Η εμπειρική προσέγγιση της πραγματικότητας δείχνει, ότι η πολιτική βραδύτητα στην διαχείριση της εξέλιξης σταδιακά μετατρέπεται σε στατικότητα, η οποία αυξάνει τον βαθμό διακινδύνευσης των κοινωνιών, ενώ συρρικνώνει την ποιότητα ζωής και υποσκάπτει τις φυσικές ισορροπίες.
Τα παραδείγματα είναι πολλά και ανιχνεύσιμα σε όλους τους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών, διότι είναι πλέον εμφανές, ότι η λειτουργικότητα των πολιτικών αποφάσεων εξαντλείται στην αναπαραγωγή του ισχύοντος συστήματος κοινωνικής οργάνωσης και του παγκόσμιου συστήματος ασφαλείας, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες της σύγχρονης πακγοσμιοποιημένης πραγματικότητας και οι ανισορροπίες, που δημιουργούνται, όσο προχωρεί η ανθρωπότητα προς το μέλλον.
Η εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία σε συνδυασμό με τις κυρώσεις από ένα μεγάλο αριθμό χωρών στη Ρωσία δρομολόγησαν μια παγκόσμια πολυδιάστατη κρίση.
Ήδη οι κυρώσεις συνέβαλαν στην αύξηση των τιμών της ενεργειακής κάλυψης και άλλων αγαθών, με αποτέλεσμα την κρατική εμπλοκή με οικονομικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων και επίπτωση την αύξηση του δημόσιου χρέους (π.χ. στην Γερμανία παροχή φορολογικών ελαφρύνσεων ύψους 4,5 δισεκατομμυρίων ευρώ στους καταναλωτές, στην Ελλάδα χορήγηση 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις).
Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) εκτιμά, ότι θα φρενάρει η οικονομική ανάπτυξη και θα έχει ανοδική πορείας ο πληθωρισμός. Στις χώρες της ευρωζώνης οι επιπτώσεις θα βιωθούν πιο έντονα με 1,4% χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με 0,88%.
Οι τιμές των προϊόντων στην ευρωζώνη αυξήθηκαν κατά 5,9% σύμφωνα με την Eurostat. Πιο ακριβή η ενέργεια κατά 32%, τα τρόφιμα 4,2% ακριβότερα, ενώ η κάλυψη των αναγκών, που προκαλούνται από τους Ουκρανούς πρόσφυγες (3 εκατομμύρια) θα μπορούσε να απορροφήσει το 0,25% του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν).
Οι επιπτώσεις στις φτωχές χώρες του Νότου είναι τραγικές. Η οργάνωση παροχής αναπτυξιακής βοήθειας OXFAM προειδοποιεί για την απειλή κρίσης πείνας στην Ανατολική Αφρική. Στην Αιθιοπία, στην Κένυα, στην Σομαλία και στο Νότιο Σουδάν 28 εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν συνθήκες πείνας, οι οποίες θα οδηγήσουν σε ανθρωπιστική καταστροφή, αν δεν υπάρξει «αλλαγή πλεύσης» από την παγκόσμια κοινότητα.
Ιδιαιτέρως ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί ζωτικής σημασίας προβλήματα για την ανθρώπινη ζωή, διότι τα εμπλεκόμενα κράτη (Ρωσία και Ουκρανία) είναι οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς σιταριού. Στα ουκρανικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, σύμφωνα με την Ένωση Γερμανών Αγροτών, παραμένουν αποθηκευμένοι 10 εκατομμύρια τόνοι σιτάρι και 8 εκατομμύρια τόνοι καλαμπόκι, ενώ οι χώρες της Ανατολικής Αφρικής εισάγουν το 90% του σιταριού από την Ουκρανία και την Ρωσία.
Το αποτέλεσμα είναι η αύξηση των τιμών αυτών των προϊόντων. Στη Σομαλία έχουν διπλασιασθεί οι τιμές σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Μέχρι τώρα δε έχει συγκεντρωθεί στο πλαίσιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών μόνο το 3% της αναγκαίας ανθρωπιστικής βοήθειας για την Αιθιοπία, την Σομαλία και το Νότιο Σουδάν επισημαίνει η πρόεδρος της OXFAM Gabriela Bucher (22.3.2022).
Επίσης στη διάσκεψη, που οργανώθηκε στη Γενεύη από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών σε συνεργασία με την Ελβετία και την Σουηδία για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής καταστροφής στην Υεμένη, συγκεντρώθηκε μόνο το ένα τρίτο του αναγκαίου ποσού των 3,9 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Οι διοργανωτές προειδοποίησαν για τον κίνδυνο να ξεχαστεί η Υεμένη λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Ο εμφύλιος πόλεμος (μεταξύ της κυβέρνησης και των επαναστατών Huthi) έχει οδηγήσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στον θάνατο, στην πείνα και στην φυγή από την πατρίδα τους.
Οι ανισορροπίες, που προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα, έχουν ευρύτερες διαστάσεις και καλύπτουν πολλές πτυχές της πραγματικότητας. Για παράδειγμα, πάνω από το ένα τέταρτο των διαφόρων ειδών των εντόμων στη Γερμανία κινδυνεύουν. Από τα 6.750 είδη είναι σε κίνδυνο το 26,2%, όπως προκύπτει από την «κόκκινη λίστα» της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας για την Προστασία της Φύσης (Bundesamt für Naturschutz).
Η πιο σημαντική αιτία είναι η επιβάρυνση του εδάφους και του νερού με χημικά, που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο της αγροτικής παραγωγής. Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση WWF τονίζει, ότι η αγροτική οικονομία πρέπει να γίνει φιλική προς το φυσικό περιβάλλον.
Δεν κινδυνεύουν όμως μόνο τα έντομα. Εξαφανίζονται και οι υγρότοποι ή υγροβιότοποι (δηλαδή κάθε τόπος, που καλύπτεται μόνιμα ή εποχικά με ρηχά νερά, ή που δεν καλύπτεται ποτέ από νερά, αλλά έχει υγρό υπόστρωμα), αν και λειτουργούν ως ένα προστατευτικό μέσο για τις επιπτώσεις από πλημμύρες, ξηρασίες, τυφώνες και τσουνάμι.
Ενώ δε καλύπτουν το 6% της επιφάνειας της γης, το 40% όλων των ειδών φυτών και ζώων ζουν ή αναπαράγονται σε υγροτόπους, οι οποίοι αποθηκεύουν διπλάσιο διοξείδιο του άνθρακα σε σύγκριση με τα δάση. Επίσης το ρύζι, που καλλιεργείται στους ανάλογων χαρακτηριστικών με υγροτόπους οριζώνες, είναι η κύρια διατροφή για 3,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Από το 1970 η Μεσόγειος έχει χάσει το 50% των φυσικών της υγροτόπων, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο το ποσοστό είναι 35%.
Και ενώ η παγκόσμια κοινότητα υποτίθεται, ότι δραστηριοποιείται για την απαλλαγή από την πυρηνική ενέργεια, η βελγική κυβέρνηση αποφάσισε να μεταφέρει την έξοδο από αυτή την μορφή ενέργειας 10 χρόνια αργότερα, δηλαδή αντί το 2025 θα ολοκληρωθεί το 2035.
Η απόφαση αυτή ελήφθη τον Μάρτιο του 2022 για να διατηρήσει το Βέλγιο την ανεξαρτησία του από την Ρωσία, τον μεγαλύτερο προμηθευτή ενέργειας (από ορυκτά καύσιμα) λόγω της μεγάλης ανόδου των τιμών των καυσίμων. Εκείνο, που δεν λαμβάνεται υπόψη βέβαια, είναι, ότι αυξάνεται ο βαθμός διακινδύνευσης, διότι ειδικά τα βελγικά εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας είναι πολύ παλαιά και με προβλήματα, ενώ παράγονται και πυρηνικά απόβλητα.
Τέλος είναι θλιβερό ως ανθρώπινη πρακτική, αλλά δυστυχώς συμβαίνει και πρέπει να αναφερθεί. Τα ρωσικά στρατεύματα βομβαρδίζουν κατοικημένες περιοχές, σχολεία και νοσοκομεία στην Ουκρανία.
Φαίνεται, ότι οι ηθικές αξίες έχουν υποκατασταθεί από την λογική της γεωπολιτικής ισχύος στο επίπεδο της διαχείρισης κυβερνητικής εξουσίας και την έλλειψη ενσυναίσθησης στο πολιτικό πεδίο, η οποία υπερβαίνει τα εθνικά όρια (Ρωσία) και εγγίζει την ανθρώπινη οντότητα γενικότερα. Αν συνυπολογισθούν και οι απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων σε περίπτωση «ανάγκης», γίνεται εμφανές το «αξιακό βάρος» της ανθρώπινης ύπαρξης και της βιωσιμότητας στον πλανήτη.
Τα αίτια για την διαμόρφωση αυτών των συνθηκών στο πλαίσιο της πολιτικής διαχείρισης της εξέλιξης και της στατικής οπτικής, που την διαπερνά, πρέπει άμεσα να αντιμετωπισθούν και να γίνουν οι αναγκαίες υπερβάσεις, ώστε η ανθρώπινη πορεία προς το μέλλον να είναι βιώσιμη και να λαμβάνονται λειτουργικές πολιτικές αποφάσεις, οι οποίες όχι μόνο συμπορεύονται με την δυναμική της εξέλιξης, αλλά την οριοθετούν σε βάθος χρόνου.
Δεν είναι εύκολο βέβαια, διότι η πολυπλοκότητα της παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας καθυστερεί την πολιτική της διαχείριση, ενώ στο επίπεδο του πολίτη αποδυναμώνει την αντιληπτική λειτουργία και την δυνατότητα να την αναλύσει και να την κατανοήσει. Προϋπόθεση για την αναίρεση αυτών των δεδομένων είναι η αλλαγή στάσης του πολιτικού συστήματος ως προς την επικοινωνιακή οπτική στο επίπεδο της κοινοποίησης προτάσεων για το μέλλον, ώστε ο πολίτης να μην αντιμετωπίζεται ως καταναλωτής αλλά ως ατομικό ή συλλογικό υποκείμενο.
Εάν δεν πραγματοποιηθεί αυτή η αλλαγή, το πολιτικό σύστημα δεν θα υφίσταται τον ζωτικής σημασίας κοινωνικό έλεγχο από την κοινωνία πολιτών, η οποία είναι σε θέση να εκφράζει το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον στη ροή του χρόνου, ώστε οι πολίτες να προσδίδουν δυναμική στην πολιτική λειτουργία με τον ασκούμενο έλεγχο.
Αρνητικά ως προς την λειτουργική και βιώσιμη πολιτική διαχείριση της εξέλιξης επιδρά και η κυρίαρχη εθνική οπτική της πολιτικής, η οποία προωθεί το λεγόμενο εθνικό συμφέρον σε συνθήκες αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης των κοινωνιών στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης σε όλους τους τομείς δραστηριοποίησης (από την οικονομία μέχρι την πολιτισμική λειτουργία).
Το αποτέλεσμα αυτού του προσανατολισμού είναι η διαμόρφωση συνθηκών εκμετάλλευσης μεταξύ των κοινωνιών ανάλογα με το οικονομικό, πληθυσμιακό και στρατιωτικό εκτόπισμα, που έχουν στο γεωπολιτικό πεδίο. Η εθνική στρατηγική ασφάλειας ουσιαστικά πριμοδοτεί τις ανισότητες και την παραγωγή ρευστότητας και υψηλού βαθμού διακινδύνευσης.
Με αυτά τα δεδομένα είναι εφικτή η απαλλαγή από την στατική πολιτική διαχείριση της εξέλιξης και τις παραγόμενες επικίνδυνες ανισορροπίες;
Η πραγματικότητα είναι απογοητευτική. Όμως δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στις σύγχρονες δυναμικά εξελισσόμενες συνθήκες, η οποία θα διασφαλίζει την βιωσιμότητα και την ουσιαστική ευημερία, ενώ παράλληλα θα συνεχίζει να αναπαράγεται το ισχύον σύστημα οργάνωσης των κοινωνιών της παγκόσμιας κοινότητας με στατική διαχείριση στο πολιτικό πεδίο.
Η ροή του χρόνου είναι πολύ πιο γρήγορη από την ταχύτητα της πολιτικής διαχείρισης της εξέλιξης, ενώ παράλληλα συσσωρεύει πολύ περισσότερα δεδομένα σε σύγκριση με το παρελθόν, με αποτέλεσμα η πραγματικότητα να μην ελέγχεται. Και αυτό απαιτεί, με την συνδρομή των επιστημών, διαφορετική προσέγγιση και σχεδιασμό της εξέλιξης σε βάθος χρόνου με ταυτόχρονη αναζήτηση των νέων αναγκαίων ισορροπιών στο σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και στο παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας, οι οποίες υπηρετούν το ανθρώπινο και το κοινωνικό δηλαδή το κοινό συμφέρον, την διασφάλιση της βιωσιμότητας της βιοποικιλότητας και την συνοχή στο γεωπολιτικό πεδίο χωρίς ανισότητες.