Τι πρέπει να αλλάξει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση

Σπύρος Πέγκας 09 Ιαν 2015

Η έναρξη της  θητείας  μου  ως Αντιδημάρχου Πολιτισμού, Παιδείας και Τουρισμού στο Δήμο Θεσσαλονίκης τον Ιανουάριο του 2011 συνέπεσε χρονικά  με την εφαρμογή του Καλλικράτη, της  πιο σημαντικής αυτοδιοικητικής μεταρρυθμιστικής προσπάθειας των τελευταίων πολλών ετών, όπως διαφημίζονταν τότε. Η σημασιολογία της χρονικής σύμπτωσης, για ένα δήμο που επί δεκαετίες διοικούνταν από ένα φαύλο σύστημα συντήρησης, τεράστια. Άνεμος αλλαγής στο Δήμο Θεσσαλονίκης με την παράταξη Μπουτάρη, μεταρρύθμιση σε βάθος στην τοπική διοίκηση με τον Καλλικράτη. Στα τέσσερα χρόνια της εμπειρίας  μου σε διαφορετικές θέσεις ευθύνης γνώρισα  καλά τη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης. Βίωσα τις τεράστιες δυσκολίες εφαρμογής του νέου νόμου και φυσικά κλήθηκα πολλές φορές να αντιμετωπίσω  τις παθογένειες, τις σοβαρές  ελλείψεις και   αγκυλώσεις της διοίκησης σε τοπικό επίπεδο.

Η  ανάγκη εκσυγχρονισμού της αυτοδιοίκησης  είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ επιβεβλημένη. Ο  Καλλικράτης ήταν το πρώτο ατελές βήμα. Έλυσε κάποια προβλήματα, δεν αντιμετώπισε αρκετά  και  έγινε αιτία να δημιουργηθούν άλλα,  πιο σοβαρά.

Σήμερα η όποια  μεταρρυθμιστική προσπάθεια  θα πρέπει πρωταρχικά να ξεκινά από την αφετηρία  του διαχωρισμού της κεντρικής πολιτικής εξουσίας από την τοπική αυτοδιοίκηση.Στο ΠΟΤΑΜΙ  λέμε κατηγορηματικά  όχι στις κομματικές υποψηφιότητες στις αυτοδιοικητικές  εκλογές.  Υποστηρίζουμε συνέργειες και συμπράξεις μεταξύ δημάρχων διαφορετικών πολιτικών αποχρώσεων και κατηγοριοποιήσεις  δήμων σε όργανα όπως  η ΠΕΔ και η  ΚΕΔΕ,  με βάση ίσως το μέγεθος  ή τη γεωγραφική τους θέση (για παράδειγμα μικροί ή μεγάλοι δήμοι, ορεινοί ή νησιωτικοί).  Έτσι αναγκαστικά προκύπτουν συνεργασίες ανάμεσα σε δημάρχους με διαφορετική πολιτική κατεύθυνση, το τοπικό υπερισχύει του κεντρικού.

Υποστηρίζουμε την οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων και των Περιφερειών.  Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να αποκτήσει δικά της έσοδα. Να εισπράττει και να αποδίδει στο κράτος και όχι αντίστροφα. Αυτό προϋποθέτει τη δημιουργία ισχυρών εισπρακτικών μηχανισμών που δεν διαθέτει η αυτοδιοίκηση σήμερα. Ακόμη οι διευθυντές της  Οικονομικής  Υπηρεσίας  κάθε Δήμου επιλέγονται από ειδικό υπηρεσιακό για επταετή θητεία με μισθό ειδικών θέσεων και αναβαθμισμένα ειδικά προσόντα. Για τις θέσεις τους γίνεται ανοικτή προκήρυξη.

Επιδιώκουμε μεγαλύτερες και ουσιαστικότερες συμπράξεις οικονομικού χαρακτήρα με τον ιδιωτικό τομέα καθώς και με μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και κοινωνικές επιχειρήσεις.

Υποστηρίζουμε την εγκαθίδρυση  εσωτερικών συστημάτων ελέγχου σε όλους τους δήμους της χώρας.  Το ελεγκτικό σύστημα που εισήγαγε ο Καλλικράτης  έχει οδηγήσει  από την ασυδοσία των προηγούμενων ετών στην απόλυτη απραξία και ατολμία, στο να μην  παίρνονται αποφάσεις και να  υλοποιούνται έργα.  Είναι απαραίτητη η εξισορρόπηση   και  εξομάλυνση του συστήματος που θα προκύψει από την υιοθέτηση εσωτερικών συστημάτων ελέγχου σε κάθε δήμο  όχι  με τη μορφή της αποκεντρωμένης διοίκησης αλλά  δειγματοληπτικά και μερικά (από κάποια ποσά και πάνω).

Θεωρούμε επιβεβλημένη την ουσιαστική ενεργοποίηση των συστημάτων εμβάθυνσης της δημοκρατίας.  Στον Καλλικράτη υπάρχουν αναφορές στη   λειτουργία θεσμών διαβούλευσης και διαχείρισης  που δεν έχουν ενεργοποιηθεί, δε λειτουργούν σωστά ή πρέπει να συμπληρωθούν και να αναπροσαρμοστούν. Πρέπει να βρεθεί τρόπος να ενεργοποιηθούν και να λειτουργήσουν  θεσμοί όπως  ο συνήγορος του δημότη, οι επιτροπές διαβούλευσης, οι λαϊκές συνελεύσεις στα κατά τόπους διαμερίσματα, οι επιτροπές μεταναστών, τα δημοψηφίσματα, ο συμμετοχικός προϋπολογισμός, οι τοπικές ομάδες υποστήριξης και διαβούλευσης. Η Ευρώπη  μπορεί να μας δώσει την εργαλειοθήκη και τις καλές πρακτικές που χρειάζονται ώστε στη βάση της αρχής της επικουρικότητας να καταφέρουμε οι αποφάσεις να παίρνονται στο χαμηλότερο πολιτικό και θεσμικό  επίπεδο. Οι δημότες έτσι γίνονται ενεργοί πολίτες, νοιάζονται και αποφασίζουν για τα θέματα που τους αφορούν.

Τέλος είναι επιβεβλημένη η   αναδιοργάνωση και ανανέωση των οργανογραμμάτων των δήμων,   με στόχο το συντονισμό των νέων αρμοδιοτήτων που εισάγει ο Καλλικράτης και την αντιμετώπιση των σύγχρονων αναγκών της τοπικής διοίκησης. Αυτό προϋποθέτει αξιολόγηση των υπαλλήλων. Λέμε ναι σε μια  αξιοκρατική και σωστά οργανωμένη αξιολόγηση και όχι στην προχειρότητα και τον καταναγκασμό της αξιολόγησης Μητσοτάκη. Παράλληλα εισάγουμε προγράμματα διαρκούς επιμόρφωσης και δια βίου μάθησης των υπαλλήλων με τελικό στόχο την αναβάθμιση των υπηρεσιών προς τους πολίτες.