Ο ταλαντούχος κύριος Ερντογάν;

Ρεβέκκα Γ. Παιδή 17 Αυγ 2014

Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου χρόνου το κύρος και το γόητρο του τούρκου πρωθυπουργού φαινομενικά κατέρρεε υπό το βάρος όσων συνέβαιναν στην πλατεία Ταξίμ, των διαφωνιών εντός του AKP, των αποκαλύψεων για τα σκάνδαλα και τη διαφθορά, που έφτανε μέχρι και στο άμεσο οικογενειακό του περιβάλλον, και σειράς άστοχων χειρισμών στις κρίσεις που ανέκυψαν στη Μέση Ανατολή.

Το πορτρέτο ενός αλαζόνα, διεφθαρμένου, επιπόλαιου ηγέτη σκιαγραφούταν στα διεθνή μέσα ενημέρωσης και οι προβλέψεις για το μέλλον του Ερντογάν έπαιρναν κάθε πιθανή διάσταση. Περισσότερο ψύχραιμες φωνές ωστόσο υπογράμμιζαν ότι οι εξελίξεις δεν θα έρθουν από την πλατεία. Η πολιτική στο εσωτερικό, όπως και στο διεθνές πεδίο, είναι παιχνίδι πολλών επιπέδων και αυτό ο ταλαντούχος κύριος Ερντογάν το γνωρίζει καλά. Η παντοδυναμία του δεν είχε πληγεί στα κομβικά σημεία της διακυβέρνησής του. Έτσι την προηγούμενη εβδομάδα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πέτυχε ακόμη έναν στόχο του, να εκλεγεί πρόεδρος στην πρώτη απευθείας από το λαό προεδρική εκλογή στην Τουρκία και μάλιστα πανηγυρικά από τον πρώτο γύρο.

Αναζητώντας κάποιος τις αιτίες πίσω από την πρόσφατη νίκη του δεν μπορεί παρά να ανατρέξει σε μία άλλη προεδρική εκλογή, αυτή του Μπιλ Κλίντον επί του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου το 1992 στις ΗΠΑ. Ένας από τους τρεις πυλώνες στους οποίους στηρίχθηκε η καμπάνια ήταν το μήνυμα του επικοινωνιολόγου του Κλίντον James Carville «Είναι η οικονομία, βλάκα», με το οποίο ήθελε να αναδείξει πώς τα αποτελέσματα της οικονομικής πολιτικής στην καθημερινότητα διαμορφώνουν τις προτιμήσεις των ψηφοφόρων.

Αναμφισβήτητα οι οικονομικές επιδόσεις της Τουρκίας κατά την πρωθυπουργία του Ερντογάν αποτελούν βασικό συστατικό της παντοδυναμίας του και του έδωσαν τη νίκη. Στις τρεις θητείες του AKP στην κυβέρνηση στην Τουρκία δεν ευημέρησαν μόνον οι μακροοικονομικοί δείκτες αλλά και οι άνθρωποι μέσα από μία πρωτόγνωρη αναδιανομή εισοδήματος και άνοδο του βιοτικού επιπέδου για εκατομμύρια Τούρκους.

Μπορεί οι εικόνες από το Γκεζί Παρκ, όπου ετερόκλητες ομάδες συγκεντρώθηκαν, για να αντισταθούν στη συντηρητική στροφή που επιβάλλει ο Ερντογάν, να δημιούργησαν μία αίσθηση απονομιμοποίησης του τούρκου ηγέτη στη διεθνή κοινή γνώμη, όμως εκείνος ενδιαφέρεται περισσότερο για ένα πολύ πιο σημαντικό κομμάτι, τους συντηρητικούς ψηφοφόρους στην καρδιά της Τουρκίας, που του εξασφαλίζουν την πλειοψηφία. Υπό αυτό το πρίσμα η στάση που κατακρίθηκε διεθνώς ως αλαζονική, διχαστική και αδιάλλακτη ήταν μονόδρομος για τον Ερντογάν, όπως και όλοι οι ισχυρισμοί του περί πλεκτάνης εναντίον του, ώστε να διατηρήσει συσπειρωμένους τους οπαδούς του, που με την άνοδο του AKP νιώθουν πολιτικά, οικονομικά και ιδεολογικά εντός του συστήματος, από το οποίο τους είχε επί χρόνια αποκλείσει το κεμαλικό κατεστημένο.

Επιπλέον, παρά τα πλήγματα που δέχτηκε η διακυβέρνηση Ερντογάν, διαθέτει ένα ισχυρό δίχτυ υποστήριξης από συμφέροντα που διασφαλίζουν την προβολή και την κυριαρχία του τούρκου ηγέτη έναντι των αντιπάλων του τόσο στο εσωτερικό του AKP, όπου οι πιο μετριοπαθείς φωνές δεν φαίνεται να έχουν καμία τύχη, όσο και στην ευρύτερη πολιτική σκηνή, όπου δεν υπάρχει μία αντίστοιχη προσωπικότητα, ικανή να διαμορφώσει μία ισχυρή και ενιαία αντιπολίτευση.

Έτσι η πολιτική στην Τουρκία εξελίσσεται σε one man show. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να εξελίσσεται σε Κεμάλ της άλλης πλευράς. Ωστόσο η παντοκρατορία του δεν προοιωνίζεται απαραίτητα και μία θητεία στρωμένη με ροδοπέταλα. Η οικονομική πολιτική στην οποία στηρίχθηκε ήταν βραχυπρόθεσμη και συνοδευόταν από ούριους ανέμους. Τα αποτελέσματά της είναι εύθραυστα. Τώρα θα κριθεί κατά πόσο η ανάπτυξη είναι βιώσιμη. Επιπλέον πρόσφατες επιλογές του Ερντογάν στη Συρία και το Ιράκ έρχονται σε αντίθεση με τις επιθυμίες ισχυρών οικονομικών συμφερόντων στο εσωτερικό της Τουρκίας. Ο τούρκος ηγέτης πέρασε στη διάρκεια των τριών θητειών του διά πυρός και σιδήρου. Η πορεία του στην προεδρία θα αποδείξει όμως αν είναι πραγματικά ταλαντούχος και μέχρι ποιο σημείο.