Στη Θεσσαλονίκη, εδώ και χρόνια, λειτουργεί ένα από τα λίγα εθελοντικά σχολεία που διδάσκει ελληνική αλλά και ξένες γλώσσες. Ιδρύθηκε από εθελοντές εκπαιδευτικούς στις αρχές του ?90 και ξεκίνησε με 7-8 μαθητές, πρόσφυγες μετανάστες και παλιννοστούντες. Ως σήμερα, από τα θρανία του έχουν περάσει πάνω από έξι χιλιάδες άνθρωποι. Ανάμεσά τους, και αρκετοί Έλληνες, που βρήκαν στον «Οδυσσέα» μια σπάνια ευκαιρία δωρεάν εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας. Ακόμα και μαθητές λυκείου, απευθύνονται εκεί, για βοηθητικά μαθήματα ελληνικών.
Οι περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες -μπορώ να το βεβαιώσω, ως γονιός που μεγάλωσα δύο παιδιά στην Ελλάδα- πάνε και για έναν επιπρόσθετο λόγο: θέλουν να «βηματίζουν» όσο γίνεται πιο κοντά στα παιδιά τους, που πάνε σχολείο, και να μπορούν να είναι χρήσιμοι σε αυτά. Οι γονείς, γνωρίζουν την αγωνία που έχουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά στα μαθήματα. Στους γονείς μετανάστες, είναι δυο φορές εντονότερη, διότι «ανακατεύεται» και με την πλημμελή γνώση που έχουν οι ίδιοι για τη γλώσσα, το οποίο είναι και το σημαντικότερο «εργαλείο» επιβίωσης, αλλά και ένταξης.
Από τον Ιούνιο του 2012, όμως, ο «Οδυσσέας» έχει μπει σε μια πολύ σοβαρή περιπέτεια, με κίνδυνο όχι μόνο τη συνέχεια της λειτουργίας του, αλλά και την ταλαιπωρία ανθρώπων που επί τόσα χρόνια, το κρατάνε ζωντανό με το μεράκι και με δικά τους έξοδα. Από έλεγχο της εφορίας, λοιπόν, πρόεκυψε πλημμελής καταγραφή εσόδων. Νομικός σύμβουλος και λογιστής, τους είχαν διαβεβαιώσει ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν απαραίτητο, αφού πρόκειται για χρήματα που οι ίδιοι (ας πούμε οι «μέτοχοι») βάζουν στους εαυτούς τους. Αν και η νομική μορφή του είναι Αστική Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση, και το μυαλό πολλών πάει στο θέμα των ημερών, με ΜΚΟ που έχουν «τσεπώσει» δημόσιο χρήμα για έργα που ανέλαβαν αλλά ποτέ δεν έκαναν, ο «Οδυσσέας» έλαβε όλα αυτά τα χρόνια από το κράτος, συνολικά 12.500 ευρώ σε δύο δόσεις. Χρήματα που αξιοποιήθηκαν πλήρως και με σύνεση, όπως εξηγούν οι ίδιοι. Οποιαδήποτε μορφής έσοδα, ήταν και είναι από εισφορές των μελών, των δασκάλων και άλλων εθελοντών. Και γίνεται λόγος για εισφορές των 5 και 10 ευρώ, που αμέσως πάνε για την αγορά αναλώσιμων και σχολικής ύλης. Οι μαθητές εξάλλου δεν πληρώνουν και οι δάσκαλοι, φυσικά, δεν πληρώνονται.
Η αντιμέτωπη του «Οδυσσέα» από την εφορία, υπήρξε ίδια με κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, τη στιγμή που και τέτοια δεν είναι, αλλά και λόγους να αποκρύβει έσοδα δεν έχει. Ποια έσοδα, τη στιγμή που τέτοια, αποδεδειγμένα, δεν έχει; Τους επεβλήθη, λοιπόν, για αυτή την παρατυπία, πρόστιμο 62.000 ευρώ, που τώρα έχει ξεπεράσει ήδη τις 76.000. Δύο παραδείγματα προστίμων: για 6 αποδείξεις των περίπου 80 ευρώ, που υπήρχαν αλλά δεν είχαν καταχωρηθεί στο σωστό κουτάκι, επεβλήθη πρόστιμο 6.500 ευρώ και για μπλοκάκια αποδείξεων εισφορών, που ζήτησε η ελέγκτρια να δει, και τα πήγαν εκπρόθεσμα, πρόστιμο 8.500 ευρώ! Σε σχολείο που δεν κερδίζει ούτε σεντς, πρόστιμα αστρονομικά. Που ούτε έχει κλέψει ή ζημιώσει το κράτος, κατά κανένα τρόπο, ούτε και διαχειρίστηκε ποτέ δημόσιο χρήμα. Έχουν κάνει ρύθμιση και πρέπει να πληρώσουν 43 δόσεις των 1800 ευρώ, αλλά με μηδενικό εισόδημα, δεν είναι καν σε θέση να πληρώσουν.
Η μη καταβολή δύο δόσεων, σημαίνει δίκη, και πιθανώς καταδίκη, του εκπαιδευτικού Αντώνη Γαζάκη, προέδρου του Δ.Σ. του «Οδυσσέα» Κινδυνεύουν με φυλακή και ρισκάρουν τη δουλειά τους, άνθρωποι, εθελοντές δάσκαλοι, που το μόνο τους «έγκλημα» είναι η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Στη Σουηδία που ζω, τέτοια σχολεία είναι ευθύνη του κράτους, στα πλαίσια της δια βίου μάθησης, που αναλαμβάνει να εφοδιάσει τους νέους του πολίτες με τα απαραίτητα «εργαλεία», για να του είναι χρήσιμοι και να εντάσσονται ομαλά. Αν αυτό μοιάζει τόσο μακρινό για την Ελλάδα, τουλάχιστον, ας μην μπει το κράτος εμπόδιο, και σε εκείνες τις εθελοντικές προσπάθειες, που γίνονται από άξιους θαυμασμού ανθρώπους. Ας μην επιβεβαιωθεί, άλλη μια φορά, η λαϊκή παροιμία που μιλάει για «ακριβούς στα πίτουρα και φθηνούς στο αλεύρι»…