Θαρραλέοι και δειλόψυχοι καλλιτέχνες

Γιώργος Πανταγιάς 11 Απρ 2022

Η τέχνη στον καιρό της ειρωνείας είναι αποκαλυπτική αλλά και απογοητευτική. Έτσι βλέπουμε την αλήθεια να επιστρέφει καταλύοντας μυθοπλαστίες, υποκρισίες  και ψεύδη. Με την επιστροφή της μπορούμε να αντιληφθούμε την πραγματική αξία του κάθε καλλιτέχνη, την ιδιοσυστασία του καθώς και το βαθμό αυτοσυνειδησίας του. Και τούτο γιατί  τα βιώματα, οι παιδεμοί, οι γνώσεις και οι εμπειρίες σμιλεύουν τον χαρακτήρα του. Δίχως αυτά δεν παράγεται σκέψη και συναίσθημα.

Με άλλα λόγια η καλλιτεχνική δημιουργία είναι συνυφασμένη με την αρετή, την τόλμη και το θάρρος. Άλλωστε διαθέτοντας τα παραπάνω  προτερήματα, οι άνθρωποι της τέχνης έχουν επίγνωση του ρόλου τους. Μπορούν και ακολουθούν τις προοπτικές της ζωής χωρίς να λιποταχτούν την κρίσιμη ώρα. Όπως έγραψε ο Άγγελος Σικελιανός, «δεν δειλιάζουν να διαβούν βουνά μεγάλα». 

Ο Διονύσης Σαββόπουλος με το μεγαλείο του θαρραλέου, εμφανίστηκε στην εκπομπή «Μουσικό κουτί» του Νίκου Πορτοκάλογλου, δείχνοντας τη διαφορά του  στους δειλόψυχους συναδέλφους του. Με εύστοχο, κόσμιο και ευγενικό τρόπο μάγεψε. Αποκαθήλωσε τις ανόητες κοινοτυπίες των κρυπτόμενων. Αναφέρθηκε δίχως περιστροφές στην ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Καυτηρίασε τη βαρβαρότητα των επιτιθέμενων. Κατονόμασε τον βομβαρδιστή. Δεν δίστασε να στραφεί εναντίον του ρωσικού ολοκληρωτισμού. Μάλιστα χτύπησε τις πιο ευαίσθητες χορδές της ανθρώπινης ύπαρξης με το συγκινητικό «Προσκυνώ την Ουκρανία, σκύβω το κεφάλι και ψέλνω μαζί της».

Ο πρωτοπόρος τραγουδοποιός με τη μαγική του δημόσια παρέμβαση, κάθε άλλο παρά μας ξάφνιασε. Εξάλλου στην πολύχρονη  διαδρομή του αποτυπώνονται τα έντονα και διακριτά πλεονεκτήματα του: Η αυθυπαρξία και η αυτονομία της σκέψης του.  Ο πηγαίος λόγος του αποπνέει πάντα μια βαθιά πολιτικότητα. Δεν έχει καμιά σχέση με τις γνωστές πολιτικούρες. Ούτε παραπέμπει στις ηθολογικές   μεγαλοστομίες. Εξ ου και δεν υποτάχθηκε σε σκοπιμότητες και υστεροβουλίες. Στις αποσκευές του κουβαλά ανησυχίες, αναζητήσεις και προβληματισμούς. Ακόμη και αναθεωρήσεις. Ο οίστρος της καλλιτεχνικής του δημιουργίας τον κρατά διαρκώς φωτεινό. Στο αποτύπωμά του καθρεφτίζεται η ποίηση, η ευαισθησία και η ενηλικότητα. Η ποιητικότητα του τον προστατεύει από άτοπες λέξεις και άκυρες εκφράσεις, προσδίδοντας του ισχυρή καλλιτεχνική, διανοητική αλλά και πολιτική υπόσταση.

Η περίσκεπτη αντίδραση του Διονύση Σαββόπουλου στη βάρβαρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μου έφερε στη μνήμη την τόλμη που επέδειξε ο Μίκης Θεοδωράκης στην περίπτωση της απέλασης του Αμπτουλάχ Οτσαλάν από την κυβέρνηση Σημίτη το 1999. Ο σπουδαίος Έλληνας, ο ανυπότακτος δημιουργός με γενναιότητα δεν πήγε κόντρα μόνο στις ιδεοληψίες και αγκυλώσεις των αποκαλούμενων προοδευτικών καλλιτεχνών. Πρωτίστως αμφισβήτησε  τις πράξεις και τις ενέργειες του Κούρδου ηγέτη, οι οποίες αντιστρατεύονταν την ασφάλεια της Ελλάδας. Και το σημαντικότερο δεν δείλιασε να αντιπαρατεθεί με τις ανερμάτιστες αντιλήψεις όλων εκείνων  που διακατέχονταν από συμπλέγματα του παρελθόντος εγκαλώντας τους μάλιστα για τουρκοφαγία. 

Ο Διονύσης Σαββόπουλος σήμερα, ο Μίκης Θεοδωράκης πριν, μας έδειξαν πως η τέχνη δεν υποτάσσεται σε ιδεολογήματα και προφάσεις. Τα αξιακά της φορτία  δεν υπηρετούνται με αφωνία,  ιδιωφέλεια και δειλία. Ούτε βέβαια με τα παρωχημένα κλισέ και στερεότυπα άλλων εποχών. Απεναντίας διατηρούνται ζωντανά όταν η αλήθεια υπερισχύει σκοπιμοτήτων, συμβάλλοντας στην αυτοσυνειδησία μας. 

Η  ελευθερία είναι η αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ύπαρξης. Την αυτονόητη αυτή παραδοχή  καταπάτησαν στη διάρκεια της εκπομπής Μουσικό κουτί, «ένα τραγούδι για την Ουκρανία» που έγινε έπειτα  από πρωτοβουλία  των Δρογώση,  Πορτοκάλογλου , Σαββόπουλου,   όλοι εκείνοι οι καλλιτέχνες που δεν τόλμησαν να αναφέρουν τις λέξεις, ρωσική εισβολή και πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας. Η άρνηση της πραγματικότητας εκ μέρους τους,  δεν συνιστά μόνο πολιτική τύφλωση. Το χειρότερο είναι ότι με την αφωνία, τη λιγοψυχία και την αποστασιοποίηση τους για υπαρκτά και δραματικά  γεγονότα ευνουχίζουν την τέχνη απομειώνοντας την αξία της. 

Πηγή: www.athensvoice.gr