τόσο ολοκληρωμένη όπως η δική μας, όπου οι δασμοί είναι πολύ χαμηλοί, τα πραγματικά εμπόδια που εξακολουθούν να υπάρχουν είναι αυτές ακριβώς οι ρυθμίσεις.

.

Αυτός είναι ο πιο δύσκολος στόχος. Αλλά αν είμαστε ρεαλιστές και δημιουργικοί, ο στόχος αυτός δεν θα είναι ανέφικτος.

Γιατί πραγματιστές;

Όταν μιλάμε για τη διατλαντική συνεργασία επί ρυθμιστικών ζητήματων, συχνά εστιάζουμε στις διαφορές μεταξύ των συστημάτων μας.

Οι διαφορές φυσικά δεν θα πρέπει να υποτιμηθούν. Δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε οι δύο πλευρές ζητήματα όπως οι ορμόνες στο κρέας ή οιγεωγραφικές ονομασίες, όπως το ζαμπόν Πάρμας για να καταλάβουμε το πρόβλημα. Υπάρχουν σκληρές διαπραγματεύσεις μπροστά μας.

Αλλά αν αφήσουμε τον μεγεθυντικό φακό και δούμε τα ρυθμιστικά θέματα με μια πιο ευρεία προσέγγιση, θα διαπιστώσουμε ότι τελικά, αμφότεροι, θέλουμε το ίδιο αποτέλεσμα: ένα υψηλό επίπεδο προστασίας για τους ανθρώπους μας από τους κινδύνους για την υγεία, την ασφάλεια, την οικονομική ασφάλεια και το περιβάλλον.

Ρωτήστε τον εαυτό σας τις ακόλουθες ερωτήσεις:

.

    .

  1. Είναι μια ζώνη ασφαλείας σε ένα ευρωπαϊκό αυτοκίνητο περισσότερο ή λιγότερο ασφαλής από ό, τι σε ένα αυτοκίνητο στις ΗΠΑ;
  2. .

  3. Είναι ένα φάρμακο που έχει εγκριθεί για την αγορά των ΗΠΑ περισσότερο ή λιγότερο ασφαλές από ένα εγκεκριμένο στην Ευρώπη;
  4. .

  5. Είναι ένα αεροπλάνο που πετάει μεταξύ Σικάγο και το Φοίνιξ περισσότερο ή λιγότερο ασφαλές από ένα που πετάει μεταξύ Κοπεγχάγης και το Παρίσι;

    Δεν είμαι αρμόδιος για τη ρύθμιση σε οποιαδήποτε από αυτές τις περιοχές. Αλλά ξέρω ότι ένιωσα ασφαλής όταν οδήγησα σε όλη την Βοστώνη σήμερα το πρωί. Και νομίζω ότι οι Αμερικανοί αισθάνονται εξίσου ασφαλείς όταν μπαίνουν σε ένα ευρωπαϊκό αυτοκίνητο ή όταν αγοράζουν φάρμακα από ενα ευρωπαϊκό φαρμακείο.

    Μια πραγματιστική προσέγγιση για την σύγκλιση των κανονιστικών ρυθμίσεων έχει ως εκ τούτου να κάνει με την αναγνώριση ότι συχνά έχουμε δύο διαφορετικά συστήματα που προσπαθούν να κάνουν ακριβώς το ίδιο πράγμα.

    Γιατί δημιουργικοί;

    Επειδή η αναζήτηση πρακτικών λύσεων θα απαιτήσει να κάνουμε τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Σήμερα οι ρυθμιστές στις δύο πλευρές λειτουργούν ανεξάρτητα, με δικά τους χρονοδιαγράμματα, με τις δικές τους εκλογικές περιφέρειες. Ο τρόπος με τον οποίο εργάζονται έχει βαθιές ρίζες στην παράδοση και συχνά στους ισχύοντες νόμους.

    Αν θέλουμε να κάνουμε τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο, θα πρέπει όλα τα εμπλεκόμενα μέρη σε αυτές τις διαπραγματεύσεις να αποτιμήσουν με αντικειμενικότητα τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται και αν μπορεί να βελτιωθεί. Πώς μπορούμε να φέρουμε την άλλη πλευρά στη διαδικασία βελτίωσης των δεδομένων νωρίτερα; Υπάρχουν τρόποι να «χτίσουμε» πάνω στην δουλειά που έχει ήδη γίνει από την άλλη πλευρά και να μην περιοριζόμαστε στην απλή μεταφορά και αναπαραγωγή;

    Και, τέλος, γιατί ρεαλιστές;

  6. .

.

Επειδή είμαστε διαφορετικές κοινωνίες. Όπως έχω πει, μοιραζόμαστε πολλές κοινές αξίες, αλλά υπάρχουν επίσης πολλά θέματα που Αμερικανοί και Ευρωπαίοι τα βλέπουμε διαφορετικά. Αυτή η διαπραγμάτευση δεν θα αλλάξει αυτό το γεγονός. Και αν πρόκειται να είναι επιτυχής θα πρέπει να είναι σαφές ότι δεν θα θέσει αυτές τις αξίες υπό αμφισβήτηση.

Υπάρχουν ήδη τόσα πολλά που μπορούμε να κάνουμε χωρίς να διαρήξουμε αυτήν τη γραμμή:

Αν…

.

    .

  1. αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά όλες τις διαφορές στις διαδικασίες,
  2. .

  3. απορρίψουμε όλες τις επιστημονικά αδικαιολόγητες απαιτήσεις,
  4. .

  5. αναπτύξουμε κοινές λύσεις για τις πιο σημαντικές νέες ρυθμιστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε …
  6. .

.

… Τότε αυτή η συμφωνία θα φέρει την ανάπτυξη που χρειαζόμαστε χωρίς να υπονομεύονται οι επιλογές που έχουμε κάνει. Αυτό δεν θα είναι ένας εύκολος στόχος. Και θα απαιτήσει σίγουρα αλλαγές στα αντίστοιχα συστήματα μας. Αλλά πιστεύω ότι είναι μια ρεαλιστική στόχευση.

Λίγα τελευταία λόγια για το πώς θα γίνει αυτό.

.

Ενώ η προώθηση του ελεύθερου εμπορίου, από οικονομική άποψη δεν μοιάζει με παιδικό παιχνίδι, πολιτικά είναι μια πιο σύνθετη υπόθεση.

Ισχυρά συμφέροντα από προστατευόμενους τομείς θα προσπαθήσουν να ρίξουν άμμο στους τροχούς. Η κλίμακα αυτής της συμφωνίας θα οδηγήσει επίσης πολλούς σκεπτικιστές έξω από το δάσος. Ας το παραδεχτούμε: οι λέξεις «Ευρώπη» και «Αμερική» δεν προκαλούν πάντα τις ζητωκραυγές των λαών μας.

Αυτό σημαίνει ότι όσοι από εμάς θέλουν να δουν αυτή τη διαδικασία να πετυχαίνει, θα πρέπει να ενώσουν τις προσπάθειές τους.

.

Η προσπάθεια δεν περιλαμβάνει μόνο τις κυβερνήσεις, αλλά και την κοινωνία πολιτών με την ευρύτερη δυνατή έννοια, συμπεριλαμβανομένων της εκπαιδευτικής και της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Έχοντας δει τη θετική αντίδραση που προκλήθηκε και μόνο από την ανακοίνωση της διαπραγμάτευσης, είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να προχωρήσουμε ουσιαστικά κατά τα επόμενα δύο χρόνια, όπως έχουμε έχουμε σχεδιάσει.

Αλλά θα το κάνουμε μόνο αν έχουμε διατηρήσει ισχυρά αποθεματικά πολιτικής βούλησης. Και αν είμαστε πρόθυμοι να μεταφράσθει αυτή η βούληση σε πρακτικές λύσεις. Τα τολμηρά και ολοκληρωμένα σχέδια δεν σπανίζουν επειδή είναι εύκολα. Σπανίζουν επειδή είναι δύσκολα.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

.

Ο Κάρελ Ντε Γκουχτ, είναι Ευρωπαίος Επίτροπος για το Εμπόριο

.

*Πηγή: http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-13-178_en.htm#PR_metaPressRelease_bottom

.