Είναι εντυπωσιακό ότι στον έβδομο χρόνο ύφεσης, συζητάμε ακόμη για αυτονόητες μεταρρυθμίσεις στην κρατική μηχανή, που εκκρεμούν από το πρώτο μνημόνιο. Αυτές δεν αφορούν ούτε “νεοφιλελεύθερου” τύπου αναθέσεις σε ιδιώτες ή συμπράξεις με την αγορά. Αφορούν μόνο στο κράτος και στις δικές του δυνατότητες να γίνει αποτελεσματικό, διαφανές και δίκαιο.
Πρόσφατα, το υπουργείο Υποδομων εξαίρεσε τις συμβάσεις για τα δημόσια έργα καθώς και για τις μελέτες του Δημοσίου, από το σύστημα των ηλεκτρονικών δημοσίων συμβάσεων. Αποφάσισε δηλαδή να κρατήσει ζωντανή την διαφθορά και την κατασπατάληση με το πρόσχημα της ανετοιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων να χειριστούν το σύστημα. Ταυτόχρονα, ακούμε μεγαλόστομες εξαγγελίες για ανάπτυξη, τις οποίες θα φωτίσει η σκηνή του Νταβός σε λίγες μέρες. Όσο οι υποσχέσεις μεγαλώνουν, τόσο πολλαπλασιάζονται οι ευκαιρίες που χάνονται και οι πολιτικές που στριμώχνονται σε μελλοντικές εξάμηνες αξιολογήσεις.
Πρόσφατα το Ποτάμι πήρε μια πρωτοβουλία να μιλήσει ανοιχτά, με στοιχεία, για το ‘λίπος’ και την αναποτελεσματικότητα του Δημοσίου. Αντί να ευαγγελιζόμαστε μεγαλεπήβολα σχέδια ανάπτυξης, προτάθηκαν συγκεκριμένες παρεμβάσεις, που μπορουν άμεσα να ωφελήσουν το κράτος, τους υπαλλήλους, τις επιχειρήσεις, τους άνεργους και τους εργαζόμενους.
Οι παρεμβάσεις που ακολουθούν δεν εξαιρούν κανένα. Ωφελούν τους πάντες, και κυρίως, κάθε επιχείρηση: είτε εισάγει είτε εξάγει, είτε ειναι μικρή, μεσαία ή μεγάλη είτε την καθήλωσαν είτε πέρασε ξυστά από τα capital controls. Φυσικά, μόνες τους δεν αρκούν. Αλλά είναι ενδεικτικές του κόστους που μπορεί να γλιτώσει το Δημόσιο, των εσόδων που μπορεί να κερδίσει ως φορολογητέα ύλη και από την άλλη πως μπορεί να τονώσει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και να δημιουργήσει άμεσα θέσεις εργασίας. Πιο συγκεκριμένα:
Η πρωτη ευκαιρία αφορά στην ίδρυση επιχείρησης. Είναι αλήθεια ότι από το 2011 μέχρι σήμερα, όταν μπήκε σε εφαρμογή η Υπηρεσία Μίας Στάσης, το γραφειοκρατικό κόστος έχει μειωθεί περίπου κατά 87% κατά μέσο όρο για τις εταιρίες. Παρ’ όλ’ αυτά δεν λειτουργεί μία ενιαία υπηρεσία υποδοχής του επιχειρηματία, καθώς άλλοτε απαιτείται η παρουσία στο Δήμο, άλλοτε στο συμβολαιογράφο και άλλοτε στα επιμελητήρια. Πολλές φορές σημειώνονται καθυστερήσεις. Επίσης απαιτούνται διαφορετικά δικαιολογητικά και πιστοποιητικά, τα οποία δεν είναι τυποποιημένα, ενώ η νομοθεσία παραμένει κατακερματισμένη. Αν όμως το Υπουργείο Οικονομίας αναλάμβανε όλες τις αρμοδιότητες για την ίδρυση και αδειοδότηση, τα ΚΕΠ εξυπηρετούσαν επιχειρηματίες, η ΚΕΔΕ δημιουργούσε κοινά πρότυπα και τα ανέβαζε στο διαδίκτυο και η διαδικασία ψηφιοποιούνταν στα πρότυπα του taxisnet, θα εκμηδενιζόταν σχεδόν ο χρόνος και το κόστος για το κράτος και τον επιχειρηματία.
Η δεύτερη παρέμβαση αφορά στην εισαγωγή ψηφιακών υπηρεσιών στην επιχειρηματικότητα. Σήμερα το Διαδίκτυο συνεισφέρει μόλις το 1,2% του ΑΕΠ, ενώ μόνο το 8.4% των ελληνικών επιχειρήσεων πραγματοποιούν ηλεκτρονικές προμήθειες. Τα περιθώρια βελτίωσης ειναι τεράστια, καθώς σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, εκτός από τις προμήθειες, υπάρχει μέλλον στην ηλεκτρονική τιμολόγηση, στα συστήματα ιχνηλασιμότητας και ηλεκτρονικής διασάφησης εμπορικών εγγράφων στα τελωνεία. Μόνο από τις ηλεκτρονικές προμήθειες στο Δημόσιο, τα δημόσια ταμεία μπορουν να εξοικονομήσουν πάνω από 800 εκ. ευρώ το χρόνο. Ταυτόχρονα αναβαθμίζεται η εφοδιαστική αλυσίδα των επιχειρήσεων, μειώνεται η γραφειοκρατία, αυξάνεται η παραγωγικότητα του προσωπικού, καταπολεμάται η φοροδιαφυγή και η διαδικασία γίνεται διαφανής. Έχει μάλιστα εκτιμηθεί ότι αν οι προμήθειες και η ηλεκτρονική τιμολόγηση αυξηθούν 30%, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν πάνω από 3.500 θέσεις εργασίας στον κλάδο της πληροφορικής, διοίκησης, εξυπηρέτησης προμηθευτών, ανάλυσης δεδομένων κ.α.
Η τρίτη παρέμβαση συνδέεται με τις πρόσφατες εμπειρίες μας. Τα capital controls έφεραν στη ζωή των μισών περίπου Ελλήνων τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, το e-banking και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Μια σειρά από παρεμβάσεις, όπως η ενθάρρυνση μέσω επιδότησης της χρήσης POS από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η σύνδεση με το taxis, η υποχρέωση ηλεκτρονικής τιμολόγησης, η σχεδιαζόμενη τεκμηρίωση του αφορολόγητου μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών, οι λοταρίες ή η ενθάρρυνση της χρήσης καρτών από τις τράπεζες για συναλλαγές πάνω από ένα όριο, μπορούν να ωφελήσουν Δημόσιο, πολίτες και επιχειρήσεις με 3 δις ευρώ το έτος. Τα έσοδα από ΦΠΑ μπορούν να αυξηθούν κατά 2 δις/έτος, ενώ είναι αυτονόητος ο περιορισμός της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.
Τέλος, το 1 εκ. περίπου εκκρεμείς υποθέσεις στα εθνικά δικαστήρια (2014) αποτελεί όνειδος για το κράτος δικαίου. Μάλιστα, 80.000 περίπου αφορούν σε φορολογικές υποθέσεις, στερώντας αρκετά δις ευρώ από την οικονομία και τα δημόσια έσοδα, αφού ο μέσος όρος επίλυσης διοικητικών διαφορών φτάνει τα 4.5 χρόνια. Πέραν όσων χρειάζονται για μια ολοκληρωμένη δικαστική μεταρρύθμιση (εναλλακτικοί μέθοδοι επίλυσης, ελάφρυνση όγκου, κωδικοποίηση νομοθεσίας κ.α.), η υλοποίηση του προγράμματος e-justice, η διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων, η εισαγωγή συστημάτων παρακολούθησης στόχων και απόδοσης, αποτελούν μερικές παρεμβάσεις που θα ωφελήσουν δικαστές, δικηγόρους και πολίτες. Όχι μόνο μπορούν να εξοικονομηθουν 235 εκ.ευρώ το χρόνο, να μειωθεί κατά 70% η καθυστέρηση και να εισρεύσουν χρήματα στα δημόσια ταμεία, αλλά θα δημιουργηθούν περίπου 1.400 θέσεις εργασίας στον τομέα της πληροφορικής για την υποστήριξη και διαχείριση του συστήματος.
Μα, η τεχνοκρατία απο μόνη της δεν αρκεί θα πει κάποιος. Σώστό. Όμως πολιτική χωρίς πολιτικές είναι κενό γράμμα. Πόσα Μνημόνια θα χρειαστούμε άραγε για να συμφιλιώσουμε αυτά τα δύο; Τα παραπάνω παραδείγματα μας δείχνουν ότι η αλλαγή δεν είναι πυρηνική φυσική. Λύσεις υπάρχουν και τα οφέλη είναι μετρήσιμα. Είναι στο χέρι μας να επιμεριστούν, επιτέλους δίκαια, εντός και εκτός μνημονίων. Τώρα που η πολιτική της δημαγωγίας έδειξε τα όριά της, είναι θέμα χρόνου να γνωριστούμε με την πολιτική των συγκεκριμένων απαντήσεων, που φέρνει δουλειές και ευκαιρίες για όλους και κυρίως, την πολύπαθη μεσαία τάξη και τα παιδιά της.